ГЕРБИЦИДТАР ҺӘМ ҮҪЕМЛЕКТӘРҘЕҢ ҮҪЕҮЕН КӨЙЛӘГЕСТӘР ИНСТИТУТЫ

ГЕРБИЦИДТАР ҺӘМ ҮҪЕМЛЕКТӘРҘЕҢ ҮҪЕҮЕН КӨЙЛӘГЕСТӘР ИНСТИТУТЫ, 1964 й. Бөтә Союз үҫемлектәрҙе химик һаҡлау саралары ҒТИ‑ның Өфө филиалы булараҡ ойошторола, 1981 й. алып Бөтә Союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми-тикшеренеү технологик институты, 1993 й. башлап БР ФА‑ның тәж.-һынау производствоһы булған Гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми-тикшеренеү технологик ин‑ты. Өфөлә урынлашҡан. Фәнни эшмәкәрлегенең төп йүнәлештәре: юғары һөҙөмтәле гербицидтар, фунгицидтар, үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр, ветеринария препараттары эҙләү һәм синтезлау; ҡулланыуҙа булған үҫемлектәрҙе химик һаҡлау сараларының технологияларын һәм рецептураларын камиллаштырыу; пестицидтарҙың, ш. иҫ. нескә дисперслыларҙың физик-химик үҙенсәлектәрен һәм биол. активлығын, бәйләнештең төрлө тибы булған матдәләрҙең механик активацияһын тикшереү; гербицидлы һәм фунгицидлы препараттарға биол. һынауҙар үткәреү; пестицидтарҙың активлығы һәм ағыулылығының төрлө төрҙәрен баһалауҙың, структур модификация йүнәлештәрен эҙләүҙең мәғлүмәт базаһын эшләү. Ин‑т составы: 7 ғилми-тикшеренеү лаб., тәжрибә-һынау производствоһы, биол. тикшеренеүҙәр бүлеге. 37 ғилми хеҙм‑р араһында 1 БР ФА-ның мөхбир ағзаһы, 5 фән д‑ры һәм 8 фән канд. (2011). 1 һөнәр б‑са аспирантура эшләй. Ин‑т ғалимдары бер нисә төр фарм. продуктты һәм полимер материал (ҡара: Полимерҙар) күбекләндергестәрен электрохимик синтезлауҙың технологик ысулдарын уйлап таба; 50‑нән ашыу препаратты (2,4‑дихлорфеноксиуксус кислотаһы, аҡтамыр, вигосурон, октапон-экстра, октиген, чисталан, эфилон һ.б.) етештереүгә индерә, уйлап табыуҙарға 500‑ҙән ашыу авторлыҡ танытмаһы һәм 90‑дан ашыу РФ патенты ала. Ин‑ттың тәжрибә-һынау производствоһы йылына 700—1000 т үҫемлектәрҙе химик һаҡлау сараһы етештерә. БР, РФ ҒТИ‑лары һәм компаниялары һ.б. м‑н хеҙмәттәшлек итә. Дир.: В.Д.Симонов (1964 й. алып), Н.Н.Пустовит (1987 й. алып), Р.Б.Вәлитов (1992 й. алып), А.М.Колбин (2005 й. алып).

Әҙәб.: Мовсумзаде Э.М., Удовенко И.Ф., Кузнецова Л.В. Химия и технология средств защиты растений: этапы становления и развития в Башкортостане. Уфа, 1998; Научно-исследовательскому технологическому институту гербицидов АН РБ – 40 лет: история становления ин‑та с опытным пр‑вом в док. и воспоминаниях. Уфа, 2008.

А.М.Колбин

Тәрж. Ә.Н.Аҡбутина