ЫУТАМЫР

ЫУТАМЫР, цикута (Cicuta), сатыр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 8 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ағыулы Ы. үҫә. Ҡыҫҡа, вертикаль күпкән, бүлкәләр ярҙамында камераларға бүленгән тамырһабаҡлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, нәҙек бураҙналы, өҫкө өлөшөндә ҡыуыш эсле, тарбаҡлы, төбө ҡыҙғылт төҫтә, бейеклеге 60—140 см. Япрағы ике, өс ҡауырһынлы, төп сегменттары тар ланцет формаһында, ситтәре киртләсле. Сәскәһе аҡ, ҡушма сатырҙарҙа урынлашҡан; төп урамаһы юҡ, ваҡ урамаһы 8—12 оҙонса ланцет йәки ҡыяҡ япраҡсанан тора. Июнь—августа сәскә ата. Емеше — төбө йөрәк рәүешендәге йомро һалынҡы емешлек, июль—сентябрҙә өлгөрә. Һаҙланған болондарҙа, урмандарҙа, һаҙлыҡтарҙа үҫә; республиканның бөтә территорияһында осрай. Петрушка еҫле ағыулы үҫемлек.

А.Ә.Мулдашев

Тәрж. Г.А.Миһранова