Список материалов
ГАЗ ҺАҠЛАҒЫС
ГАЗ ҺАҠЛАҒЫС, газды туплау, һаҡлау һәм ебәреп тороу өсөн тәбиғи йәки яһалма резервуар. Ер өҫтө һәм ер аҫты Г.һ. айыралар. Ер өҫтө Г.һ. сифатында түбән (0,004—0,005 МПа) һәм...
ГАЗ ЯТҠЫЛЫҠТАРЫ
ГАЗ ЯТҠЫЛЫҠТАРЫ, берҙәм геол. структураға буйһонған тәбиғи газ ятыштары. Газ, газ һәм конденсат (ҡара: Газ конденсаты), газ һәм нефть, нефть һәм газ ятҡылыҡтарына бүленә....
ГАЗОГЕНЕРАТОР
ГАЗОГЕНЕРАТОР (газ һәм лат. generator — етештереүсе), термик ысул м‑н шыйыҡ һәм ҡаты хәлдәге яғыулыҡтарҙы һауа, ирекле йәки ҡатнашмалы кислород (һыу парҙары, углекислый...
ГАЗОЙЛЬ
ГАЗОЙЛЬ, нефть ҡыуғанда йәки уның ҡалдыҡтарын икенсел эшкәрт‑ кәндә барлыҡҡа килгән, 180—550°С т‑рала ҡайнап сығыусы фракция. Етештереү ысулдары б‑са атмосфера (tҡайнау270—...
ГАЙ Гая Дмитриевич
ГАЙ Гая Дмитриевич (ысын исеме Бжишкян Гайк; 6.2.1887, Тебриз ҡ., Фарсы иле — 11.12.1937, Мәскәү), хәрби эшмәкәр. Комкор (1935). Проф. (1934). 1903—14 йй. “Гнчак” әрмән соц.‑демократик...
ГАЙ РАЙОНЫ
ГАЙ РАЙОНЫ, Ырымбур өлкәһенең көнсығышында урынлашҡан. 1960 й. 3 нояб. ойошторолған. Майҙаны — 2900 км2. Район үҙәге — Гай ҡалаһы. Районда 8 ауыл советы, 33 ауыл торама...
ГАЙДА Радола
ГАЙДА Радола (ысын исеме Гейдль Рудольф; 26.2.1892, Котор ҡ., Австро‑Венгрия — 15.4.1948, Прага), хәрби эшмәкәр. Рус армияһының ген.‑лейт. (1919 й. ғин., июлдә мәхрүм ителә) һәм чехословак...
ГАЙДУК Вадим Витальевич
ГАЙДУК Вадим Витальевич (6.7.1972, Өфө), политолог, юрист. Юридик ф. канд. (2002), сәйәси ф. д‑ры (2008). ӨДНТУ‑ны (1994), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (1998) тамамлаған....
ГАЙДЫМ Иван Яковлевич
ГАЙДЫМ Иван Яковлевич [11.11.1916, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Писаревка а. (БР‑ҙың Әлшәй районы) — 24.6.1944, Белорус ССР‑ы Загромадино а.], Советтар Союзы Геройы (1944). 1939—40 йй....
ГАЙСЛЕР Зоя Павловна
ГАЙСЛЕР Зоя Павловна [22.1.1930, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Шыланны а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны)], рәссам. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1977). Рәссамдар союзы ағзаһы (1980). М.И.Калинин ис. Мәскәү...
ГАЛАКТИКА
ГАЛАКТИКА (гр. galaktikos— һөт һымаҡ), үҙэсенә Ҡояшты алған йондоҙҙар системаһы. Уғаяҡынса 100 млрд йондоҙ, саң һәм газ болоттары инә, спираль галактикаларға ҡарай. Г. йондоҙҙары...
ГАЛАКТИКАЛАР
ГАЛАКТИКАЛАР, гигант (йөҙҙәрсә млрд йондоҙҙарға тиклем) йондоҙ системалары. Спираль, эллипс һәм төҙөк булмаған формаларҙа була. Ҙур Г. дөйөм һанының 70%‑ын тәшкил иткән...
ГАЛАНОВ Виктор Дмитриевич
ГАЛАНОВ Виктор Дмитриевич [11.10.1878, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Яңы Спас а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны) — 26.11.1937, Өфө], революция хәрәкәте эшмәкәре, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Хеҙмәт...
ГАЛАНОВА Лидия Андреевна
ГАЛАНОВА Лидия Андреевна (7.11.1876, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Зәй ҡсб, хәҙ. Зәй ҡ., — 2.4.1956, Өфө), педагог. РСФСР‑ҙың Хеҙмәт Геройы (1936), БАССР‑ҙың Хеҙмәт Геройы (1922), БАССР мәктәбенең...
ГАЛЕ
ГАЛЕ, көнсығыш кәзә үләне сорты. 20 б. 80‑се йй. С.Н.Симонов, Ж.А.Яртиева (В.Р.Вильямс ис. мал аҙығы ҒТИ, Лобня ҡ.), Х.А.Райг (Эстония ер эшкәртеү һәм мелиорация ҒТИ, Саку ҡсб.)...
ГАЛЕНИТ
ГАЛЕНИТ (латинсанан galena — ҡурғаш мәғдәне), ҡ у р ғ а ш я л т ы р а у ы ғ ы, сульфидтар класы минералы, PbS. Көмөш, баҡыр, цинк, висмут, тимер, мышаяҡ, һөрмә, молибден, һирәгерәк...
ГАЛИН Салауат Әхмәҙиә улы
ГАЛИН Салауат Әхмәҙиә улы (3.3.1934, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Үрге Ғәҙелбай а. — 29.3.2010, Өфө), фольклорсы, педагог‑методист. Филол. ф. д‑ры (1995), проф. (1995). БАССР‑ҙың атҡ. фән...
ГАЛИНА Гөлназ Салауат ҡыҙы
ГАЛИНА Гөлназ Салауат ҡыҙы (3.2.1961, Өфө), музыка белгесе, педагог‑методист. Филол. ф. канд. (1998). БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2018). Композиторҙар союзы (1995), РФ Композиторҙар...
ГАЛЛИ Джианшах Эседович
ГАЛЛИ Джианшах Эседович, Ғәли Йыһанша Әсәҙулла улы (3.11.1894, Һарытау губ. Булыкча а. — 1938), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. 1909 й. алып...
ГАЛОГЕН-УГЛЕВОДОРОДТАР
ГАЛОГЕН‑УГЛЕВОДОРОДТАР (галогендар һәм углеводородтар), галоген алмаштырған углеводородтар, молекулаларында бер йәки бер нисә водород атомы галогенға алмаштырылған...
