ХАЛЬКОПИРИТ

ХАЛЬКОПИРИТ (гр. chalkos — баҡыр һәм пирит), баҡыр колчеданы, сульфидтар класы минералы, CuFeS₂. Составына цинк, ҡурғаш, көмөш, алтын, мышаяҡ, аҡ ҡурғаш һ.б. ҡушылмалар инә. Ҡырланған кристалдар һирәк була, ябай һәм полисинтетик ҡушылмалар йыш осрай. Агрегаттары бөртөклө, йәшерен кристаллы, бөрө һымаҡ. Төҫө еҙ-һары, йыш ҡына һоро төҫмөрө бар, һыҙығы ҡара, металл кеүек ялтыр. Ҡатылығы 3—4, тығыҙлығы 4100—4300 кг/м³, йәбешкәклеге камил түгел. Мурт, ярым үткәргес, антиферромагнетик. Баҡырҙың киң таралған минералы һәм баҡыр мәғдәндәренең төп минералы. Бөтә генетик типтарҙағы ятҡылыҡтарҙа осрай. БР-ҙа Х.сәнәғәт тупланмалары баҡыр колчеданы ятҡылыҡтарында күҙәтелә.

В.Н.Никонов

Тәрж. Э.М.Юлбарисов