КӘКҮКБАШ

КӘКҮКБАШ (Pulmonaria), күгәрсен күҙе һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 15 төрө билдәле, Евразияның уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда 2 төрө үҫә. Төклө тамырһабаҡлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, ябай, бейеклеге 15—50 см. Тамыр яны япрағы ҡанатлы һапта (йомшаҡ К. оҙонса-эллипс, биҫтау үләненеке йөрәк-йомортҡа йәки йомортҡа-ланцет формаһында), һабаҡ япрағы — ултырма, һабаҡты яртылаш уратып үҫә. Сәскәһе башта алһыу ҡыҙыл йәки ҡыҙыл, һуңынан һорғолт күк йәки күкһел шәмәхә төҫтә, төргәк сәскәлә. Апр.—майҙа сәскә ата. Емеше — сәтләүек, июндә өлгөрә. Киң япраҡлы һәм ылыҫлы-киң япраҡлы урмандарҙа, урман ситтәрендә, ҡыуаҡ араһында үҫә, респ. бөтә терр‑яһында таралған. Декоратив, баллы үҫемлек. Япрағының составында дуплау матдәләре, флавоноидтар һ.б. бар, халыҡ медицинаһында ҡулланыла.

Л.Н.Миронова

Тәрж. Г.А.Миһранова