ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы
ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы (30.10. 1957, Өфө), график. РФ‑тың (2014) һәм БР‑ҙың (2004) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1990). Тереғоловтар нәҫеленән. БДПИ‑ны тамамлаған (1985). 2015 й. алып БДХМ директоры. Төрлө техникала (офорт, ҡоро энә, линогравюра, ағаста гравюра, ҡатнаш техникалар, компьютер дизайны һ.б.) эшләгән Т. ижадына художество теленең экспрессивлығы, форма һәм киңлекте иркен сағылдырыу, гротеск образдары, графика манераһын шымартыуға ынтылыш хас. 20 б. 80‑се йй. К.Ғ.Ғөбәйҙуллин ижады йоғонтоһонда офорттарында йөкмәткеһенә драматизм һәм образдар тулылығын тәьмин итеүсе ҡара фон өҫтөнлөк итә (“Баҫҡыстар араһындағы майҙансыҡ”, “Ҡарға”). 80‑се йй. аҙағынан Т. формаларҙы стилләштереү һәм донъяға үҙенә бер төрлө ҡарауҙан ғибәрәт булған үҙ почеркы барлыҡҡа килә; ул кешеләрҙең үҙ‑ара мөнәсәбәтенә, тойғо, хистәренә арналған сарказмлы рәсемдәр төшөрә (“Ирҙәр уйыны” серияһы); 90‑сы йй. аҙағынан соц. проблемаларға мөрәжәғәт итә (“Башҡорт пасторале”). 21 б. башынан графикаһында — көсөргәнешле хистәр һәм бер үк ваҡытта авторҙың ситтән ҡарашы (“Габитус” серияһы), абстракт композицияларында виртуоз техника, линиялар, формалар экспрессияһы (“Инстинкт” серияһы) һиҙелә. Шулай уҡ рәсем сәнғәте өлкәһендә эшләй. “Инйәр” ижади төркөмө ағзаһы (1989; ҡара: Художество төркөмдәре һәм берекмәләре). 1981 й. алып күргәҙмәләрҙә (ш. иҫ. 100‑ҙән ашыу конкурс күргәҙмәһендә) ҡатнаша. Шәхси күргәҙмәләре: Өфө (1990, 1995, 2001, 2007, 2009, 2012, 2014—16), Копенгаген (1995, 1996), Силәбе (1995, 2008), Мәскәү (2001), Ҡазан (2002, 2008), С.‑Петербург, Байя Маре (Румыния; икеһе лә — 2005), Стәрлетамаҡ (2016) ҡалалары.
Эштәре БДХМ (Өфө), Хәҙ. сәнғәт музейы (Мәскәү), Рус музейы (С.‑Петербург), И.И.Машков ис. Волгоград һынлы сәнғәт музейы, Ирбит һынлы сәнғәт музейы, Сыуаш художество музейы (Чебоксар) коллекцияларында, донъяның 10‑дан ашыу илендәге музей һәм галереяларҙа һаҡлана. Урал баҫма графика триенналеһы (Өфө; 1998, 2007), “Урал—Х” Төбәк художество күргәҙмәһе (Силәбе, 2008); Бөтә Рәсәй экслибрис конгресы (Вологда ҡ., 2004); халыҡ‑ара баҫма миниатюра (Сеул, 1996), “Carbunari” бәләкәй гравюра салоны (Байя Маре, Марамурес ҡҡ., Румыния; 2005), “Impression — Expression” бәләкәй графика формалары салоны (Катовице ҡ., Польша) күргәҙмәләре, баҫма сәнғәт триенналеһы (София), гравюра (Эвора ҡ., Португалия; бөтәһе лә — 2007), баҫма сәнғәт (Истанбул ҡ., Төркиә; 2008), хәҙ. экслибрис (Мальборк ҡ., Польша; 2009) биенналелары һ.б. лауреаты. БР‑ҙың Салауат Юлаев ис. Дәүләт пр. (2016), Ғ.Сәләм ис. пр. (1990) лауреаты.
Әҙәб.: Художники Республики Башкортостан: альбом‑кат. Уфа, 2009.
И.Н.Оськина
Тәрж. Г.Һ.Ризуанова