Список материалов
ТЕМӘС МӘСЕТТӘРЕ
ТЕМӘС МӘСЕТТӘРЕ. Беренсе йәмиғ мәсет (ағастан төҙөлгән) 18 б. уртаһында Нуғай даруғаһының Бөрйән улусы Темәс а. (хәҙ. БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) асыла, 1885 й. яңыртып төҙөлә. 1885 й. мәхәлләлә 809 кеше була, 19 б. аҙ. — 1045 кеше. Имам-хатиптары: Ишемхужа бин Дәүләтбирҙе (1829 й. тиклем), Хәбибулла бин Ишемхужа...
ТЕМӘС МУЗЕЙЫ
ТЕМӘС МУЗЕЙЫ, Милли музей филиалы (1989). Баймаҡ р‑ны Темәс а. урынлашҡан. 1963 й. йәмәғәтселек башланғысында Темәс урта мәктәбе эргәһендәге музей булараҡ ойошторола, 1989 й. алып Темәс тарих‑тыуған яҡты өйрәнеү музейы. Экспозицияһы 1989 й. асыла. Музей фондында 3 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ....
ТЕМӘС УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ
ТЕМӘС УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ, ЯСЙ. Ағасты әҙерләү һәм эшкәртеү м‑н шөғөлләнә. Баймаҡ р‑нында урынлашҡан. Составына өҫкө һәм аҫҡы складтар, тара һәм ағас эше цехтары, ремонт‑механика оҫтаханаһы инә. 2009 й. 93 кеше эшләгән; 12 мең м3 ағас сығарылған; 8,5 мең м3 ағас‑таҡта, 3,2 мең м3 утын ағасы етештерелгән....
ТЕМӘС УРТА МӘКТӘБЕ
ТЕМӘС УРТА МӘКТӘБЕ, Баймаҡ р‑нында урынлашҡан. 1864 й. 1 класлы урыҫ мәктәбе булараҡ асыла, 1874 й. алып земство урыҫ‑башҡорт халыҡ училищеһы, 1905 й. — 2 класлы халыҡ уч‑щеһы, 1918 й. — 1‑се баҫҡыс, 1925 й. — 2‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1930 й. — колхозсы йәштәр мәктәбе, 1934 й. — тулы булмаған...
ТЕМӘС, Баймаҡ р‑нындағы ауыл
ТЕМӘС, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Темәс а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 55 км һәм Сибай т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 100 км алыҫлыҡта Һаҡмар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1174 кеше; 1920 — 2491; 1939 — 2053; 1959 — 2204; 1989 — 3066; 2002 — 3517; 2010 — 3529 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Темәс...
ТЕМНЯКОВ, Шаран р‑нындағы ауыл
ТЕМНЯКОВ, Шаран р‑нындағы ауыл, Иҫке Томбағош а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 18 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Әрҙәш й. (Сөн й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 223 кеше; 1920 — 284; 1939 — 384; 1959 — 140; 1989 — 98; 2002 — 127; 2010 — 107 кеше. Урыҫтар, мариҙар йәшәй...
ТЕНИШЕВ Әҙһәм Рәхим улы
ТЕНИШЕВ Әҙһәм Рәхим улы (25.4. 1921, Пенза ҡ. — 11.7.2004, Мәскәү), төркиәтсе. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1984), БР ФА‑ның почётлы акад. (1992). Филол. ф. д‑ры (1969), проф. (1970). ТР‑ҙың (1997), БР‑ҙың (2000), Ҡалмыҡ Респ. (2001) атҡ. фән эшмәкәре. ЛДУ‑ны тамамлаған (1949). 1954 й. алып (өҙөклөк м‑н)...
ТЕННИС
ТЕННИС, уртаһында сетка торған майҙансыҡта (кортта) туп һәм ракеткалар м‑н спорт уйыны. Яңғыҙ (ирҙәр һәм ҡатын‑ҡыҙҙар) һәм парлы (ирҙәр, ҡатын‑ҡыҙҙар һәм ҡатнаш) ярыштар айырыла. Башҡортостанда Т. үҫеше Өфөлә 1910 й. Видинеев баҡсаһында (ҡара: Аксаков С.Т. исемендәге баҡса) һәм Ушаков паркында (ҡара:...
ТЕННИС БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ
ТЕННИС БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ. Өфөлә урынлашҡан. 1986 й. теннис б‑са респ. балалар һәм үҫмерҙәр олимпия резервы махсус спорт мәктәбе булараҡ ойошторола. Мәктәптә 500‑ҙән ашыу уҡыусы шөғөлләнә, 17 уҡытыусы‑тренер эшләй (2016). 3 спорт (14х8 м; 14х8 м; 12х6 м) һәм тренажёр (5х5 м) залдары,...
ТЕОФАНУС Теофанис Дж.
ТЕОФАНУС Теофанис Дж. (21.5. 1942, Афина), инженер‑химик, инженер‑механик. БР ФА‑ның сит ил ағзаһы (1998), АҠШ‑тың Милли инженерлыҡ акад. ағзаһы (1998). Филос. д‑ры (1969). Милли техник ун‑тын тамамлаған (1965, Афина). 1969 й. алып Пурду ун‑тында (Уэст‑Лафайет ҡ.) эшләй, 1985 й. башлап Калифорния ун‑тының...
ТЕПЛЯК, Борай р‑нындағы ауыл
ТЕПЛЯК, Борай р‑нындағы ауыл, Тепляк а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 26 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 94 км алыҫлыҡта Асау й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 884 кеше; 1920 — 1032; 1939 — 1043; 1959 — 838; 1989 — 415; 2002 — 377; 2010 — 269 кеше. Башҡорттар, урыҫтар...
ТЕРАПИЯ
ТЕРАПИЯ (лат. therapia — дауалау), эске ағзалар ауырыуҙары этиологияһын, патогенезын, клиник сағылышын өйрәнеүсе һәм уларҙы диагностикалау, дауалау, иҫкәртеү, ауырыуҙарҙы реабилитациялау ысулдарын эшләүсе клиник медицина һәм ветеринария өлкәһе.
Медицинала Т. Аллергология, гастроэнтерология, гематология,...
ТЕРӘПӘ УРТА МӘКТӘБЕ
ТЕРӘПӘ УРТА МӘКТӘБЕ, Ауырғазы р‑нында урынлашҡан. 1877 й. земство мәктәбе булараҡ асыла, 1884 й. алып ир балалар башҡа милләттәр өсөн мәктәбе, 1903 й. — 2 класлы уч‑ще, 1918 й. — 1‑се баҫҡыс, 1920 й. — 2‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1936 й. хәҙ. статусын ала. Компьютер класы, спорт залы, тыуған...
ТЕРӘПӘ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
ТЕРӘПӘ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Терәпә а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 23 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т. табан 15 км алыҫлыҡта Күҙйылға й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1411 кеше; 1920 — 1274; 1939 — 1348; 1959 — 941; 1989 — 595; 2002 — 488; 2010 — 452 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....
ТЕРЕ ТАНЫП, йылға
ТЕРЕ ТАНЫП, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Пермь өлк. Урҙа р‑нында урынлашҡан һаҙлыҡтарҙан башлана. Пермь өлк., БР‑ҙың Тәтешле, Балтас, Борай, Ҡалтасы, Краснокама р‑ндары буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай аға һәм Ағиҙел й. (тамағынан 115 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 345 км, басс. майҙаны...
ТЕРЕБИНСКИЙ Наум Варламович
ТЕРЕБИНСКИЙ Наум Варламович (1.1.1851—?), Ырымбур губернаһынан 3‑сө Дәүләт думаһы (1907—12) депутаты. Дворян. Ҡазан ун‑тын тамамлаған. Ырымбур ҡ. табип булып эшләгән. 1906 й. 2‑се ярт. Тыныс юл м‑н яңырыу партияһының Ырымбур ойошмаһына (140‑ҡа яҡын ағза) етәкселек иткән. Думала прогрессылар фракцияһы...
ТЕРЕГӨМӨШ
ТЕРЕГӨМӨШ (Hydrargyrum), Hg, Д.И.Менделеев периодик системаһының II төркөм химик элементы. Тәбиғәттә 7 тотороҡло изотобы бар. Т. 35 минералы билдәле (төп — киноварь, Т. сульфиды), кварцта, халцедонда, сульфидлы минералдарҙа, карбонаттарҙа, слюдаларҙа изоморф ҡушылма барлыҡҡа килтерә; алтынлы һоро тимер,...
ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы
ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы (30.10. 1957, Өфө), график. РФ‑тың (2014) һәм БР‑ҙың (2004) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1990). Тереғоловтар нәҫеленән. БДПИ‑ны тамамлаған (1985). 2015 й. алып БДХМ директоры. Төрлө техникала (офорт, ҡоро энә, линогравюра, ағаста гравюра, ҡатнаш техникалар, компьютер...
ТЕРЕҒОЛОВ Әбүбәкер Батыргәрәй улы
ТЕРЕҒОЛОВ Әбүбәкер Батыргәрәй улы (1.2.1885, Өфө — 18.12.1966, Ҡазан), терапевт. Мед. д‑ры (1927), проф. (1929). РСФСР‑ҙың (1940) һәм ТАССР‑ҙың (1940) атҡ. фән эшмәкәре. Тереғоловтар нәҫеленән. Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1911) Өфө губ. Өфө өйәҙе Шишмә т. юл ст. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны Шишмә ҡсб) земство...
ТЕРЕҒОЛОВ Ғиниәтулла Ниғмәтулла улы
ТЕРЕҒОЛОВ Ғиниәтулла Ниғмәтулла улы (31.5.1891, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Яңы Ҡарғалы а., хәҙер БР‑ҙың Благовар районы Үрге Ҡарғалы а., — 4.3.1984, Өфө ҡ.), терапевт. Тереғоловтар нәҫеленән. Медицина фәндәре докторы (1941), профессор (1941). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1944), РСФСР‑ҙың атҡаҙанған...
