ВӘХИТОВ Ғәҙел Ғәләүетдин улы

ВӘХИТОВ Ғәҙел Ғәләүетдин улы (31.12.1928, Стәрлетамаҡ ҡ. — 10.8.2014, Мәскәү ҡ.), инженер-нефтсе. ТР ФА‑ның почётлы академигы (1999), техник фәндәр докторы (1965), профессор (1967). ТАССР‑ҙың атҡаҙанған фән һәм техника хеҙмәткәре (1965), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1978), РФ яғыулыҡ-энергетика комплексының почётлы хеҙмәткәре (1996), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1980). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1951) “Ишимбайнефть” тресында эшләй. 1953 й. алып (өҙөклөктәр менән) Мәскәү ҡ.: 1956 й. тиклем Бөтә Союз нефть һәм газ ҒТИ‑ның өлкән ғилми хеҙмәткәре, 1971 й. алып директоры, 1986—90 йй. “Нефтеотдача” Бөтә Союз тармаҡ-ара ғилми-техник комплексының генераль директоры урынбаҫары, 1995 й. алып “ЛУКОЙЛ” нефть компанияһы Ғилми-инженерҙар үҙәгенең бүлек начальнигы, 2001—03 йй. генераль директор советнигы, бер үк ваҡытта 1973—83 йй. һәм 2003—11 йй. И.М.Губкин исемендәге Рәсәй нефть һәм газ университетында уҡыта. 1956 й. башлап Татарстан нефть ғилми-тикшеренеү һәм проект институтының (Бөгөлмә ҡ.) директор урынбаҫары, 1964—1971 йй. директоры; 1990—95 йй. Нефть һәм газ ресурстарын үҙләштереү мәсьәләләре буйынса ғилми-тикшеренеү һәм проект-тикшеренеү институтының (Вьетнам) генераль директоры урынбаҫары. Фәнни эшмәкәрлеге төрлө составлы нефть ятҡылыҡтарының нефтле һәм һыулы ҡатламдарын үҙләштереү технологик процестарының математик моделен төҙөүгә бәйле. В. нефть промыслаһы мәғлүмәтен эшкәртеүҙең автоматлаштырылған системаларын төҙөү принциптарын нигеҙләй. ТАССР ЮС‑ының 7‑се саҡырылыш депутаты. Ҡаҙаҡ ССР‑ы Дәүләт премияһы (1984), СССР МС‑ы премияһы (1981), И.М.Губкин исемендәге премия (1969, 1981) лауреаты. Ленин (1971), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1966) ордендары менән бүләкләнгән.

  Х е ҙ м.: Разностные методы решения задач разработки нефтяных месторождений. Л., 1970; Нефтяная промышленность России: вчера, сегодня, завтра. Опыт разработки месторождений углеводородов в 1950—2008 гг. 2‑е изд., перераб. и доп. М., 2008.

К.С.Баймөхәмәтов

Тәрж. Э.М.Юлбарисов