Список материалов
УБА
УБА, һөҙәк битләүҙәре һәм аныҡ сағылмаған итәктәре булған конус формаһындағы айырым ҡалҡыулыҡ; сағыштырмаса бейеклеге 200 м тиклем. Денудация, мореналар (боҙлоҡтар)...
УБАЛАР, Архангел р‑нындағы ауыл
УБАЛАР, Архангел р‑нындағы ауыл, Арх‑Латыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 26 км һәм Приуралье т. юл ст. К.‑Көнс. табан 33 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 325 кеше; 1989...
УБАЛАР, археологик ҡомартҡыһы
УБАЛАР, иртә тимер быуат археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 2 б. — б.э. 2 б. ҡарай. Архангел р‑ны Убалар а. төньяҡ‑көнбайышта урынлашҡан. 1957 й. М.Х.Садиҡова тарафынан асыла һәм...
УБЫР
УБЫР, башҡ. мифологияһында яуыз зат. Хөрәфәти хикәйәләр һәм тылсымлы әкиәттәр персонажы. Йыш ҡына У. мәскәй м‑н тиңләштерелә. Хөрәфәттәр б‑са, үҙен үлтергән йәки ерләү...
УВАРОВКА, Әлшәй р‑нындағы ауыл
УВАРОВКА, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Ҡармыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Раевка т. юл ст. К.‑Көнб. табан 11 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 215 кеше; 1920 — 192; 1939 — 182; 1959...
УВЕРТЮРА
УВЕРТЮРА (фр. ouverture), ҙур театраль (опера, балет, оперетта), вокаль‑инструменталь (кантата, оратория) әҫәрҙәргә йәки инструменталь пьесалар серияһына (сюита), 20 б. алып...
УГЛЕВОДОРОД ГАЗДАР
УГЛЕВОДОРОД ГАЗДАР, молекулаларында 5‑кә тиклем углерод атомы булған алифатик углеводородтар ҡатышмаһы. Тәбиғи газдарға, нефть эшкәртеү (тура ҡыуыу, деструктив процестар:...
УГЛЕВОДОРОДТАР
УГЛЕВОДОРОДТАР, молекулалары углерод һәм водород атомдарынан торған органик берләшмәләр. У. — нефть, углеводород газдары, газ конденсаты һ.б. төп компоненттары. Төҙөлөшөнә...
УГЛЕВОДТАР
УГЛЕВОДТАР, ш ә к ә р ҙ ә р, тере организмдар составына ингән полигидроксикарбониллы берләшмәләр һәм уларҙың сығарылмалары. Моно‑ (полигидроксиальдегидтар, углеродтың...
УГЛЕПЛАСТИКТАР
УГЛЕПЛАСТИКТАР, у г л е п л а с т а р, у г л е р о д о п л а с т а р, составында нығыта торған тултырғыстар сифатындағы углеродлы сүстәр булған композицион материалдар. Бәйләүестең...
УГЛЕРОД
УГЛЕРОД (Carboneum), C, Д.И.Менделеев периодик системаһының IV төркөм химик элементы. 2 тотороҡло, радиоактив изотоптары бар. Тәбиғәттә У. ирекле хәлдә (алмас, графит), карбонаттар...
УГЛЕРОДЛЫ СҮСТӘР
УГЛЕРОДЛЫ СҮСТӘР, составына массаһы б‑са 80—99,5% углерод ингән ептәр. Эшкәртеү ысулы б‑са У.с. өлөшләтә карбонланған, күмер (карбонланған) һәм графитланғандарға; ҡайталыусанлыҡ...
УГРЮМОВА Татьяна Степановна
УГРЮМОВА Татьяна Степановна (18.2.1946, Калинин ҡ.), музыка белгесе. Сәнғәт ғилеме канд. (1981). БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2006). Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тын тамамлағандан...
УҒЫҘҘАР
УҒЫҘҘАР, ғ у ҙ ҙ а р, у ҙ ҙ а р, төрки ҡәбиләләр союзы. Урта быуат ғәрәп авторҙары (Ибн Фаҙлан, Истахри, Масуди, Ибн Хордадбех һ.б.) хеҙмәттәрендә телгә алына. 7 б. башында...
УДАЛОВА Елена Александровна
УДАЛОВА Елена Александровна (5.7.1972, Өфө), химик‑технолог. Техник ф. д‑ры (2007), проф. (2010). ӨДНТУ‑ны тамамлағандан һуң (1994) Аҙ күләмле химия продукттары һәм реактивтар ҒТИ‑нда...
УДЕЛ КРӘҪТИӘНДӘРЕ
УДЕЛ КРӘҪТИӘНДӘРЕ, Рәсәйҙә император ғаиләһе ҡарамағында булған һәм удел ерҙәрендә йәшәгән крәҫтиәндәр категорияһы (ҡара: Крәҫтиәндәр). У.к. 1797 й. “Император фамилияһы...
УДЕЛЬНО-ДЫУАНАЙ ТОРАМАҺЫ, археологик ҡомартҡыһы
УДЕЛЬНО‑ДЫУАНАЙ ТОРАМАҺЫ, һуң бронза быуаты, иртә Урта быуаттар археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 12—8 бб., б.э. 3—8 бб. ҡарай. Благовещен р‑ны Удельно‑Дыуанай а. көньяҡҡа...
УДЕЛЬНО‑ДЫУАНАЙ, Благовещен р‑нындағы ауыл
УДЕЛЬНО‑ДЫУАНАЙ, Благовещен р‑нындағы ауыл, Удельно‑Дыуанай а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 18 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 40 км алыҫлыҡта Ағиҙел й....
УДМУРТ ӘҘӘБИӘТЕ
УДМУРТ ӘҘӘБИӘТЕ. Башҡортостанда тыуып үҫкән удмурт яҙыусылары Р.Г.Вәлишин, Ф.П.Пукроков, У.Ш.Бәҙретдинов, Р.О.Хәйҙәров һ.б. ижады У.ә. ҙур урын алып тора. Уларҙың ҡайһы...
УДМУРТ ТЕЛЕ
УДМУРТ ТЕЛЕ, фин‑уғыр телдәренең береһе (Пермь төркөмө). Удмуртияның дәүләт телдәренең береһе. Шулай уҡ Киров, Свердловск өлк., Пермь крайында, БР‑ҙа, ТР‑ҙа, Марий Эл...
