Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

СМАҠОВ Ислам Нәсибулла улы

СМАҠОВ Ислам Нәсибулла улы (1903, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Аҡтау а., хәҙ. БР‑ҙың Бүздәк р‑ны Иҫке Аҡтау а., — 1980, шунда уҡ), шағир- импровизатор. Тыуған ауылында 4 класлы халыҡ уч‑щеһын тамамлаған (1916). 1922 й. алып Аҡтау а/с секретары, 1925 й. — Бүздәк улусы башҡарма ком‑тында финанс бүлеге мөдире,...

СМАҠОВ Муса Ғәтиәтулла улы

СМАҠОВ Муса Ғәтиәтулла улы [1885, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Смаҡ а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — ?], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Бөтә башҡорт ҡоролтайҙарында ҡатнашыусы. 1917 й. авг. алып Башҡорт мәркәз шураһы ағзаһы (нояб. мәғариф бүлеге мөдире), дек. — Кесе ҡоролтай ағзаһы. 1918 й. Башҡорт хөкүмәтенең...

СМАҠОВА Асия Вәфир ҡыҙы

СМАҠОВА Асия Вәфир ҡыҙы (27.8. 1947, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны Латип а.), йырсы. БР‑ҙың халыҡ (2010) һәм атҡ. (1995) артисы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1970; А.Л.Легкота класы), ӨДСИ‑не (1975; М.А. Букатова класы) тамамлаған. 1969 й. алып Башҡ. филармонияһының Башҡ. хор капеллаһы, 1982 й. —эстрада солисы,...

СМИРНОВ Алексей Петрович

СМИРНОВ Алексей Петрович (10.6. 1899, Мәскәү — 10.3.1974, шунда уҡ), археолог. Тарих ф. д‑ры (1944), профессор (1951). ТАССР‑ҙың (1959), Сыуаш АССР‑ының (1958) атҡ. фән эшмәкәре. 1922—24 йй. 1‑се МДУ‑ла уҡый. 1929 й. алып СССР ФА‑ның Археология ин‑тында эшләй: 1932 й. башлап дир. урынбаҫары, 1956 й....

СМИРНОВ Вадим Донатович

СМИРНОВ Вадим Донатович (13.8. 1948, Өфө — 6.2.2015, Мәскәү), иммунолог. Мед. ф. д‑ры (1991). Ҡазан мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1972) “Иммунопрепарат” ҒПБ‑нда эшләй: 1979 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1986 й. — АКДС‑вакцинаһы лаб. мөдире. 1997 й. башлап Мәскәүҙә эшләгән. Фәнни эшмәкәрлеге сәсәтмә бактерияларының...

СМИРНОВ Валентин Борисович

СМИРНОВ Валентин Борисович [15.8.1916, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Мәсәғүт а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 27.2.1993, С.‑Петербург], геофизик. Техник ф. канд. (1954). СССР‑ҙың почётлы полярнигы (1955), гидрометеорология хеҙмәте отличнигы (1967, 1980). М.А.Бонч‑Бруевич ис. Ленинград электротехник элемтә ин‑тын...

СМИРНОВ Валерий Валентинович

СМИРНОВ Валерий Валентинович (24.6.1957, Өфө), ҡурсаҡ йөрөтөүсе актёр. РФ‑тың атҡ. артисы (2001). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1992). Свердловск театр уч‑щеһын (1982; Б.Н.Сорокин курсы), Ярославль театр ин‑тын (1992; Е.Ю.Гимельфарб курсы) тамамлаған. 1982 й. алып Пенза өлкә ҡурсаҡ театры, 1983 й....

СМИРНОВ Владимир Вячеславович

СМИРНОВ Владимир Вячеславович (24.9.1949, Хабаровск крайы Нексекан ҡсб), спортсы. Ғәмәли янғын спорты б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1972). “Динамо” физкультура- спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (Өфө; тренеры О.В.Шендель). СССР (1975— 78) һәм РСФСР (1976) чемп., СССР чемпионатының көмөш призёры (1979),...

СМИРНОВ Георгий Алексеевич

СМИРНОВ Георгий Алексеевич (9.11. 1909, Екатеринбург ҡ. — 12.5.2005, шунда уҡ), геолог. Геол.‑минералогия ф. д‑ры (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. А.М.Горький ис. Свердловск ун‑тын тамамлаған (1937). 1975—77 йй. Геология ин‑тының (Өфө) өлкән ғилми хеҙмәткәре‑консультанты. Фәнни эшмәкәрлеге төбәк геологияһы,...

СМИРНОВ Константин Фёдорович

СМИРНОВ Константин Фёдорович (28.6.1917, Тула губ. Ненашево а. — 8.10.1980, Мәскәү), археолог. Тарих ф. д‑ры (1965). Мәскәү философия, әҙәбиәт һәм тарих ин‑тын тамамлаған (1940). 1946 й. алып СССР ФА‑ның Археология ин‑тында эшләй. Фәнни хеҙмәттәре иртә тимер быуатҡа арналған. 1956—74 йй. Түб. Волга...

СМИРНОВА Валентина Алексеевна

СМИРНОВА Валентина Алексеевна (16.1.1896, Һарытау губ. Козловка а. — 10.10.1966, Өфө), оториноларинголог. Мед. ф. д‑ры (1947), проф. (1947). РСФСР‑ҙың (1957) һәм БАССР‑ҙың (1944) атҡ. табибы, БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1952), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1943). Һарытау ун‑тын тамамлағандан һуң...

СМОГ

СМОГ (ингл. smog), ҙур ҡалаларҙа, сәнәғәт үҙәктәрендә һауаның антропоген ташландыҡтар м‑н ныҡ бысраныуы. Ҡышҡы (лондон) — төтөн һәм сәнәғәт газ ҡалдығы ҡушылмаһы булған ҡуйы томанды (нигеҙҙә, көкөрт диоксидлы), йәйге (лос‑анджелес) — юғары концентрациялы зәһәр газ һәм аэрозолдәр япмаһын (нигеҙҙә, озон...

СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич

СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич (7.11.1926, Прикумск ҡ., хәҙ. Будённовск ҡ., — 19.4.1999, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1981), проф. (1982). БАССР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. В.И.Ленин ис. Мәскәү пед. ин‑тын тамамлаған (1952). 1941—43 йй. һәм 1945 й. алып Краснодар крайында,...

СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич

СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич (18.9.1948, БАССР‑ҙың Салауат р‑ны Арҡауыл а.), инженер‑механик. Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1983). 1966—2008 йй. Златоуст ҡ. эшләгән: 1990 й. тиклем һәм 2002 й. алып “Златоуст машиналар эшләү заводы” ПБ‑нда (1986 й. алып цех нач. урынбаҫары, 2002 й. башлап цех начальнигы)....

СМОРОДИН Александр Алексеевич

СМОРОДИН Александр Алексеевич (23.9.1933, Көнбайыш Себер крайы Барбаза ҡсб — 22.12.2009, Салауат ҡ.), инженер‑технолог. ӨНИ‑не тамамлаған (1975). 1952 й. алып 18‑се комб‑тта (Салауат) эшләгән. 1959 й. башлап Бөтә союз “Техмашимпорт” берекмәһенең (Мәскәү) ҡорамалдар ҡабул итеүсе инженеры. 1962—94 йй....

СМОРОДИН Георгий Степанович

СМОРОДИН Георгий Степанович (1.4.1905, Пермь губ. Вереино а. — 17.4.1986, Симферополь ҡ.), агроном. А.х. ф. д‑ры (1960), проф. (1960). РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы (1977), БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Пермь ун‑тын (1930), Маркс—Энгельс—Ленин ин‑тын (Мәскәү, 1941) тамамлаған....

СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович

СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович [6.4.1901, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Асҡын а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 6.8.1986, Ленинград], вирусолог, иммунолог. СССР‑ҙың Мед. ФА акад. (1966). Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1923) Томск бактериология ин‑тында эшләгән. 1926 й. алып Ленинградта: Әсәлек йорто‑ин‑тының, 1932—38...

СМОРОДОВ Евгений Анатольевич

СМОРОДОВ Евгений Анатольевич (3.8.1954, Калинин өлк. Гнездово а. — 31.8.2009, Өфө), физик. Техник ф. д‑ры (2004). Ленинград политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1981—89 йй. — Бөтә Союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми‑тикшеренеү технология ин‑тында, 1990—97 йй. С.‑Петербург пр‑тиеларында...

СНАЧЁВ Владимир Иванович

СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...

СНАЧЁВ Владимир Иванович

СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...