Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

КЕСЕ НӘКӘРӘК

КЕСЕ НӘКӘРӘК, Мишкә р‑нындағы ауыл, Иҫке Арзамат а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 16 км һәм Загородная т. юл ст. Т. табан 136 км алыҫлыҡта Казяш й. (Бөрө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 433 кеше; 1920 — 452; 1939 — 263; 1959 — 170; 1989 — 694; 2002 — 519; 2010 — 454 кеше. Мариҙар,...

КЕСЕ НӨГӨШ, йылға

КЕСЕ НӨГӨШ, йылға, Нөгөш й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) һул ҡушылдығы. Бөрйән р‑ны Аҫҡар а. төньяҡҡа табан 4 км алыҫлыҡта Юрматау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Шул уҡ район терр‑яһы буйлап төньяҡтан көньяҡҡа, Танасыҡҡан й. тамағынан көньяҡ‑көнбайышҡа табан аға һәм Нөгөш й. (тамағынан 145 км алыҫлыҡта)...

КЕСЕ НУҒАҘАҠ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

КЕСЕ НУҒАҘАҠ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Терәпә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 25 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т. табан 10 км алыҫлыҡта Эрен й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 231 кеше; 1920 — 351; 1939 — 449; 1959 — 349; 1989 — 252; 2002 — 204; 2010 — 175 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....

КЕСЕ ӨЙҘӨРӘК, йылға

КЕСЕ ӨЙҘӨРӘК, йылға, Өйҙөрәк й. уң ҡушылдығы. Асылыкүлдән көньяҡ‑көнбайышҡа 9 км һәм Дәүләкән р‑ны Ҡоръятмаҫ а. көньяҡ‑көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта башлана. Шул уҡ райондың терр‑яһында көньяҡ‑көнбайыштан төньяҡ‑көнсығышҡа табан аға һәм Өйҙөрәк й. (тамағынан 11 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 53 км, басс....

КЕСЕ ХАЛЫҠ УЧИЛИЩЕЛАРЫ

КЕСЕ ХАЛЫҠ УЧИЛИЩЕЛАРЫ, Рәсәйҙә башланғыс уҡыу йорттары. Рәсәй империяһында Халыҡ училищелары уставына (1786) ярашлы ойошторолалар. Губерна Йәмғиәт ҡараулығы приказы ҡарамағында булалар. Губерна ҡалаларында төп халыҡ училищеларының 1‑се баҫҡысын (1—2‑се класс) тәшкил итәләр, өйәҙ ҡалаларында үҙаллы...

КЕСЕ ҺҮРӘМ, йылға

КЕСЕ ҺҮРӘМ, йылға, Оло Һүрәм й. уң ҡушылдығы. Йылайыр р‑ны Суйынсы‑Супан а. эргәһендә башлана. Йылайыр һәм Ейәнсура р‑ндары терр‑яһы буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ‑көнбайышҡа табан аға һәм Оло Һүрәм й. (тамағынан 22 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 55 км, басс. майҙаны 388 км2. Башлыса ҡар һыуы м‑н туйына....

КЕСЕ ШАҘЫ, Мишкә р‑нындағы ауыл

КЕСЕ ШАҘЫ, Мишкә р‑нындағы ауыл, Оло Шаҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 15 км һәм Загородная т. юл ст. Т. табан 116 км алыҫлыҡта Шаҙы й. (Бөрө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 637 кеше; 1920 — 816; 1939 — 446; 1959 — 315; 1989 — 130; 2002 — 108; 2010 — 91 кеше. Башҡорттар йәшәй...

КЕСЕ ЫҠТАМАҠ, Мәсетле р‑нындағы ауыл

КЕСЕ ЫҠТАМАҠ, Һарбулат, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Кесе Ыҡтамаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.-Көнс. 5 км һәм Красноуфимск т. юл ст. (Свердловск өлк.) К.‑Көнс. табан 113 км алыҫлыҡта Ыҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1173 кеше; 1920 — 1468; 1939 — 703; 1959 — 816; 1989 — 435; 2002 —...

КЕСЕ ЭЙЕК, йылға

КЕСЕ ЭЙЕК, Ҡарман, йылға, Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) уң ҡушылдығы. Йылайыр р‑ны Ҡананикольский а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 5 км алыҫлыҡта башлана. Йылайыр, Күгәрсен р‑ндары терр‑яһы буйлап көнсығыштан көнбайышҡа табан аға. Оло Эйек й. (тамағынан 220 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 118 км, басс. майҙаны...

КЕСЕҠОР, Яңауыл р‑нындағы ауыл

КЕСЕҠОР, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Иҫке Ҡоҙаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 26 км алыҫлыҡта Бәҙрәшбаш й. (Беүә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 437 кеше; 1920 — 552; 1939 — 477; 1959 — 397; 1989 — 131; 2002 — 100; 2010 — 96 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй...

КЕСЕРТКӘН

КЕСЕРТКӘН (Urtica), кесерткән һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 50 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ (һирәгерәк Көньяҡ) ярымшарҙың уртаса бүлкәттәрендә һәм тропиктарҙа таралған. Башҡортостанда 4 төрө үҫә. Бер йәки күп йыллыҡ үләндәр. Һабаҡтары төҙ, төбөнән алып тармаҡлы, бейеклеге 30—150 см....

КЕСЕРТКӘН БИҘГӘГЕ

КЕСЕРТКӘН БИҘГӘГЕ (лат. urtica — кесерткән), тире ауырыуы, күбеһенсә аллергик, тән тиреһенә йәки лайлалы тиресәләргә ҡапыл күберсектәр ҡалҡып сығыу м‑н билдәләнә. К.б. аллергик, псевдоаллергик һәм паразитар ауырыуҙарға бәйле төрҙәрен айыралар. Киҫкен һәм хроник формаларҙа үтә. К.б. үҫешенә аш һеңдереү...

КЕҪӘРТКЕЛӘР

  КЕҪӘРТКЕЛӘР (Lacertilia), һөйрәлеүселәр отряды. 20‑нән ашыу ғаиләһе, 4300 төрө билдәле, Антарктиданан башҡа бөтә континенттарҙа таралған. БР‑ҙа орсоҡ йыландар (орсоҡ йылан) һәм ысын К. (бала тыуҙырыусы К. һәм сос К.) ғаиләһенә ҡараған 3 төрө бар. Кәүҙәһе валик формаһында, тығыҙ, ян-яҡтан ҡыҫылған...

КЕҮӘШ, йылға

КЕҮӘШ, йылға, Ағиҙел й. һул ҡушылдығы. Саҡмағош р‑ны Васильевка а. эргәһендә башлана. Саҡмағош, Илеш (сиге буйлап), Дүртөйлө р‑ндары буйлап көньяҡ‑көнбайыштан төньяҡ‑көнсығышҡа табан аға. Дүртөйлө р‑ны Түб. Аташ а. эргәһендә йүнәлешен үҙгәртә һәм төньяҡҡа табан аға, Көшөл а. 1 км алыҫлыҡта төньяҡ‑көнбайышҡа...

КЕШӘННЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

КЕШӘННЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Яңы Кәлсер а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 9 км һәм Аҡкүл т. юл ст. 39 км алыҫлыҡта Ауырғазы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1337 кеше; 1920 — 1511; 1939 — 1226; 1959 — 742; 1989 — 471; 2002 — 431; 2010 — 417 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...

КИБЕЗ, һырт

КИБЕЗ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Мәләүез р‑ны буйлап Нөгөш һәм Ағиҙел йй. араһында субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Төньяҡ һәм көньяҡ өлөштәрҙән тора. Төньяҡ өлөшөнөң оҙонлоғо 13 км, киңлеге 2 км, көньяҡ өлөшөнөң оҙонлоғо 17 км, киңлеге 4—7 км. Абс. бейеклеге 695 м. Һыртта 617—695 м бейеклектәге...

КИҘӘШ, Учалы р‑нындағы ауыл

КИҘӘШ, Ҡыйҙыш, Учалы р‑нындағы ауыл, Ахун а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Учалы т. юл ст. К.-Көнс. табан 32 км алыҫлыҡта Киҙәш й. (Уй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 114 кеше; 1989 — 114; 2002 — 149; 2010 — 119 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Клуб бар. Ауылға 20 б. 30‑сы йй....

КИҘГӘНБАШ, Балтас р‑нындағы ауыл

КИҘГӘНБАШ, Балтас р‑нындағы ауыл, Түбәнге Ҡарыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 34 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.-Көнс. табан 104 км алыҫлыҡта Киҙгән й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 726 кеше; 1920 — 662; 1939 — 466; 1959 — 403; 1989 — 301; 2002 — 216; 2010 —...

КИЙКО Юрий Ильич

КИЙКО Юрий Ильич (7.6.1942, Владивосток ҡ.), офтальмолог. Медицина фәндәре докторы (2002). РФ‑тың атҡаҙанған табибы (1999), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1985). БДМИ‑ны тамамлаған (1965), 1967 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй (1971 й. алып ғилми секретарь). 1977 й. башлап Мәскәү ҡ.: 47‑се...

КИЙКОВ Алексей Алексеевич

КИЙКОВ Алексей Алексеевич (17.3.1873, С.‑Петербург губ. Петергоф ҡ. — 22.12.1931, Өфө), юрист, тарихсы, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Император С.-Петербург ун‑тының юридик ф‑тын тамамлаған (1898). 1917—18 йй. РСДРП ағзаһы. 1898 й. алып Томск ҡ. юрист. 1905 й., 1918 й. ҡулға алыуға һәм һөргөнгә дусар була....