ҺЫУ БАЛАНСЫ

ҺЫУ БАЛАНСЫ, ниндәйҙер ваҡыт эсендә атмосферала, ер шарында һәм уның айырым участкаларында һыуҙың килеме һәм сығымы нисбәте. Һ.б. ер өҫтө һәм ер аҫты аҡмалары, яуым‑төшөм, парланыу һ.б. төҙөй. Ҡоро ерҙең Һ.б. өсөн төп бәйләнеш хас: билдәле терр‑ялағы яуым‑төшөмдөң миҡдары парланыу һәм аҡманың суммаһына тигеҙ була. Һ.б. иҫәпләү гидрологияла һәм метеорологияла киң ҡулланыла; ул өйрәнелгән терр‑я сиктәрендә төрлө ваҡыт эсендә айырым сығанаҡтарҙан алынған һыу миҡдарын сағыштырырға һәм уларҙың һыу режимының формалашыуына тәьҫире кимәлен билдәләргә мөмкинлек бирә. Башҡортостан терр‑яһында яуым‑төшөмдөң уртаса йыллыҡ дөйөм күләме 90,5 км³ тәшкил итә; 65,0 км³ (яуым‑төшөмдөң 72%‑ы) парға әйләнә, һыу ресурстарын тулыландырыуға — 25,5 км³ (28%) сарыф ителә, шуларҙан 17,5 км³ — ер өҫтө, 8,0 км³ — ер аҫты аҡмаһын булдыра (ҡара: табл.). Дымланыуҙың иң ҙур дефициты (2500—3000 м³/га тиклем) Ейәнсура, Хәйбулла, Учалы, Әбйәлил р‑ндарында күҙәтелә.

В.А.Балков, В.А.Загорский

Тәрж. Р.Ғ.Ғилманов