Список материалов
МАСЛОВ Андрей Викторович
МАСЛОВ Андрей Викторович (25.5.1957, Воронеж ҡ.), инженер‑геолог. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (2006). Геология-минералогия фәндәре докторы (1998). В.А.Масловтың улы. Воронеж университетын тамамлағандан һуң (1979) Геология институтында эшләй (Өфө ҡ.). 1989 й. алып РФА Урал бүлексәһенең Геология һәм геохимия...
МАСЛОВ Василий Иванович
МАСЛОВ Василий Иванович [1924, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Анновка а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны) — 8.10.1944, Элкуземе ст., Вайнеде ҡсб (Латвия) ерләнгән], танкист, лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1945). Ырымбур танк уч‑щеһын (1943) тамамлаған. 1938—42 йй. Йылайыр р‑нының К.Е.Ворошилов ис. к‑зында эшләй....
МАСЛОВ Виктор Алексеевич
МАСЛОВ Виктор Алексеевич (21.9.1926, Воронеж өлкәһе Ясная Поляна а. — 28.9.2015, Өфө ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1984). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1987). Воронеж университетын тамамлағандан һуң (1952) Геология институтында эшләй: 1964 й. башлап өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1972—2000 йй....
МАСЛОВ Владимир Петрович
МАСЛОВ Владимир Петрович [14.4. 1925, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Дурасов ширҡәте ҡсб, хәҙ. БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны Дурасов а., — 24.9.1988, Мәскәү], хәрби эшмәкәр. Адмирал (1975). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. М.В.Фрунзе ис. Юғары хәрби-диңгеҙ уч‑щеһын (Ленинград, 1950), СССР Ҡораллы көстәре Ген. штабының Хәрби...
МАСЛОВ Михаил Дмитриевич
МАСЛОВ Михаил Дмитриевич (10.8. 1911, Бәләбәй ҡ. — 14.1.1973, Өфө), географ. Геогр. ф. канд. (1953). РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1954). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған (1932). 1939 й. алып БДУ‑ла эшләй: 1950 й. тиклем дир. урынбаҫары, 1953—69 йй. иҡт....
МАСС‑СПЕКТРОМЕТРИЯ
МАСС‑СПЕКТРОМЕТРИЯ, м а с с - с п е к т р о с к о п и я, м а с с ‑ с п е к т р а л ь а н а л и з, матдәләрҙе массаның зарядҡа сағыштырмаһы һәм тикшерелә торған матдә ионлашҡан ваҡытта барлыҡҡа килгән йәки өйрәнелә торған ҡатнашмала булған иондарҙың сағыштырмаса һанын билдәләү юлы м‑н тикшереү һәм анализлау...
МАССА АЛМАШТЫРЫУ АППАРАТТАРЫ
МАССА АЛМАШТЫРЫУ АППАРАТТАРЫ, күп фазалы матдәләрҙе масса алмаштырыу йәки диффузия юлы м‑н айырым компоненттарға йә фракцияларға айырыу, уларҙы ҡатышмаларҙан таҙартыу өсөн аппараттар. Тәғәйенләнеше б‑са — ректификация, экстракция, абсорбция, адсорбция, ион алмаштырыу һ.б.; фаза‑ара йөҙҙөң барлыҡҡа килеү...
МАССАГЕТТАР
МАССАГЕТТАР, һинд-иран ҡәбиләләре берлеге, тип фараз ителә. Антик авторҙар (Геродот, Страбон, Аммиан Марцеллин һ.б.) хеҙмәттәрендә, ш. уҡ А.И.Бернштам, С.П.Толстов фекеренсә, боронғо Ҡытай йылъяҙмаларында “ҙур юечжиҙар” тип телгә алына. Н.А.Мәжитов, К.Ф.Смирнов һ.б. уларҙы саҡтарға тиңләй. Арал буйы...
МАССАЛИМОВ Исмаил Александрович
МАССАЛИМОВ Исмаил Александрович (20.5.1952, Үзбәк ССР‑ы Я.М. Свердлов ис. к‑з а.), инженер- физик. Техник ф. д‑ры (2009). Ташкент политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1974) 1979 й. тиклем Үзбәк ССР‑ы ФА‑ның Электроника ин‑тында эшләй (Ташкент), 1983 й. алып МДУ‑ла, 1987 й. — Химия ин‑тының өлкән ғилми...
МАСТЕРОВОЙ ҺӘМ ЭШСЕ КЕШЕЛӘР
МАСТЕРОВОЙ ҺӘМ ЭШСЕ КЕШЕЛӘР, 17—19 бб. Рәсәйҙә тау сәнәғәте халҡы категорияһы. Башлыса тау сәнәғәте крәҫтиәндәренән, тау сәнәғәте пр‑тиелары хужаларының крепостной крәҫтиәндәренән, рекруттарҙан, “нәҫелен белмәгән” дәр араһынан мәңгелеккә заводҡа бирелгәндәрҙән, һөргөнгә ебәрелгәндәрҙән, иреккә ебәрелгән...
МАСТИТ
МАСТИТ (гр. mastoјs — имсәк, түш), һөт биҙенең шешеүе.
Кеше М. Специфик һәм специфик булмаған; киҫкен һәм хроник; бер яҡлы һәм ике яҡлы; интермаммар, субареоляр, ретромаммар М. айырыла. Сероз, инфильтрат һәм эренле формалары була. Йышыраҡ бала тапҡандан һуңғы осорҙа барлыҡҡа килә (82—87%‑та осрай)....
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
МАСУДИ
МАСУДИ (Әбү әл‑Хәсән Әли ибн әл-Хөсәйен; 9 б. аҙ., Бағдад — 956/957, Фустат ҡ., Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге), ғәрәп сәйәхәтсеһе, географ, тарихсы. 915—945 йй. Европа, Урта Азия һәм Төньяҡ Африка илдәре буйлап сәйәхәт иткән. Тарих, география, философия б‑са 20‑нән ашыу хеҙмәт авторы, шуларҙың 2‑һе һаҡланып...
МАСЬЯНОВ Иван Иванович
МАСЬЯНОВ Иван Иванович [14.2. 1907, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Красиково а., хәҙ. Силәбе өлк. Верхнеурал р‑ны Красинск ҡсб, — 3.3. 1969, Тирлән ҡсб (Белорет ҡ.), хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а.], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1929 й. алып Силәбе трактор з‑дында, 1931 й. — Учалы...
МАТБУҒАТ ДОНЬЯҺЫ
"МАТБУҒАТ ДОНЪЯҺЫ", нәшриәт, БР‑ҙың ҡаҙна пр‑тиеһы. 1994 й. майында БР ЮС‑ы ҡарамағындағы нәшриәт‑полиграфия комплексы булараҡ ойошторола. 1999—2003 йй. БР Президенты Хакимиәте ҡарамағында, 2003 й. алып “М.д.” нәшриәте дәүләт учреждениеһы, 2009 й. хәҙ. статусын ала. Өфөлә урынлашҡан. “Башҡортостан республикаһы...
МАТБУҒАТ ЙОРТО
МАТБУҒАТ ЙОРТО, редакция‑нәшриәт комплексы. 1972 й. архитектор А.А.Пахомов проекты б‑са төҙөлгән. Өфөлә урынлашҡан. М.й. “Башҡортостан” нәшриәте, ш. уҡ ҡуртым шарттарында респ., ҡала гәзит һәм журналдары (“Башҡортостан”, “Башҡортостан ҡыҙы”, “Вечерняя Уфа”, “Йәшлек”, “Йәншишмә”, “Ҡыҙыл таң”, “Молодёжная...
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич (1842—1919, Өфө), педагог. Действительный статский советник (1883). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1865) Ҡазан, Ырымбур, Уральск ҡҡ. уҡыу йорттарында эшләй. 1879— 1919 йй. Өфө ир балалар гимназияһы директоры. Уның етәкс. гимназияла уҡытыуҙы дифференциациялау индерелә, гимназистарҙы...
МАТВЕЕВ Николай Васильевич
МАТВЕЕВ Николай Васильевич (22.10.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Воздвиженка а. — 12.8.1985, Баймаҡ ҡ.), быраулаусы. 1961—85 йй. “Башкиргеология” ПБ‑ның Баймаҡ геологик разведка партияһында быраулау мастеры булып эшләй. Подольск баҡыр колчеданы ятҡылығын, Юбилейный баҡыр колчеданы ятҡылығын асыуҙа ҡатнашҡан....
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич (19.4. 1956, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер‑металлург. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003). Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1989 й. алып ӨДНТУ‑ла: 1995 й. башлап һыҙма геом. һәм һыҙыу, 2001—15 йй. нефть‑газ промыслаһы ҡорамалдары каф. мөдире,...
