МӘҮЛИТОВ Миҙхәт Рәхмәтулла улы

МӘҮЛИТОВ Миҙхәт Рәхмәтулла улы [16.2.1928, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Шланлыкүл а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 8.12.2000, Өфө], тау инженеры. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1995), техник ф. д‑ры (1973), проф. (1974). РСФСР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1988), БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1973), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1978), СССР‑ҙың Газ сәнәғәте министрлығы отличнигы (1988), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1978). Р.Р.Мәүлитовтың ҡустыһы. ӨНИ‑не тамамлаған (1950), 1951 й. алып шунда уҡ эшләй, 1959—62 йй. тау‑нефть ф‑ты деканы, 1964—98 йй. нефть һәм газ скважиналарын быраулау каф. мөдире, бер үк ваҡытта 1965—70 йй. фәнни эштәр б‑са проректор. 1989— 91 йй. ӨНИ эргәһендәге “Азимут” конструкторлыҡ‑технология бюроһы директоры. Фәнни эшмәкәрлеге нефть‑газ ятҡылыҡтарын эшкәртеү проблемаларына арналған. М. етәкс. нефть, газ скважиналарын быраулау һәм үҙләштереү өсөн көйләнә торған (физик‑химик, гидродинамик ысулдар м‑н) кольматация технологияһы эшләнгән. Уның ҡатнашлығында инденторҙарҙы батырып индергәндә ҡаты һығылмалы тау тоҡомдарының һикерешле емерелеүе билдәләнә, скважина үҙәген йыуғанда һәм быраулағанда забойға тулҡын рәүешендә тәьҫир итеүөсөн техник саралар һәм технологиялар, быраулау инструменттарының терәктәре һәм резьбалары өсөн майҙар, быраулау иретмәләре өсөн май өҫтәмәләре табыла. Тикшеренеү һөҙөмтәләре БР‑ҙың, РФ‑тың башҡа төбәктәренең һәм БДБ илдәренең нефть сығарыу пр‑тиеларында индерелгән. 500‑гә яҡын фәнни хеҙмәт һәм 100‑ҙән ашыу уйлап табыу авторы. РФ Хөкүмәтенең фән һәм техника өлкәһендәге пр. (2000), И.М.Губкин ис. пр. (1973, 1980) лауреаты. “Почёт Билдәһе” орд. м‑н бүләкләнгән (1976).

Х е ҙ м.: Разрушение горных пород при бурении. М., 1978; Технология бурения глубоких скважин. М., 1982 (авторҙ.); Смазочное действие сред в буровой технологии. М., 1993 (авторҙ.). 

Ф.Ә.Әғзәмов

Тәрж. Р.Ғ.Ғилманов