БАШҠОРТ ДИАСПОРАЛАРЫ

БАШҠОРТ ДИАСПОРАЛАРЫ. Башҡорттарҙың Рәсәйҙән күсеп китеүенә 20 — 30‑сы йй. башында революция (1917), Граждандар һуғышы, 30—40‑сы йй. сәйәси репрессиялар, Икенсе донъя һуғышы сәбәпсе була; 80‑се йй. аҙ. алып ирекле этник эмиграция процесы күҙәтелә. РФ‑тан ситтә иң эре Б.д. Ҡаҙағстанда (1989 й. ҡарата — 41,8 мең; 1999 — 23,2 мең), Украинала (1989 — 7,4 мең; 2001 — 4,2 мең), Үзбәкстанда (1989 — 34,8 мең; 2000 — 3,7 мең), Ҡырғыҙстанда (1989 й. ҡарата — 4,1 мең; 1999 — 2,04 мең), Белоруссияла (1989 й. ҡарата мәғлүмәттәр б‑са — 1,2 мең кеше, 1999 — 1,1 мең кеше), Тажикстанда (1989 й. ҡарата — 6,8 мең, 2000 — 0,9 мең), Төркмәнстанда (1989 й. ҡарата — 4,7 мең) һ.б.; ш. уҡВенгрия, Германия, Ҡытай, Төркиә, Японияла һәм донъяның башҡа илдәрендә бар. Этник үҙаңдарын һаҡлайҙар, әсәэтносы м‑н бәйләнештәре аҙ йәки бөтөнләй юҡ. Миграция (ҡара: Халыҡ миграцияһы) барышында РФ‑тың төрлө төбәктәренә 100 меңдән ашыу башҡорт күсенә; уларға тупланып ултырыу хас түгел, респ. м‑н этномәҙәни бәйләнештәре аҙ. Башҡ. халҡын берләштереүһәм тергеҙеү йәһәтенән Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы (конгресы) ҙур әһәмиәткә эйә, РФ‑тың башҡорттар тупланып йәшәгән төбәктәренең күбеһендә, ш. уҡ яҡын һәм алыҫ сит илдәрҙеңҡайһы берҙәрендә уның төбәк бүлексәләре эшләй (ҡара: Милли-мәҙәни берләшмәләр).

Р.М.Йосопов

Тәрж. Ә.Н.Аҡбутина