ХАЛЫҠ КОМИССАРҘАРЫ СОВЕТЫ
ХАЛЫҠ КОМИССАРҘАРЫ СОВЕТЫ, Совнарком, Хөкүмәт, БАССР дәүләт власының юғары башҡарма һәм күрһәтмә биреү органы. 1920 й. июлендә Стәрлетамаҡ ҡ. РСФСР Конституцияһы һәм Бөтә Рәсәй ҮБК һәм РСФСР ХКС-ының “Автономиялы Совет Башҡорт Республикаһының дәүләт ҡоролошо тураһында” ҡарарына ярашлы АСБР-ҙың 1-се Советтар съезында ойошторола. 1922 й. алып Өфөлә урынлашҡан. БАССР Советтары съездарында һайлана. БАССР Советтары съезына һәм ҮБК-на отчёт бирә. Составына рәйес, рәйес урынбаҫары һәм халыҡ комиссарҙары (эске эштәр, һаулыҡ һаҡлау, игенселек, мәғариф, Эшсе-крәҫтиәндәр инспекцияһы, соц. тәьминәт, сауҙа, хеҙмәт, финанстар, юстиция); ХХС рәйесе инә. БАССР ХКС-ы ҡарамағында ш. уҡ СССР Берләшкән дәүләт сәйәси идаралығы вәкиле һәм СССР ХК вәкилдәре була. Шулай уҡ Эшсе-крәҫтиәндәр инспекцияһы, сауҙа, финанстар ХК һәм ХХС-ы РСФСР ХК-ның ярашлы органдарына буйһона. ХКС халыҡ комиссариаты, үҙ ҡарамағында булған учреждениелар, ҡала һәм район хеҙмәтсәндәр депутаттары советтарының башҡарма ком-ттары эшмәкәрлеген көйләй, халыҡ хужалығы пландарын ғәмәлгә ашырыу, йәмәғәт тәртибен һаҡлау, БАССР-ҙың респ. һәм урындағы бюджеты үтәлеше б-са саралар күрә. 1920—37 йй. БАССР-ҙа яңы ХК һәм идаралыҡтар ойошторола, ҡайһы берҙәре бөтөрөлә. 1937—46 йй. БАССР ХКС-ы составына рәйес, 2 рәйес урынбаҫары, халыҡ комиссарҙары (эске эштәр, һаулыҡ һаҡлау, игенселек, коммуналь хужалыҡ, еңел сәнәғәт, урындағы сәнәғәт, мәғариф, соц. тәьминәт, финанстар, юстиция); Дәүләт планы рәйесе, сәнғәт һәм юл эштәре идаралығы нач., СССР Әҙерлек эштәре б-са ком-т вәкиле инә. БАССР ЮС-ы Президиумының 1946 й. 26 мартындағы указы м-н ХКС – Министрҙар Советына, ХК БАССР министрлыҡтарына үҙгәртелә. БАССР ХКС-ы рәйестәре: Ғ.К.Шәмиғолов (1920 й. июленән), Ф.С.Мансырев (1920 й. нояб. алып вазифа башҡарыусы), М.Д.Халиҡов (1921 й. алып), Ә.Б.Мөхәмәтҡолов (1925 й. алып), З.Ғ.Булашев (1930 й. алып), Ф.В.Шаһимәрҙәнов (1937 й. алып), С.Ә.Ваһапов (1940—46).
Әҙәб.: К а с и м о в С.Ф. Развитие государственности Башкирской АССР в 1926—1945 годах. Уфа, 2006.
С.Ф.Ҡасимов
Тәрж. М.Х.Хужин
