ХИСАМ”, башҡорт халыҡ йыры
“ХИСАМ”, “Хисам көйө”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон көй. Тәүге тапҡыр йырҙың көйө З.Ғ.Исмәғилев тарафынан 1947 й. М.И.Ғәлиеванан яҙып алына һәм “Башҡорт халыҡ йырҙары” йыйынтығында (1964) баҫтырып сығарыла. “Х.” варианттарын Ф.Х.Камаев, Ғ.З. Сөләймәнов яҙып ала. Лирик-эпик йыр. Орск өйәҙе Үҫәргән улусы Муйнаҡ а. (хәҙ. БР-ҙың Ейәнсура р-ны Урта Муйнаҡ а.) тыуған, Ватан һуғышында (1812) ҡатнашҡан Хисам сәсән ижад иткән, тип фаразлана. Легенда б-са, Хисам сәсән йыр яҙған һәм уны бөтә ғүмере буйы йырлаған. “Х.” көйө киң диапазонлы (дуодецима), орнаментикаға бай булған боролоштар хас. Башҡарыусылар араһында С.Ә.Абдуллин, С.Ғ. Бараҡов, М.И.Ғәлиева, И.И.Дилмөхәмәтов, Р.Р.Ҡарабулатов, Ф.Й.Ҡудашева, Ф.Ғ.Ноғоманова, Ғ.З.Сәфәрғәлин бар. Йырҙы Исмәғилев тауыш һәм фп., хор (a cappella) өсөн эшкәртә. “Х.” ш. уҡ “Ата зары”, “Өҫкәлек” (БР-ҙың Ейәнсура р-нында аҡҡан йылға исеме б-са) тип аталған.
Г.С.Хәмитова
Тәрж. Г.Һ.Ризуанова
