Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

ХИМИК АНАЛИЗ ЫСУЛДАРЫ

Просмотров: 980

ХИМИК АНАЛИЗ ЫСУЛДАРЫ, химик реакцияларҙы ҡулланыуға нигеҙләнгән. Һан һәм сифат б-са Х.а.ы. айырыла. Һан б-са Х.а.ы. реакция продуктының массаһы (гравиметрия), билдәләнә торған компонент м-н реакцияға ингән матдә эретмәһенең һан б-са күләме (титриметрия), реакция һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән газдың күләме (волюмометрия), реакцияның йылылыҡ эффекттары (энтальпиметрия), уның тиҙлеге (кинетик анализ ысулдары), реакция продукты эретмәһенең йотоу һәләте (фотометрик анализ) һ.б. үлсәнә; сифат б-са Х.а.ы. эретмәләге иондар йәки органик берләшмәләр составындағы атомдар өсөн хас булған табыу реакциялары үткәрелә. Күпселек осраҡта классик анализ ысулдары — гравиметрия һәм титрлауҙың аҙаҡҡы нөктәһе визуаль рәүештә табыла торған титриметрия һәм волюмометрия ысулдары файҙаланыла, улар аныҡлығы юғары һәм аппараттары ябай булыуы м-н айырылып тора, матдә миҡдарын проценттың ундан бер өлөшөнән алып бер нисә тиҫтә процентҡа тиклем аныҡлыҡ м-н билдәләү мөмкинлеген бирә (ҡалғандары физик-химик ысулдарға ҡарай). Классик ысулдар яйлап тиҙерәк һәм етештереүсәнерәк булған физик-химик һәм физик анализ ысулдары м-н ҡыҫырыҡлап сығарыла. Башҡортостанда Х.а.ы. бөтә үҙәк завод лабораторияларында, ғилми-тикшеренеү учреждениеларында (Гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр институты, Нефтехимия эшкәртеү институты, Нефтехимия һәм катализ институты, Органик химия институты һ.б.) ҡулланыла. Республикала Х.а.ы. тәүге тапҡыр 20 б. 30-сы йй. баҡыр, алтын, һирәк һәм төҫлө металдар, нефть эҙләү б-са геол.-разведка эштәре башланыу м-н файҙаланыла башлай. 40-сы йй. И.А.Хризман етәкс. Х.а.ы. өлкәһендә тикшеренеүҙәр Көньяҡ Урал геол.идаралығының үҙәк лаб. үткәрелә; гумин берләшмәләрен һәм күмер-һелте һығынтыһын билдәләү методикаһы, кремнекислотаны, карбонатлы марганец мәғдәндәрен асыҡлау методикаһы; ялан шарттарында бокситты; һоро күмерҙең минераль (Е.М.Бейзеров) һәм органик өлөштәрен анализлау – битумдың тәбиғәтен, к-та, эфир һәм иод һандарын асыҡлау (Бейзеров, В.Э.Бонвеч) ысулдары уйлап табыла. БДУ-ла Һарытау ун-ты (Е.С. Кручкова, И.С.Мостафин) м-н берлектә магний булғанда кальций өсөн “Гидрон II” индикаторы эшләнә. ӨНИ-лә С.Н.Злотский тарафынан һелтеле‑ер металдарын (барий, стронций, кальций) һәм уларҙың сульфаттарын асыҡлау, айырыу ысулдары; карбамид-этанол-һыуһәм углеводородтар ҡатышмаһында карбамидты меркурометрик ысул м-н анализлау уйлап табыла. 1952 й. “Башэнергонефть” пр-тиеһының химия хеҙмәтендә Бонвеч етәкс. һыулы мөхиттәрҙә тоҙ миҡдарын билдәләү өсөн күсереп йөрөтмәле прибор эшләнә һәм индерелә, һыуҙа эрегән кислород миҡдарын һан б-са анализлау ысулы; Стәрлетамаҡ сода-цемент комб-тында бикарбонаттың дымлылығын анализлау өсөн экспресс-ысул тәҡдим ителә (етештереүҙе контролдә тотоу өсөн Х.а.ы. З.В.Долганова, Е.С.Дубиль етәкс. камиллаштырыла). ӨАИ-ла Белорет ҡорос сым-канат з-ды өсөн ҡурғаш көйөгөнөң уртаса аналитик пробаларын әҙерләү методикаһы (Хризман, Бейзеров); Бөтә Союз үҫемлектәрҙе химик һаҡлау саралары ҒТИ-ның Өфө филиалында – ялан препара­тында төп матдәне (S-этил-М-гексаметилентиолкарбамат) билдәләү ысулы, аммоний тоҙҙарының формальдегид м-н билдәле реакцияһын берләштереп һәм эквивалент миҡдарҙа бүленеп сыҡҡан к-таларҙы артабан потенциометрик титрлау юлы м-н аммиак һәм гексаметилениминды бергә билдәләү ысулы (А.И.Герасимова, Ф.А.Мамина) эшләнә. Органик химия ин-тында элементтарҙы (азот, водород, галогендар, металдар,көкөрт,углерод һ.б.) микроанализлау, функциональ анализ (эпоксид һәм кислота һанын,мол. м. һ.б. билдәләү) үткәрелә; фарм. препараттарының Х.а.ы. уйлап табыла. БДУ-ла В.Н.Майстренко етәкс. Х.а.ы. ҡулланылған тикшеренеүҙәр алып барыла.

 А.М.Шакирова

Тәрж. Р.Ғ.Ғилманов 

Дата публикации: 10.10.2019
Дата последнего обновления публикации: 17.10.2019
Связанные темы рубрикатора: