Список материалов
КАЗАНКА, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
КАЗАНКА, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Ҡаҙанболаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 90 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т. табан 59 км алыҫлыҡта Ҡаҙанболаҡ й. (Ҡаҫмарт й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 154 кеше; 1920 — 349; 1939 — 447; 1959 — 421; 1989 — 349; 2002 — 350; 2010 —...
КАЗАНСКАЯ Людмила Васильевна
КАЗАНСКАЯ Людмила Васильевна (29.4.1905, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Топорнин а., хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Кушнаренко а., — 5.10.1987, Өфө), сәнғәт ғилеме белгесе. Ленинград ун‑тында уҡыған (1931—35). 1937 й. алып БДХМ‑да эшләй: ғилми, өлкән ғилми хеҙм‑р, 1941—42 йй. дир. вазифаһын башҡарыусы, 1950—60 йй....
КАЗАНЦЕВ Юрий Васильевич
КАЗАНЦЕВ Юрий Васильевич (7.12.1935, БАССР‑ҙың Мәләүез районы Мәләүез а., хәҙер Мәләүез ҡ., — 25.3.2011, Өфө ҡ.), тау инженеры‑геолог. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1995), геология‑минералогия фәндәре докторы (1983). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1983). Кривой Рог тау‑мәғдән институтын тамамлағандан...
КАЗАНЦЕВА Тамара Тимофеевна
КАЗАНЦЕВА Тамара Тимофеевна (8.5.1934, Кривой Рог ҡ.), тау инженеры‑геолог. БР ФА академигы (1991), геология-минералогия фәндәре докторы (1985). Кривой Рог тау‑мәғдән институтын тамамлағандан һуң (1959) Красноярск геология идаралығында эшләй. 1965 й. алып “Башнефть” берекмәһендә: 1968 й. башлап Стәрлетамаҡ...
КАЙДАРОВ Абду-Али Туғанбай улы
КАЙДАРОВ (Кайдар) Абду-Али Туғанбай улы (13.12.1924, РСФСР-ҙың Ҡара‑Ҡырғыҙ автономиялы өлкәһе Талдыболаҡ а. — 27.2.2019, Алматы ҡ.), тел белгесе. Ҡаҙаҡ ССР‑ы ФА академигы (1983), БР ФА‑ның почётлы академигы (1991), филология фәндәре докторы (1970), профессор (1972). Ҡаҙаҡ ССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре...
КАЙНОЗОЙ
КАЙНОЗОЙ (грек телендәге kainós — яңы, үҙенсәлекле һәм zōḗ — тормош), кайнозой эратемаһы, кайнозой эраһы, фанерозойҙың өҫкө бүлексәһе. 65 млн йыл элек башлана, хәҙерге ваҡытта дауам итә. Палеоген, неоген һәм дүртенсел (квартер) системаларға (осорҙар) бүленә. Башҡортостан территорияһында палеоген һәм...
КАКАЧ Садик
КАКАЧ Садик (1.10.1932, Корум ҡ., Төркиә), физик. Филос. д‑ры (1965). БР ФА‑ның сит ил ағзаһы (1998). Истанбул техник ун‑тын (1955), Массачусетс технологик ин‑тын (Кембридж ҡ., 1960), Манчестер ун‑тын (1965) тамамлаған. 1960—82 йй. Анкарала (Төркиә) эшләй: 1961—62 һәм 1968—70 йй. инженерлыҡ механикаһы...
КАЛАБУГИНА Евгения Валентиновна
КАЛАБУГИНА Евгения Валентиновна (28.5.1934, Тула ҡ.), инженер-технолог. ӨНИ‑не тамамлаған (1962), 1959 й. алып шунда уҡ, 1967 й. — Нефтехимия производстволары ҒТИ‑нда эшләй. 1972—92 йй. Бөтә Союз нефтте һәм нефть продукттарын йыйыу, әҙерләү һәм күсереү ҒТИ‑нда: баш инженер, 1982—91 йй. өлкән ғилми хеҙмәткәр....
КАЛАНОВ Рим Ғариф улы
КАЛАНОВ Рим Ғариф улы (20.7.1955, БАССР‑ҙың Краснокама р‑ны Иҫке Нуғай а.), хирург, онколог. Мед. ф. д‑ры (1995), проф. (1996). БР‑ҙың атҡ. табибы (1997), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) 1984 й. тиклем Респ. онкология диспансерында эшләй. 1989 й. алып БДМУ‑ның...
КАЛАНТАР Николай Григорьевич
КАЛАНТАР Николай Григорьевич (24.12.1901, Баҡы — 12.3.1966, Өфө), инженер‑химик. Техник ф. д‑ры (1965), проф. (1966). Технология ин‑тын тамамлаған (Германия, Дрезден ҡ., 1929). 1930—37 йй. Әзербайжан нефть ҒТИ‑нда (Баҡы) эшләй. 1937 й. репрессиялана, СССР Эске Эштәр ХК-ның Ухта комб‑тына ебәрелә (оператор,...
КАЛАЧЁВА Татьяна Николаевна
КАЛАЧЁВА Татьяна Николаевна (25.12.1956, Өфө), актриса. РФ‑тың атҡ. артисы (1998). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1982). Ҡазан театр уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1977; Е.А.Кузин, В.М.Портнов курсы) В.И.Качалов ис. Ҡазан урыҫ драма театры, 1978 й. алып Силәбе өлкә драма театры, 1985 й. — Карелия АССР‑ы...
КАЛГАНОВ Алексей Нестерович
КАЛГАНОВ Алексей Нестерович (25.3.1921, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Яңы Ҡуғанаҡ а., хәҙ. БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны, — 16.4.1990, Өфө), Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1937 й. алып Ҡырмыҫҡалы р‑нының “Трудовик” к‑зында эшләй. 1942 й. башлап Воронеж, Брянск, Үҙәк һәм 1‑се Белоруссия...
КАЛЕГИН Евгений Вениаминович
КАЛЕГИН Евгений Вениаминович (6.9.1954, Өфө ҡ.), спортсы. Шахмат буйынса халыҡ‑ара мастер (1993). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1995). БДУ‑ны тамамлаған (1980). “Хеҙмәт”, “Урожай” ирекле спорт йәмғиәттәре тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.А.Татаринцев). Команда зачётында классик шахмат буйынса Рәсәй чемпионы...
КАЛЕГИН ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ
КАЛЕГИН ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ, Ҡалтасы р‑ны. 1887 й. 3 йыллыҡ башланғыс земство мәктәбе булараҡ асыла. 1908 й. алып юғары башланғыс уч‑ще, 1917 й. — гимназия, 1919 й. — 1‑се һәм 2‑се, 1922 й. — 1‑се баҫҡыс мәктәп, 1937 й. — тулы булмаған урта мәктәп, 1994 й. — К.т.б.б.м., 2012 й. ябыла. Ағас эшкәртеү...
КАЛЕГИН, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл
КАЛЕГИН, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл, Калегин а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 35 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 83 км алыҫлыҡта Әмзә й. (Беүә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1188 кеше; 1920 — 1330; 1939 — 896; 1959 — 520; 1989 — 344; 2002 — 330; 2010 — 311 кеше. Мариҙар, урыҫтар...
КАЛЕДИН Сергей Львович
КАЛЕДИН Сергей Львович (10.2.1968, Өфө), спортсы. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1998). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлаған (1993). “Спартак” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры С.В.Донин), 1986—2009 йй. армия спорт клубы өсөн сығыш яһай (Екатеринбург ҡ., тренеры Г.А.Ушков)....
КАЛЕДИНА Елена Викторовна
КАЛЕДИНА Елена Викторовна (28.10.1966, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны Озерки а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Уҫылыбаш а.), спортсы. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1993). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1999). Урал физик культура ин‑тын тамамлаған (2007). “Уңыш” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе...
КАЛЕНДАРЬ
КАЛЕНДАРЬ (лат. calendae — айҙың тәүге көнөнөң исеме), ваҡытлы астрономик күренештәргә (Ер әйләнеүе, Айҙың Ер һәм Ерҙең Ҡояш тирәләй хәрәкәт итеүе һ.б.) нигеҙләнгән ваҡыт аралығы оҙайлығын иҫәпләү системаһы. Көн м‑н төндөң алмашыныу осоро — тәүлек, Ай фазаларының алмашыныу осоро — синодик ай, Ҡояштың...
КАЛЕНДАРЬ, баҫма
КАЛЕНДАРЬ, бер йылдың көндәре, аҙналары, айҙары эҙмә-эҙлекле һаналған, ҡайһы берҙә төрлө белешмә мәғлүмәттәр биргән табл. йәки китап рәүешендәге даими йәки даими булмаған баҫма. К. мәғлүмәт үҙенсәлеге йәһәтенән универсаль һәм махсус; тәғәйенләнеше б‑са — популяр, уҡыу, фәнни, бүләк өсөн, реклама һ.б.;...
КАЛИЕВ Юрий Алексеевич
КАЛИЕВ Юрий Алексеевич (16.1.1957, БАССР‑ҙың Мишкә районы Сабыҡ а. — 23.4.2014, Бөрө ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (2004), профессор (2006). Мари университетын тамамлағандан һуң (Йошкар-Ола ҡ., 1983) шунда уҡ эшләй. 2003 й. алып БДУ‑ның Бөрө филиалында философия һәм социаль‑иҡтисади фәндәр...
