КЕСЕ ЭЙЕК, йылға

КЕСЕ ЭЙЕК, Ҡарман, йылға, Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) уң ҡушылдығы. Йылайыр р‑ны Ҡананикольский а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 5 км алыҫлыҡта башлана. Йылайыр, Күгәрсен р‑ндары терр‑яһы буйлап көнсығыштан көнбайышҡа табан аға. Оло Эйек й. (тамағынан 220 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 118 км, басс. майҙаны 640 км², дөйөм түбәнәйеүе 340 м. Туйыныуы ҡатнаш, башлыса ҡар һыуы м‑н туйына. Йыллыҡ аҡманың 65%‑ы — яҙғы (апр.— май), 25%‑ы — йәйге һәм көҙгө (июнь—окт.), 10%‑ы ҡышҡы (нояб.—март) осорҙарға тура килә. Тамағында уртаса йыллыҡ һыу сығымы 4,2 м³/с. Басс. рельефы тәпәш таулы, үҙәндәр һәм йырындар м‑н йырғыланған; девон һәм карбон тоҡомдарынан (эзбизташ, доломит, алевролит, ҡомташ) тора; карст үҫешкән (Айыулы, Һалҡын соҡор мәмерйәләре һ.б.). Ландшафы ҡараһыу һоро урман тау тупрағындағы ҡарағас ҡатыш ҡарағай‑ҡайын урмандарынан ғибәрәт, йыуылған ҡара тупраҡта болон далалары осрай. Басс. 85%‑ы урман м‑н ҡапланған, 7%‑ы һөрөлгән. Урта һәм түбәнге ағымында К.Э. Мораҙым тарлауығы тәбиғи паркы һәм Эйек заказнигы терр‑яһы буйлап аға. Ҡушылдыҡтары: уң — Ҡашҡаир, Ямашлы һ.б.; һул — Күвәз һ.б.

В.А.Загорский

Тәрж. Г.М.Ғәлиева