Список материалов
ҠУЛЪЯҘМА КИТАП
ҠУЛЪЯҘМА КИТАП, китап мәҙәниәте ҡомартҡыһы; ҡулдан яҙылған китап йәки бит. Ҡ.к. археографияла, кодикологияла, палеографияла, текстологияла һ.б. дисциплиналарҙа өйрәнелә. Башҡортостанда Ҡ.к. әҙерләү һәм таратыу китап нәшер итеү эше барлыҡҡа килгәнгә тиклем була.
Башҡортостанда табылған Ҡ.к. 16—20 бб....
ҠУМРЫҠ
ҠУМРЫҠ, ҡумрын, ҡумрыт, башҡ. ҡәбиләһе. Табын ырыу-ҡәбилә берләшмәһе составына ингән. Тамғалары — . Этник яҡтан Алтай һәм Үҙәк Азияның монгол һәм төрки ҡәбиләләренә барып тоташа. 13—14 бб. табын ҡәбиләләре составында Урал буйына күсенә. 14—15 бб. Инйәр й. басс. таралып ултыра, бында ул бишул, бәҙрәк,...
ҠУМЫҘ
ҠУМЫҘ, үҙьяңғырашлы телле башҡ. музыка ҡоралы. Металдан йәки ағастан (һирәкләп һөйәктән) эшләнә, оҙонлоғо яҡынса 8 см. Тимер Ҡ. (дуға рәүешле) остарына табан тарая барған даға рәүешендә, уның уртаһына осо бөгөп ҡуйылған нәҙек ҡорос тел беркетелә, ағас ҡумыҙ (рамлы) ҡайындан йәки сағандан тел уйып яһалған...
ҠУМЫҠ ТЕЛЕ
ҠУМЫҠ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡумыҡтарҙың милли теле, Дағстан Респ. дәүләт телдәренең береһе. Шулай уҡ Ингушетияла, Төньяҡ Осетия—Аланияла, Чечняла һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә таралған. РФ‑та Ҡ.т. һөйләшеүселәр һаны 400 меңдән ашыу кеше (2010), БР‑ҙа...
ҠУНАҠБАЕВ Сабирйән Абдулла улы
ҠУНАҠБАЕВ Сабирйән Абдулла улы [29.12.1901, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Олокүл а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) — 3.7.1996, Өфө], селекционер. БССР ФА‑ның почётлы акад. (1991), а.х. ф. канд. (1950). Соц. Хеҙмәт Геройы (1987). РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы (1957), БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1963). К.А.Тимирязев...
ҠУНАҠБАЙ ЙОМАЕВ
ҠУНАҠБАЙ ЙОМАЕВ (? — 1774 й. ғин.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһы Ирен улусы Сарысбаш (Самсун) а. башҡорто. Ихтилалға 1774 й. ғин. ҡушыла. Ҡәнзәфәр Усаев һәм Мәүлит Айытов м‑н берлектә Ҡазан губернаһының Пермь провинцияһы Әшит ҡәлғәһен ала, ш. уҡ...
ҠУНАҠБАЙ Хөсәйен Әхмәтйән улы
ҠУНАҠБАЙ (Ҡунаҡбаев) Хөсәйен Әхмәтйән улы [12.2.1912, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Нурғәле а., хәҙ. БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Түб. Таһир а., — 15.2. 1943, Курск өлк. Ольховатка а. янында], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1940). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А. Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тында уҡыған (1932—36). 1929...
ҠУНАҠБАЙ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ҠУНАҠБАЙ, Даңғыр, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Ермолаевка а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. 20 км алыҫлыҡта Ҡунаҡбай й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 438 кеше; 1920 – 441; 1939 – 204; 1959 – 322; 1989 – 208; 2002 – 172; 2010 – 108 кеше. Башҡорттар...
ҠУНАҠБАЙ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
ҠУНАҠБАЙ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Николаевка а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 19 км алыҫлыҡта Стәрле й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 140 кеше; 1920 — 1094 (Преображеновка а. халҡы м‑н бергә иҫәпкә алынған); 1939 — 242; 1959 — 232; 1989 — 106; 2002 — 130;...
ҠУНАҠБАЙ, Учалы р‑нындағы ауыл
ҠУНАҠБАЙ, Учалы р‑нындағы ауыл, Ҡунаҡбай а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 8 км һәм Учалы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1275 кеше; 1920 — 1696; 1939 — 916; 1959 — 716; 1989 — 618; 2002 — 677; 2010 — 750 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...
ҠУНАҠҠОЛ, Бишбүләк р‑нындағы ауыл
ҠУНАҠҠОЛ, Бишбүләк р‑нындағы ауыл, Ҡыңғыр‑Мәнәүез а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 15 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнб. табан 31 км алыҫлыҡта Баҙлыҡ й. (Мәнәүез й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1170 кеше; 1920 — 1504; 1939 — 928; 1959 — 925; 1989 — 505; 2002 — 521; 2010 — 514 кеше....
ҠУНАҠҠОЛ, Бишбүләк р‑нындағы ауыл
ҠУНАҠҠОЛ, Бишбүләк р‑нындағы ауыл, Ҡыңғыр‑Мәнәүез а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 15 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнб. табан 31 км алыҫлыҡта Баҙлыҡ й. (Мәнәүез й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1170 кеше; 1920 — 1504; 1939 — 928; 1959 — 925; 1989 — 505; 2002 — 521; 2010 — 514 кеше....
ҠУНАҠҠУЖИН Зиннур Йыһаннур улы
ҠУНАҠҠУЖИН Зиннур Йыһанур улы (15.10.1948, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Стәрлебаш а. — 27.6.1992, Стәрлетамаҡ ҡ.), тренер. Еңел атлетика б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1990). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлағандан һуң (1982) Башҡ‑н өлкә советының “Хеҙмәт резервтары” ДСО‑һында, бер үк ваҡытта БР‑ҙың Юғары...
ҠУНАҠОВА Райхана Вәлиулла ҡыҙы
ҠУНАҠОВА Райхана Вәлиулла ҡыҙы (9.9.1946, Медногорск ҡ.), химик‑технолог. БР ФА акад. (2012), химия ф. д‑ры (1989), проф. (1991). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1997), РФ‑тың почётлы фән һәм техника хеҙм‑ре (2006). Урал политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1969) Өфө элемтә аппаратураһы з‑дында,...
ҠУНАҠХАНАЛАР
ҠУНАҠХАНАЛАР, ситтән килеүселәргә ваҡытлыса йәшәү өсөн тәғәйенләнгән, мебель м‑н йыһазландырылған бүлмәләре (номерҙары) булған биналар. Башҡортостан терр‑яһында Ҡ. тәүҙә юлаусылар йорто рәүешендә була.
19 б. 1‑се ярт. Өфөнөң Үрге Сауҙа майҙанында Каруанһарай төҙөлә, унда ситтән килгән сауҙагәрҙәр һатыу...
ҠУНАФИН Ғиниәтулла Сәфиулла улы
ҠУНАФИН Ғиниәтулла Сафиулла улы (22.11.1946, БАССР‑ҙың Ғафури районы Сәйетбаба а.), әҙәбиәт белгесе. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (2012), филология фәндәре докторы (1998), профессор (1999). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2009), БР‑ҙың атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (1997), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ...
ҠУНАФИН Марат Сәмирхан улы
ҠУНАФИН Марат Сәмирхан улы (11.4.1957, БАССР‑ҙың Иглин районы Ҡарамалы а.), философ. Философия фәндәре докторы (1999), профессор (2001). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1988) шунда уҡ эшләй. 2006 й. алып РФ ЭЭМ‑ының Иҡтисади хәүефһеҙлек академияһы филиалында (Өфө ҡ.): килешеү буйынса уҡыу факультеты деканы,...
ҠУНАФИН Марат Һәүбән улы
ҠУНАФИН Марат Һәүбән улы (1.6. 1963, БАССР‑ҙың Иглин р‑ны Иглин а.), хирург. Мед. ф. д‑ры һәм проф. (2001). Һ.Н.Хунафиндың улы. БДМИ‑ны тамамлаған (1986). 1991 й. алып БДМУ‑ла: 2006 й. башлап Дипломдан һуң белем биреү ин‑ты дир., 2009 й. алып дауалау эштәре б-са проректор. Фәнни тикшеренеүҙәре ҡорһаҡ...
ҠУНАФИНА Елена Рафаэлевна
ҠУНАФИНА Елена Рафаэлевна (26.5. 1965, Өфө), психиатр. Мед. ф. д‑ры (2009). РФ-тың (2012), БР‑ҙың (2010) һаулыҡ һаҡлау отличнигы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1988) шунда уҡ эшләй. 1989—92 йй. һәм 1994—2003 йй. 1‑се Респ. психиатрия дауаханаһында, бер үк ваҡытта 2001 й. алып БДМУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге...
ҠУҢҠАС СӘСӘН
ҠУҢҠАС СӘСӘН, Ҡоңҡаҫ сәсән (18 б. 2‑се ярт. — 19 б. башы), башҡ. шағир-импровизаторы. Сәсәндең тормошо т‑да документаль мәғлүмәттәр һаҡланмаған. М.Х.Иҙелбаев тарафынан Миәкә р‑ны Илсеғол а. З.Ғ.Төхвәтуллиндан яҙып алынған риүәйәт б‑са, Ҡ.с. уҡымышлы кеше булған, халҡының тарихын, фольклорын белгән,...
