Список материалов

ЯЛАН ҺАРЫ
ЯЛАН ҺАРЫ (Buteo rufinus), ыласын һымаҡтар отрядының ҡарсығалар ғаиләһенә ҡараған ҡош. Төньяҡ‑Көнбайыш Африкала, Көньяҡ‑Көнсығыш Европала, Алғы һәм Урта Азияла таралған....

ЯЛАН ШПАТТАРЫ
ЯЛАН ШПАТТАРЫ, минералдар, натрийҙың, кальцийҙың, калийҙың, барийҙың алюмосиликаттары. Составында стронций, рубидий, литий, цезий, тимер ҡушылмалары бар. Күпселек Я.ш....

ЯЛАН‑ШИШМӘ, Йәрмәкәй р‑нындағы ауыл
ЯЛАН‑ШИШМӘ, Йәрмәкәй р‑нындағы ауыл, Һыуыҡҡул а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 16 км һәм Приют т. юл ст. Т. табан 47 км алыҫлыҡта Стивинзя й. (Кама й. басс.) буйында урынлашҡан....

ЯЛАН, ҡылсыҡһыҙ ваҡ күстерә сорты
ЯЛАН, ҡылсыҡһыҙ ваҡ күстерә сорты. 1984 й. Н.В.Руднев, Р.Й. Ғәлимуллин (БНИПТИЖиК) тарафынан ике сортты һеркәләндереп ҡылсыҡһыҙ ваҡ күстерәнең гибрид популяцияһынан индивидуаль‑төркөм...

ЯЛАНҒАС ОРЛОҠЛОЛАР
ЯЛАНҒАС ОРЛОҠЛОЛАР (Pinophyta, йәки Gymnospermae), орлоҡ үҫемлектәренең боронғо бүлеге. 4 хәҙ. (гинкго һымаҡтар, саголылар, тышсалы орлоҡлолар, ылыҫлылар) һәм 2 ҡаҙылдыҡ (беннеттиттар...

ЯЛАНҒАС, Балтас р‑нындағы ауыл
ЯЛАНҒАС, Балтас р‑нындағы ауыл, Яланғас а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 34 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 101 км алыҫлыҡта Яланғас күле (Тере Танып...

ЯЛАНҒАС, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт
ЯЛАНҒАС, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Белорет р‑ны буйлап Урта һәм Һул Отнурок йй. (Ағиҙел й. басс.) араһында субкиңлек йүнәлешендә һуҙылған. Оҙонлоғо 8 км,...

ЯЛАНКҮЛ, Ағиҙел й. басс. күл
ЯЛАНКҮЛ, Ағиҙел й. басс. күл. Бөрө р‑ны Үгеҙ а. эргәһендә урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны — 1,64 км2, оҙонлоғо — 16,5 км, уртаса киңлеге — 99,3 м, уртаса тәрәнлеге — яҡынса 2,4 м....

ЯЛҒАН САЯНДАР
ЯЛҒАН САЯНДАР (Pseudoscorpiones), үрмәксе һымаҡтар класы. Яҡынса 2000 төрө билдәле, киң таралған. БР‑ҙа китап ялған саяны табылған. Кәүҙәһенең оҙонлоғо 1—7 мм, 6 пар аяҡлы баш‑күкрәктән...

ЯЛКАЙН (Ялкаев) Яныш Ялкаевич
ЯЛКАЙН (Ялкаев) Яныш Ялкаевич [25.10.1906, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Сурай а. (БР‑ҙың Мишкә р‑ны) – 17.9.1938, Мәскәү], яҙыусы. МДУ‑ны тамамлаған (1934). Мари өлкә тыуған яҡты өйрәнеү музейында...

ЯЛМАН, е р ҡ у я н ы
ЯЛМАН, е р ҡ у я н ы (Allactaga major), кимереүселәр отрядының ялман һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған имеҙеүсе. Күбеһенсә Ҡаҙағстандың, Себер көньяғының, Европа көньяҡкөнсығышының...

ЯЛМАУЫҘ
ЯЛМАУЫҘ, башҡорт мифологияһында яуыз иблес. Әкиәттәрҙә(“Ҡараса батыр”, “Алтындуға батыр”) 7, 9 һәм 12 башлы йыланға йәки аждаһаға оҡшаш зат, ағастарын үҙе ултыртҡан...

ЯЛСЫ
ЯЛСЫ, 12—18 бб. башҡорт йәмғиәтенең социаль структураһында бойондороҡло халыҡ категорияһы. Үҙ хужалығы булмаған башҡорт аҫабалары Я. булып киткән. Байҙарға йышыраҡ...

ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Иртөбәк а/с ҡарай
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Иртөбәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 24 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 65 км алыҫлыҡта 1‑се Мрәүешле й. (Ағиҙел й. басс.) буйында...

ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ялсы а/с үҙәге
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ялсы а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 52 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900...

ЯЛСЫҒОЛ Тажетдин әл‑Башҡорди
ЯЛСЫҒОЛ Тажетдин әл‑Башҡорди [яҡынса 1767—68 — 26.6.1838, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Имәнлебаш а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны)], башҡорт суфый шағиры. Әл‑Башҡорди псевдонимы м‑н Я. “Рисаләи...

ЯЛСЫҒОЛ”, башҡорт халыҡ йыры
“ЯЛСЫҒОЛ”, башҡорт халыҡ йыры, ҡыҫҡа көй. Тәүге тапҡыр йырҙың көйөн 1939 й. Л.Н.Лебединский И.Ш.Дилмөхәмәтовтан (ҡара: Дилмөхәмәтовтар) яҙып ала, Ғ.З. Сөләймәнов яҙмаһында...

ЯЛСЫҠАЙ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ЯЛСЫҠАЙ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Таймаҫ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 27 км һәм Күмертау т. юл ст. Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Шайтан й. (Оло Юшатыр й. басс.) буйында...

ЯЛТЫР ГАМАТОКАУЛИС
ЯЛТЫР ГАМАТОКАУЛИС (Hamatocaulis vernicosus), мүк һымаҡтар төрө. Йәшел йәки көрән төҫтәге ҙур ялтыр кәҫлектәр барлыҡҡа килтергән күп йыллыҡ ике өйлө япраҡ һабаҡлы мүк. Һабағы 5—15 см...

ЯЛЫҠ БЕЙ
ЯЛЫҠ БЕЙ, башҡорт ҡәбиләләренең береһе булған һарт ырыуы башлығы. 1391 й. Я.б. көнбайыш башҡорттарҙың Аҡһаҡ Тимергәҡаршы көрәшенә етәкселек итә. “Һуңғы һартай” башҡорт...