ҺАЙРАН, Ишембай р‑нындағы ауыл
ҺАЙРАН, М о т а л л а п, Ишембай р‑нындағы ауыл, Һайран а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 30 км һәм Салауат т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 51 км алыҫлыҡта Шиҙе й. (Һәләүек й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1216 кеше; 1920 — 1193; 1939 — 865; 1959 — 759; 1989 — 338; 2002 — 319; 2010 — 339 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар.
Ауылға 18 б. 1‑се ярт. Нуғай даруғаһы Юрматы улусы башҡорттары үҙ ерҙәрендә Моталлап (улус старшинаһы Моталлап Ҡолсоҡов) исеме м‑н нигеҙ һала. 19 б. башынан хәҙ. исемен (улус старшинаһы Һайран Сәйетов исеме б‑са) йөрөтә. Шулай уҡ Мопсалан булараҡ теркәлгән. 1795 й. 79 йортта 447 кеше йәшәгән, 1865 й. 225 йортта — 1053 кеше. Малс‑ҡ, урман кәсептәре, умарт‑ҡ, игенселек м‑н шөғөлләнгәндәр. 2 мәсет, 2 уч‑ще, һыу тирмәне булған. 1906 й. 2 мануфактура һәм 3 бакалея кибете, мөгәзәй, 3 һыу тирмәне, тимерлек иҫәпкә алынған; шөғөлдәр араһында күн эше һәм тоҡ тегеү теркәлгән. Ғ.Сайрани, Т.Д.Хисамова, Р.Ф.Хәбиров ошо ауылда тыуған.
Ғ.И.Яҡупов
Тәрж. Р.Ғ.Ғилманов
