Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

САФИУЛЛИН Рөстәм Лотфулла улы

САФИУЛЛИН Рөстәм Лотфулла улы (1.1.1953, Куйбышев өлк. Алькино а.), химик‑кинетик. Химия ф. д‑ры (2002). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1974) Өфө химия ин‑тында эшләй: 2002 й. алып лаб. етәксеһе, бер үк ваҡытта дир. урынбаҫары, 2015 й. — директор. Фәнни хеҙмәттәре окисланыуҙың радикал‑сылбырлы процестарын,...

САФИУЛЛИН Руслан Ильяс улы

САФИУЛЛИН Руслан Ильяс улы (21.10.1970, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Борай а.), уролог. Мед. ф. д‑ры (2007), проф. (2010). РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2007). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1993) 1994 й. тиклем Респ. клиник дауаханаһында эшләй. 1995 й. башлап БДМУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге аллоген тоташтырғыс...

САФИУЛЛИН Хәләф Ғата улы

САФИУЛЛИН Хәләф Ғата улы [20.3. 1921, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сәлих а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 13.4.1965, Баҡы, Өфөлә ерләнгән], балет артисы, балетмейстер. РСФСР‑ҙың халыҡ (1955), БАССР‑ҙың халыҡ (1949) һәм атҡ. (1946) артисы. Ленинград хореография уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1941; педагогы А.И.Пушкин)...

САФКӨМӨШ, минерал

САФ КӨМӨШ, саф элементтар класы минералы, Ag. С.к. Ag миҡдары 98—99%. Алтын, һөрмә, висмут, мышаяҡ, баҡыр, тимер, цинк ҡушылмалары бар. Төрҙәре: кюстелит (Au 10%‑ҡа тиклем), конгсбергит, аркверит, бордозит (Au 5,13%‑ҡа һәм Hg 30%‑ҡа тиклем), анимикит, алларгентум (Au 11%‑ҡа һәм Sb 15%‑ҡа тиклем), чиленит...

САФОНОВ Анатолий Георгиевич

САФОНОВАнатолий Георгиевич [20.9.1919, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Суртан а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 24.6.1944, Белорус ССР‑ының Близнецы а. ерләнгән], өлкән лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Сик буйы уч‑щеһын тамамлаған (1941). 1939 й. алып Ҡыҙыл Армияла. 1941 й. башлап...

САФОНОВ Вадим Евгеньевич

САФОНОВ Вадим Евгеньевич (4.3.1969, Өфө ҡ.), спортсы. Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2004). Мәскәү технология институтының Өфө филиалын тамамлаған (1992). “Спартак” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.А.Пегов). РСФСР чемпионатының көмөш призёры (1991), Донъя кубогының...

САФОНОВ Вадим Евгеньевич

САФОНОВ Вадим Евгеньевич (4.3.1969, Өфө ҡ.), спортсы. Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2004). Мәскәү технология институтының Өфө филиалын тамамлаған (1992). “Спартак” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.А.Пегов). РСФСР чемпионатының көмөш призёры (1991), Донъя кубогының...

САФРОНОВ Анатолий Александрович

САФРОНОВ Анатолий Александрович (9.12.1959, Ырымбур өлк. Саратовка а.), лётчик, ген.‑майор (2006). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2000). Иҡт. ф. канд. (2006). Рәсәй Федерацияһының атҡ. хәрби лётчигы (2003). Афғанстанда (1988—89 йй.), Чечняла (1994—96 йй. һәм 1999—2001 йй.) хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы....

САФУАНОВ Суфиян Ғаяз улы

САФУАНОВ Суфиян Ғаяз улы (2.10. 1931, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Бикмәт а. — 30.11.2009, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), әҙәбиәт белгесе, тәнҡитсе. Филол. ф. канд. (1962). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1981). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1963). Ҡазан пед. ин‑тын тамамлаған (1954). 1957 й. алып ТТӘИ‑лә (1964 й....

САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы

САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы (19.9.1960, Сибай ҡ.), терапевт. Медицина фәндәре докторы (2004), профессор (2007). БР‑ҙың атҡаҙанған табибы (2010), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1983), 1990 й. алып БДМУ‑ның өҫтәмә профессиональ белем биреү институтында уҡыта: 2013 й. башлап...

САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы

САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы (19.9.1960, Сибай ҡ.), терапевт. Медицина фәндәре докторы (2004), профессор (2007). БР‑ҙың атҡаҙанған табибы (2010), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1983), 1990 й. алып БДМУ‑ның өҫтәмә профессиональ белем биреү институтында уҡыта: 2013 й. башлап...

САХАЙ ҠӘБЕРЛЕГЕ

САХАЙ ҠӘБЕРЛЕГЕ, б.э. 8—9 бб. археологик ҡомартҡыһы. Ҡырмыҫҡалы р‑ны Сахай а. терр‑яһында Ағиҙел й. һул ярында һыу баҫмай торған киртләстә урынлашҡан. 1964 й. М.З.Ғәҙелгәрәев тарафынан асыла һәм 1967 й. И.Б.Васильев м‑н өйрәнелә. 2 ҡәбер тикшерелгән. Мәйеттәр ҡәбер соҡорҙарында (тәрәнлеге 0,5— 0,55...

САХАЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл

САХАЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Сахай а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 18 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. Көнс. табан 3 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 956 кеше; 1920 — 1386; 1939 — 1711; 1959 — 1266; 1989 — 1317; 2002 — 1390; 2010 — 1615 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...

САХАРОВ Владимир Викторович

САХАРОВВладимир Викторович (20.5.1853 — 1920 й. авг., Таврия губ. Карасубазар ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Кавалериянан генерал (1908). Дворяндарҙан. 1877—78 йй. рус‑төрөк һуғышында, 1899—1901 йй. Ҡытайҙа Ихэтуань ихтилалын баҫтырыуҙа, 1904—05 йй. рус‑япон, Беренсе донъя һуғыштарында ҡатнашыусы. Ген. штабтың...

САХАРОЗА

САХАРОЗА, ҡамыш йәки сөгөлдөр шәкәре, иң мөһим дисахаридтарҙың береһе; үҫемлектәрҙең резервтағы матдәһе. Фотосинтез барышында барлыҡҡа килә, япраҡта, һабаҡта, тамырҙа, сәскәлә, емештә туплана. Төҫһөҙ кристалдар (15 төрө билдәле, формаһы кристаллашыу процесының шарттарына бәйле), һыуҙа яҡшы эрей, поляр...

САХНО Зинаида Андреевна

САХНО Зинаида Андреевна (18.9. 1938, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Николаевка а. — 7.2.2008, Өфө), театр рәссамы. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1977). Театр эшмәкәрҙәре союзы (1977), Рәссамдар союзы (1980) ағзаһы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1960; М.М.Цинман класы) Октябрьский ҡ. 1‑се музыка мәктәбендә,...

САЯПОВ Искәндәр Әғзәм улы

САЯПОВ Искәндәр Әғзәм улы (15.9. 1934, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Шишмә- Борай а. — 8.7.2008, Өфө), сценограф. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1994). Рәссамдар союзы ағзаһы (1980). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1967; педагогтары А.М.Кудрявцев, Л.В.Кузнецов), ӨДСИ‑не (1978; М.Н.Арыҫланов, Р.М.Нурмөхәмәтов) тамамлаған. 1958—62...

САЯПОВ Ришат Сәлим улы

САЯПОВ Ришат Сәлим улы (5.1. 1963, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Яңауыл ҡсб, хәҙ. Яңауыл ҡ.), тренер. Пед. ф. канд. (2007). Кикбоксинг б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1995), бокс б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1985). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2000). ӨАИ‑ны (1985), Силәбе физик культура ин‑тын (1993) тамамлаған....

САЯПОВ Тимер Шаймөхәмәт улы

САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы [31.3.1914, Өфө губернаһы Бөрө өйәҙе Үрге Ҡарыш а. (БР‑ҙың Балтас районы) — 17.7.2011, Өфө ҡ.], тарихсы, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Тарих фәндәре кандидаты (1969). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975). Журналистар союзы ағзаһы (1965). К.А.Тимирязев исемендәге...

САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы

САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы [31.3.1914, Өфө губернаһы Бөрө өйәҙе Үрге Ҡарыш а. (БР‑ҙың Балтас районы) — 17.7.2011, Өфө ҡ.], тарихсы, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Тарих фәндәре кандидаты (1969). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975). Журналистар союзы ағзаһы (1965). К.А.Тимирязев исемендәге...