Список материалов
НИЗАМОВ Илүс Мөбәрәк улы
НИЗАМОВ Илүс Мөбәрәк улы (2.8. 1931, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Ҡарайерек а.), педагог‑методист. Пед. ф. д‑ры (1994), проф. (1995). СССР‑ҙың мәғариф отличнигы (1980), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1971). Бөрө пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1957) Ваныш урта мәктәбенең уҡыу бүлеге мөдире, 1962—64 йй....
НИЗАМОВ Камил Разетдин улы
НИЗАМОВ Камил Разетдин улы [13.11.1938, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны Приют ҡсб (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны)], инженер‑нефтсе. Техник ф. д‑ры (2001), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1997), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1975). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) 1966 й. тиклем “Аксаковнефть” нефть промыслаһы...
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы [1.7.1932, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Ташлы а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 16.8.1978, шунда уҡ], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1964). М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлағандан һуң (Мәскәү, 1957) “Совет Башҡортостаны” гәз., 1966 й. алып “Пионер” ж. хеҙм‑ре, 1968 й. — “Ағиҙел” ж....
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы (15.11.1935, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Бишауыл-Уңғар а. — 9.6.2018, Өфө), яҙыусы. БССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1991). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1981). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1958) “Ленинец” гәз. хеҙм‑ре, 1967 й. алып “Башҡортостан пионеры”, 1978 й. – “Совет Башҡортостаны” гәз....
НИИНЕФТЕХИМ, ғилми-тикшеренеү институты
НИИНЕФТЕХИМ, С С С Р Н е ф т ь э ш к ә р т е ү һ ә м н е ф т е х и м и я с ә н ә ғ ә т е м и н и с т р л ы ғ ы н ы ң Н е ф т е х и м и я п р о и з в о д с т в о л а р ы ғ и л м и - т и к ш е р е н е ү и н с т и т у т ы. 1960 й. Өфөлә ойошторола. 1992 й. Нефтехимия һәм катализ институты итеп үҙгәртелә....
НИКАНДРОВ Сергей Иванович
НИКАНДРОВ Сергей Иванович (1894—1944, Өфө), сценограф. Мәскәү рәсем сәнғәте, һәйкәл ҡойоу һәм төҙөү сәнғәте уч‑щеһын тамамлаған (1910 йй.). 1919 й. алып Өфө клубтарында үткәрелгән күмәк тамашаларҙа, Үрнәк татар-башҡорт театрында биҙәүсе рәссам, 1922—42 йй. БАДТ‑ла рәссам. Башҡ. сценографияһында иң оло...
НИКАНОР
НИКАНОР (донъяуи исеме Бровкович Александр Иванович; 20.11.1826, Могилёв губ. Высокое а. – 27.12. 1890, Одесса ҡ.), дин әһеле, Өфө һәм Минзәлә епискобы (1876—83). Дини тәғлимәт д‑ры (1869). Архиепископ (1886), архимандрит (1856). Монахлыҡ ҡабул иткән (1850). Петербург дини акад. тамамлағандан һуң (1851)...
НИКАНОРОВА Татьяна Леонидовна
НИКАНОРОВА Татьяна Леонидовна (28.4.1966, БАССР‑ҙың Балаҡатай р‑ны Яңы Балаҡатай а.), йырсы (меццо-сопрано). БР‑ҙың халыҡ (2008) һәм атҡ. (2002) артисы. ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1997; С.Ә.Асҡаров класы) БДОБТ, бер үк ваҡытта 2007 й. алып Екатеринбург опера һәм балет театры солисы. Йылы һәм бай яңғырашлы...
НИКАХ, өйләнешеү
НИКАХ (ғәр.), бер-береһенә һәм балаларға ҡарата ике яҡлы бурыстар һәм хоҡуҡтар биреп, ир м‑н ҡатын араһында йәмғиәт тарафынан урынлаштырылған һәм көйләнгән мөнәсәбәттәр (ҡара: Ғаилә-никах мөнәсәбәттәре). Башҡорттарға экзогамия, моногамия (бер ҡатын алыу) хас булған; полигиния (бер нисә ҡатын алыу) ла...
НИКЕЛЬ ИРЕТМӘЛӘРЕ
НИКЕЛЬ ИРЕТМӘЛӘРЕ, хром, тимер, баҡыр, молибден һ.б. ҡушылған никель нигеҙендәге иретмәләр. Составы б‑са — пермаллойҙарҙы (никель— тимер), нихромдарҙы (никель—хром), хромелдәрҙе (никель—хром—кобальт), алюмелдәрҙе (никель— алюмин—марганец—кремний), хастеллойҙарҙы (никель— молибден), супериретмәләрҙе...
НИКИТЕНКО Николай Максимович
НИКИТЕНКО Николай Максимович (15.12.1923, Украина ССР‑ы Лиман а. — 9.7.1999, Бәләбәй ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. БАССР аҙыҡ‑түлек индустрияһының атҡ. хеҙм‑ре (1990). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1941 й. һәм 1946—47 йй. Змиёв һөт з‑дында (Украина ССР‑ы) , 1947—94 йй. Бәләбәй һөт комб‑тында эшләгән: мастер,...
НИКИТИН Валентин Викторович
НИКИТИН Валентин Викторович (26.8.1935, Ҡаҙаҡ АССР‑ының Чандрин утары — 21.12.2020, Өфө ҡ.), травматолог‑ортопед. Медицина фәндәре докторы (1987), профессор (1988). РФ‑тың (2000) һәм БР‑ҙың (1992) атҡаҙанған табибы, СССР‑ҙың (1983) һәм БР‑ҙың (2010) һаулыҡ һаҡлау отличнигы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң...
НИКИТИН Николай Александрович
НИКИТИН Николай Александрович (15.2.1977, Өфө), офтальмолог. Мед. ф. канд. (2001). БДМУ‑ны тамамлағандан һуң (2000) шунда уҡ эшләй. 2002 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда. Фәнни тикшеренеүҙәре трансплантация материалдарын һаҡлау өсөн консервациялау мөхитен ҡулайлаштырыуға йүнәлтелгән. 50‑гә яҡын фәнни...
НИКИТИН Николай Моисеевич
НИКИТИН Николай Моисеевич [19.12. 1926, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Мәнеү а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны) — 13.10.2008, шунда уҡ], Соц. Хеҙмәт Геройы (1981). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1940 й. алып Ауырғазы р‑нында И.В. Мичурин ис. к‑зда эшләй: 1948 й. башлап баҫыусылыҡ бригадаһы бригадиры, 1960—63 йй....
НИКИТИН Пётр Иванович
НИКИТИН Пётр Иванович (24.2. 1949, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны Покровка а.), тренер. Ауыр атлетика б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1996). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2006). 1989 й. алып “Каучук” спорт клубында (Стәрлетамаҡ ҡ.), 2008 й. — Стәрлетамаҡ р‑нының 2‑се ДЮСШ‑ында, бер үк ваҡытта 1993—2003...
НИКИТИН Семён Петрович
НИКИТИН Семён Петрович (3.8. 1928, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Иван-Ҡыуалат утары, хәҙ. БР‑ҙың Йылайыр р‑ны Иван-Ҡыуалат а., — 30.7.1981, Сибай ҡ.), водитель. 1944 й. алып Севастополь ҡ. аяҡҡа баҫтырыу эшендә. 1949 й. башлап Көньяҡ Урал геология идаралығының Баймаҡ геол. разведка партияһында (Өфө), 1957—81...
НИКИТИН Юрий Ерофеевич
НИКИТИН Юрий Ерофеевич (6.7. 1935, Пушкин ҡ. — 21.4.2004, Новгород ҡ.), физик‑химик. Химия ф. д‑ры (1979), проф. (1983). РСФСР‑ҙың (1990), БАССР‑ҙың (1976) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре, СССР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1976). Ленинград технология ин‑тын тамамлағандан һуң (1959) Химия ин‑тында (Өфө) эшләй:...
НИКИТИН ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ
НИКИТИН ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ, аҡбур һәм палеоген ултырмаларынан тора, геол. тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Көйөргәҙе р‑ны Яңы Ҡалта а. көньяҡ‑көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта Оло Юшатыр й. уң ярында урынлашҡан. Н.я. — дөйөм ҡалынлығы яҡынса 9 м булған аҡбур һәм палеоген ултырмаларының сиге буйындағы төп геол....
НИКИТИН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
НИКИТИН, Б ө р к ө т л ө, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Атйетәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 42 км һәм Дәүләкән т. юл ст. Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 127 кеше; 1920 – 159; 1939 – 231; 1959 – 132; 1989 – 25; 2002 – 148; 2010 – 127 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Башланғыс...
