Список материалов
АҠСА
АҠСА, тауар хаҡының дөйөм эквиваленты. Көньяҡ Уралда тәүге металл А. б.э. сиктәрендә барлыҡҡа килә, быны Иштуған ҡурғандарында Митридат VI Евпатор (б.э.т. 132—63 йй.) дәүеренә...
АРХЕОЛОГИК ҠОМАРТҠЫЛАР
АРХЕОЛОГИК ҠОМАРТҠЫЛАР, кешелек йәмғиәте тарихын күҙ алдына килтерергә мөмкинлек биреүсе матди сығанаҡтар (кеше тарафынан эшләнгән, ер өҫтөндә, ер һәм һыу аҫтында...
АРХЕОЛОГИК МӘҘӘНИӘТТӘР
АРХЕОЛОГИК МӘҘӘНИӘТТӘР, тотороҡло мәҙәни билдәләр (торамалар, торлаҡтар, керамика, ерләүҡомартҡылары, ҡоралдар һ.б. тибы) бәйләнешенә нигеҙләнгән, айырым дәүергә, билдәле...
АРХЕОЛОГИК ЭКСПЕДИЦИЯЛАР
АРХЕОЛОГИК ЭКСПЕДИЦИЯЛАР, археологик мираҫ объекттарын (ҡара: Археологик ҡомартҡылар) асыҡлау һәм өйрәнеү б‑са ялан фәнни‑тикшеренеү саралары. Археологик разведка...
АРХЕОЛОГИЯ
АРХЕОЛОГИЯ (архео... һәм ...логия), кеше эшмәкәрлегенең матди ҡалдыҡтарына таянып, үткәндәрҙе өйрәнеүсе һәм тергеҙеүсе фән. Ерҙә кеше барлыҡҡа килгәндән алып хәҙ. осорға...
БАЙЫШ АРХЕОЛОГИК МИКРОРАЙОНЫ
БАЙЫШ АРХЕОЛОГИК МИКРОРАЙОНЫ, Баймаҡ р‑ны сиктәрендә Оло Урғаҙа й. (уға Бүреле й. ҡойған урынға тиклем) басс. урынлашҡан таш быуат — һуң тимер быуатҡа ҡараған археологик...
БЕРЕГОВКА АРХЕОЛОГИК МИКРОРАЙОНЫ
БЕРЕГОВКА АРХЕОЛОГИК МИКРОРАЙОНЫ, бронза быуаты археологик ҡомартҡылары төркөмө, Мәләүез р‑ны сиктәрендә Ағиҙел й. (уға Нөгөш й. ҡойған урынға тиклем) уң ярында урынлашҡан....
БОРОНҒО ВЕНГРҘАР
БОРОНҒО ВЕНГРҘАР, фин‑уғыр ҡәбиләләре берләшмәһе. 12—13 бб. Көнбайыш Европа авторҙары Плано Карпини, В.Рубрук, Юлиан һ.б. хеҙмәттәрендә телгә алына. Күп кенә ғалимдар...
БРОНЗА БЫУАТЫ
БРОНЗА БЫУАТЫ, баҡыр металлургияһынан еңел иреүсәнлеге (700—900°C), яҡшы ҡойолоусанлығы, тутығыуға сыҙамлылығы, механик һәм технологик үҙенсәлектәре м‑н айырылып торған...
БУРАНОВКА ТОРАҺЫ ҺӘМ ЯҘЫУҘАРЫ
БУРАНОВКА ТОРАҺЫ ҺӘМ ЯҘЫУҘАРЫ, таш быуат археологик ҡомартҡылары. Салауат р‑ны Яхъя а. төньяҡ‑көнсығышҡа табан Йүрүҙән й. һул ярында, йылға кимәленән 15—20 м бейеклектә,...
ВАРНА КӘШӘНӘҺЕ
ВАРНА КӘШӘНӘҺЕ, А ҡ һ а ҡ Т и м е р м а н а р а һ ы, тарих һәм архитектура ҡомартҡыһы. 14 б. ҡарай. Силәбе өлк. Варна а. 6 км һәм Көньяҡ Урал т. юлы Тамерлан ст. көньяҡ- көнсығышҡа...
ГАМАЮН МӘҘӘНИӘТЕ
ГАМАЮН МӘҘӘНИӘТЕ, бронза быуаты — иртә тимер быуаты археологик мәҙәниәте. Б.э.т. 10—4 бб. ҡарай. Екатеринбург ҡ. янында Юғары Исәт быуаһы моронондағы Гамаюн тораһы исеме...
ГАРИН МӘҘӘНИӘТЕ
ГАРИН МӘҘӘНИӘТЕ, энеолит — бронза быуаты археологик мәҙә‑ ниәте. Б.э.т. 3‑сө мең йыллыҡтың 2‑се ярт. — 2‑се мең йыллыҡтың тәүге ярт. ҡарай. Пермь крайы Гарино а. янындағы...
ГЕНИНГ Владимир Фёдорович
ГЕНИНГ Владимир Фёдорович (10.5.1924, Алтай губ. Подсосново а. — 30.10.1993, Киев), археолог. Тарих ф. д‑ры (1974), проф. (1985). Пермь ун‑тын тамамлағандан һуң (1952) Ижевскиҙа (1954 й. алып...
ГОРБУНОВ Владимир Степанович
ГОРБУНОВ Владимир Степанович (12.11.1946, Краснодон ҡ.), археолог. Тарих ф. д-ры (1992), проф. (1993). БР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1997), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре...
ГОРНЫЙ АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ
ГОРНЫЙ АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ, Сейәлек мәҙәниәте археологик ҡомартҡылары төркөмө. 13—14 бб. ҡарай. Шишмә р-ны Горный а. янында урынлашҡан. 1962 й. Г.И.Матвеева тарафынан...
ГОРОХОВ МӘҘӘНИӘТЕ
ГОРОХОВ МӘҘӘНИӘТЕ, иртә тимер быуаттың археологик мәҙәниәте. Б.э.т. 5—2 бб. ҡарай. Ҡурған өлк. Горохов а. янындағы Юрғамыш й. (Тубыл й. басс.) буйындағы ҡаласыҡ (20 б. 30—40‑сы йй....
ҒИБӘҘӘТХАНА
ҒИБӘҘӘТХАНА, археологик ҡомартҡы; бер нисә тарихи дәүер буйына табыныу өсөн хеҙмәт иткән тәбиғи объект йәки яһалма ҡоролма, тип фараз ителә. Ғ., ҡағиҙә булараҡ, теге...
ҒҮМӘР ҠӘБЕРЛЕГЕ
ҒҮМӘР ҠӘБЕРЛЕГЕ, б.э.т. 8—3 бб. археологик ҡомартҡыһы. Ырымбур өлк. Ғүмәр а. төньяҡ‑көнсығышҡа табан 1 км алыҫлыҡта Һаҡмар й. уң ярында урынлашҡан. Стәрлетамаҡ ҡ. Пионерҙар...
ҒҮМӘР ТОРАҺЫ II
ҒҮМӘР ТОРАҺЫ II, Ағиҙел мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 5—4‑се мең йыллыҡтарға ҡарай. Мәсетле р‑ны Ғүмәр а. янында Әй й. бейек уң ярында урынлашҡан. 1968 й. Ю.А.Морозов...
