ИШТӘК

ИШТӘК, 9—19 бб. ҡаҙаҡ, нуғай һ.б. төрки телле халыҡтарҙа башҡорттарҙың атамаһы. Күп кенә тикшеренеүселәр, И. этнонимы төрки телдәргә барып тоташа һәм уғыҙҙар м‑н үҙ‑ара бәйләнеш процесын, ш. иҫ. ғаилә‑никах мөнәсәбәттәрен, сағылдыра; икенселәре — фин‑уғыр телдәренә бәйле һәм башҡорттар м‑н уғырҙарҙың, һуңыраҡ венгрҙарҙың (ҡара: Боронғо венгрҙар) үҙ‑ара йоғонтоһон күрһәтә, тип иҫәпләй. Шулай уҡ, И. этнонимы һинд‑иран сығышлы һәм башҡ. ҡәбиләләренең һинд‑иран ҡәбиләләре м‑н үҙ‑ара бәйләнеше т‑да һөйләй (ҡара: Башҡорттарҙың килеп сығышының иран теорияһы); башҡорттарҙың ырыу‑ҡәбилә берләшмәһе етәкселәренең береһе исеменән килеп сыҡҡан, тигән фекер бар.

Әҙәб.: Юсупов Р.М. Этнология башкир на рубеже тысячелетий (демография, история, этнонимия) //Проблемы этногенеза и этнической истории башкирского народа. Уфа, 2006.

Р.З.Йәнғужин

Тәрж. Д.К.Үзбәков