БЕРЛИН Александр Александрович

БЕРЛИН Александр Александрович (27.9.1940, Мәскәү ҡ.), физик, физик‑химик. РФА академигы (2003), БР ФА‑ның почётлы академигы (2002), химия фәндәре докторы (1974), профессор (1980). Мәскәү физика-техника институтын тамамлаған (1963). 1978 й. алып РФА-ның Н.Н.Семёнов исемендәге Химик физика институтының (Мәскәү ҡ.) лаборатория мөдире, 1993 й. — директор урынбаҫары, 1996 й. — директоры, бер үк ваҡытта 1996 й. башлап Мәскәү физика-техника институтының химик физика кафедраһы мөдире. Фәнни хеҙмәттәре полимерҙарҙың һәм композициялы материалдарҙың полимерлашыу, деструкция, яныу процестарының кинетикаһын, макрокинетикаһын һәм механизмын өйрәнеүгә арналған. Б. ҡаты фазала барған анизотроплы полимерлашыу теорияһын төҙөй (“йәшәүсән” катионлы процестар барлығын асыҡлай), юғары эффектлы антипирендар тәьҫиренең яңы механизмдарын аса; полимер материалдар һәм композиттарҙың ныҡлығына уларҙың структур төҙөлөшөндәге дефекттарҙың һәм пластик деформацияларҙың тәьҫире тураһындағы төшөнсәләрҙе үҫтерә. 70‑се йй. башынан Башҡортостан ғалимдары менән берлектә полимерҙарҙы стабилләштереү һәм деструкциялау өлкәһендә, полимер ҡалдыҡтарынан һәм нефтехимия производстволары ҡалдыҡтарынан мономерҙар һәм олигомерҙар алыу өсөн яңы каталитик системалар эшләү буйынса тикшеренеүҙәр үткәрә. Уның ҡатнашлығында изопрен һәм дивинилстирол каучуктарын (“Каучук”), изобутилен һәм метилэтилкетон (“Газпром нефтехим Салават”), хлорэтил һәм дихлорэтан (“Каустик”) етештереүҙә файҙаланылған энергия һәм ресурс һаҡлаусы технологиялар эшләнә. Полимерҙар химик физикаһы буйынса фәнни мәктәпкә нигеҙ һалыусыларҙың береһе (1990). “Клеи. Герметики. Технологии” (“Елемдәр. Герметиктар. Технологиялар”; 2004 й. алып), “Все материалы. Энциклопедический справочник” (“Бөтә материалдар. Энциклопедик белешмә”; 2006 й. башлап) журналдарының баш мөхәррире. БР‑ҙың (2019) һәм ТР‑ҙың (2001) фән һәм техника өлкәһендәге Дәүләт премиялары, В.А.Каргин исемендәге (1999, К.С.Минскер менән берлектә), РФ Хөкүмәте (2004) премиялары лауреаты. Дуҫлыҡ ордены менән бүләкләнгән (1999).

Хеҙм.: Кинетика полимеризационных процессов. М., 1978 (авторҙ.); Принципы создания композиционных полимерных материалов. М., 1990 (авторҙ.); Новые унифицированные энерго- и ресурсосберегающие высокопроизводительные технологии повышенной экологической чистоты на основе трубчатых турбулентных реакторов. М., 1996 (авторҙ.).

Тәрж. Ғ.Ғ.Бикбаева