ТОР, йылға

ТОР, йылға, Нөгөш й. (Ағиҙел й. басс.) уң ҡушылдығы. Артмаҡ тауынан төньяҡҡа табан 4 км алыҫлыҡта Баш Алатау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Мәләүез һәм Ишембай р‑ндары буйлап төньяҡ-көнсығыштан көньяҡ‑көнбайышҡа, Торғаҫ й. тамағынан тағы ла Мәләүез р‑ны буйлап аға. Нөгөш й. (тамағынан 5,3 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 54 км, басс. майҙаны 417 км². Башлыса ҡар һыуы м‑н туйына. Мәләүез р‑ны Воскресенск а. эргәһендә уртаса йыллыҡ һыу сығымы 4,1 м³/с. Басс. рельефы убалы‑соҡорло, карст таралған. Ландшафы һоро урман тупрағындағы ҡайын‑уҫаҡ һәм ҡарағай‑шыршы урмандарынан, түбәнге ағымында типик ҡара тупраҡтағы далаларҙан тора. Басс. яҡынса 65%‑ын урман ҡаплаған. Ишембай р‑ны Верхотор а. һәм Мәләүез р‑ны Воскресенск а. эргәһендә йылғала һыуһаҡлағыстар төҙөлгән, Ишембай р‑ны Кузнецов утары эргәһендә быуа бар. Иң ҙур ҡушылдыҡтары: Йылға, Торғаҫ (бөтәһе лә — уң).

В.А.Загорский

Тәрж. А.Н.Күсеев