БОЛҒАҠОВ Рәмил Ғариф улы

БОЛҒАҠОВ Рәмил Ғариф улы (5.7.1943, Өфө), физик‑химик. Химия ф. д‑ры (1990), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2001). Мәскәү нескә химия технологияһы ин‑тын тамамлағандан һуң (1969) Ҡырғыҙстан тау- металлургия комб‑тында (Ҡашҡа ҡасабаһы) эшләй. 1971 й. алып Химия ин‑тында (1978 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р), 1992 й. — Нефтехимия һәм катализ ин‑тының лаб. мөдире. Фәнни хеҙмәттәре металл‑органик берләшмәләр, фуллерендарҙың яҡтылыҡ таратыусы реакцияларын, лантаноидтарҙың комплекслы берләшмәләре ҡатнашлығында барған катализды өйрәнеүгә арналған. Б. металл‑органик берләшмәләрҙең дөйөм үҙенсәлеген — ультрафиолеттан алып инфраҡыҙыл йышлыҡтағы диапазонда яҡтылыҡ таратыусы электрон‑ҡуҙғытылыулы продукттар (ш. иҫ. ирекле радикалдар) барлыҡҡа килтереү һәләтен, лантанидлы катализаторҙар ҡатнашлығында диендар полимерлашыу реакцияһының механизмын асыҡлай; юғары май спирттарын етештереү процесын люминесцент күҙәтеү ысулын тәҡдим итә. Тәүге тапҡыр фуллерен м‑н озон реакцияһында хемилюминесценция күренешен аса һәм өйрәнә. 230‑ҙан ашыу фәнни хеҙмәт авторы.

Хеҙм.: Хемилюминесценция металлоорганических соединений. М., 1989 (авторҙ.).

Г.Л.Шәрипов

Тәрж. Ғ.Ғ.Бикбаева