Список материалов
БӘЛӘБӘЙ ИТ КОМБИНАТЫ
БӘЛӘБӘЙ ИТ КОМБИНАТЫ. 1929 й. мал һуйыу базаһында нигеҙ һалына, 1996 й. алып ААЙ, 2007 й. ябыла. Составына мал һуйыу бүлеге (1929 й. нигеҙләнгән), ит-май, колбаса, һыуытыу цехтары (бөтәһе лә 1962 й.) ингән. 1999 й. 182 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һатылған, күн сеймалы Октябрьский күн аяҡ кейеме...
БӘЛӘБӘЙ КАНТОНЫ
БӘЛӘБӘЙ КАНТОНЫ, 1922 й. 18 июлендә БАССР составында Бәләбәй өйәҙенең 44 улусынан ойошторола. Төньяҡта — Бөрө кантоны, көнсығышта — Стәрлетамаҡ кантоны һәм Өфө кантоны, көньяҡта — Ырымбур губернаһы, көнбайышта Һамар губернаһы һәм ТАССР м‑н сиктәш була. Адм. үҙәге — Бәләбәй ҡалаһы. Майҙаны — 22996 км2....
БӘЛӘБӘЙ МАШИНАЛАР ЭШЛӘҮ ЗАВОДЫ
БӘЛӘБӘЙ МАШИНАЛАР ЭШЛӘҮ ЗАВОДЫ, насостар етештереү пр‑тиеһы. 1942 й. Украинанан 1941 й. эвакуацияланған шәкәр комб‑ты базаһында Бәләбәй энергомеханика з‑ды булараҡ нигеҙ һалына, 1943 й. алып Б.м.э.з. газ генераторы ҡулайламалары, аҙыҡтүлек сәнәғәте өсөн фильтр-престар, кер йыуыу машиналары етештерә,...
БӘЛӘБӘЙ МАШИНАЛАР ЭШЛӘҮ ТЕХНИКУМЫ
БӘЛӘБӘЙ МАШИНАЛАР ЭШЛӘҮ ТЕХНИКУМЫ, 1973 й. асыла, 2013 й. башлап Бәләбәй машиналар эшләү колледжы, 2014 й. — Бәләбәй гуманитар‑техник колледжы. Уҡытыу көндөҙгө һәм ситтән тороп уҡыу бүлектәрендә ашнаҡсы, башланғыс белемдә коррекция педагогикаһы, башланғыс кластарҙа уҡытыу, гидравлик машиналарҙы, гидроприводтарҙы...
БӘЛӘБӘЙ МЕДИЦИНА КОЛЛЕДЖЫ
БӘЛӘБӘЙ МЕДИЦИНА КОЛЛЕДЖЫ, 1936 й. мед. мәктәбе булараҡ нигеҙ һалына, 1944 й. алып мед. техникумы, 1954 й. — мед. уч‑щеһы, 2003 й. хәҙ. статусын ала. Уҡытыу көндөҙгө бүлектә дауалау эше, шәфҡәт туташы һөнәрҙәре б‑са алып барыла. Китапханаһы, дөйөм ятағы, спорт комплексы бар. Уҡыу йорто м‑н А.Я.Соколов...
БӘЛӘБӘЙ МУЗЕЙЫ
БӘЛӘБӘЙ МУЗЕЙЫ, Бәләбәй ҡ. урынлашҡан. 1979 й. Милли музей филиалы булараҡ ойошторола, 2006 й. алып тарих‑тыуған яҡты өйрәнеү музейы. Музей фондында — 30 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ. Граждандар һуғышы һәм Бөйөк Ватан һуғышы ҡоралдары коллекцияһы; 19 б. 30‑сы йй. аҙ. балта оҫтаһы С.А.Цымбал эшләгән...
БӘЛӘБӘЙ ОПЕРАЦИЯҺЫ
БӘЛӘБӘЙ ОПЕРАЦИЯҺЫ, РККА‑ның Көнсығыш фронты Көньяҡ армиялар төркөмөнөң 1919 й. 15—19 майында Бәләбәй ҡ. алыу маҡсатында үткәрелгән һөжүм операцияһы; Граждандар һуғышы барышында Көнсығыш фронттың стратегик контрһөжүменең бер өлөшө. 1919 й. майына Көньяҡ армиялар төркөмө аҡтарҙың Көнбайыш армияһының...
БӘЛӘБӘЙ ӨЙӘҘЕ
БӘЛӘБӘЙ ӨЙӘҘЕ, 1781 й. Өфө наместниклығы составында ойошторола. Өйәҙгә Өфө провинцияһының көньяҡ‑көнбайыш өлөшө инә. 1796 й. бөтөрөлә. 1804 й. Ырымбур губернаһы составында тергеҙелә; 1865 й. Өфө губернаһына инә. 18 б. аҙ. төньяҡта — Бөрө өйәҙе һәм Минзәлә өйәҙе, көнсығышта — Стәрлетамаҡ өйәҙе һәм Өфө...
БӘЛӘБӘЙ ПЕДАГОГИЯ КОЛЛЕДЖЫ
БӘЛӘБӘЙ ПЕДАГОГИЯ КОЛЛЕДЖЫ, 1914 й. Бәләбәй уҡытыусылар семинарияһы булараҡ нигеҙ һалына, 1920 й. алып 3 йыллыҡ пед. курстары, 1922 й. — татар‑башҡорт пед. техникумы, 1936 й. — татар пед. уч‑щеһы, 1941 й. — сыуаш пед. уч‑щеһы (ҡара: Урал яны сыуаш педагогия техникумы) ҡушылғандан һуң — пед. уч‑щеһы,...
БӘЛӘБӘЙ РАЙОНЫ
БӘЛӘБӘЙ РАЙОНЫ, БР‑ҙың көньяҡ-көнбайышында урынлашҡан. Төньяҡта — Туймазы һәм Бүздәк р‑ндары, төньяҡ-көнсығышта — Дәүләкән, көнсығышта һәм көньяҡ-көнсығышта — Әлшәй, көньяҡта — Бишбүләк, көнбайышта Йәрмәкәй р‑ндары м‑н сиктәш. 1930 й. 20 авг. ойошторола, район составына Бәләбәй кантоны улустары инә...
БӘЛӘБӘЙ СВИТАһЫ
БӘЛӘБӘЙ СВИТАһЫ, пермдең урындағы стратиграфик бүлексәһе. М.Э.Ноинский Бәләбәй районы сиктәрендә айырып күрһәтә (1932). Ултырмалар Е.И.Тихвинская (1946), Н.Н.Форш (1951), В.А.Чердынцев (1937), М.А.Юнысов (1980) тарафынан тасуирлана. Б.с. ултырмалары БР‑ҙың төньяғында һәм Урта Кама буйында, үрге өлөшө...
БӘЛӘБӘЙ СПИРТ-АРАҠЫ КОМБИНАТЫ
БӘЛӘБӘЙ СПИРТ-АРАҠЫ КОМБИНАТЫ, ААЙ, “Башспирт” АЙ филиалы. Составына Знаменка спирт заводы (1988 й. алып); таҙартыу, ҡойоу, алкоголһеҙ эсемлектәр, тауар ебәреү һәм һауыт-һаба цехтары; лаборатория инә. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә һатыла. 1925 й. ҡаҙна шарап склады (1895 й. нигеҙләнгән)...
БӘЛӘБӘЙ УРТА МӘКТӘБЕ №1
БӘЛӘБӘЙ УРТА МӘКТӘБЕ №1, 1877 й. ҡыҙ балалар мәхәллә училищеһы булараҡ нигеҙ һалына, 1899 й. алып 2 класлы Мариин уч‑щеһы, 1901 й. — ҡыҙ балалар прогимназияһы, 1906 й. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1907 й.) — гимназия, 1920 й. — 1‑се һанлы 2‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1932 й. — 1‑се фабрика‑завод 9...
БӘЛӘБӘЙ УРЫҪ ХАЛЫҠ ИНСТРУМЕНТТАРЫ ХАЛЫҠ ОРКЕСТРЫ
БӘЛӘБӘЙ УРЫҪ ХАЛЫҠ ИНСТРУМЕНТТАРЫ ХАЛЫҠ ОРКЕСТРЫ, Бәләбәй ҡ. Үҙәк мәҙәниәт һарайының урыҫ халыҡ инструменттары халыҡ оркестры. 1985 й. ойошторола, 1988 й. “халыҡ” исемен ала. Репертуарында Рәсәй һәм сит ил композиторҙары әҫәрҙәре: П.Н.Крыловтың “Башҡорт биҙәктәре” (“Башкирские узоры”), К.Ф.Әһлиуллиндың...
БӘЛӘБӘЙ ҮҘӘК МӘҘӘНИӘТ ҺАРАЙЫ
БӘЛӘБӘЙ ҮҘӘК МӘҘӘНИӘТ ҺАРАЙЫ. 1985 й. “Автонормаль” пр‑тиеһының Техника йорто булараҡ асыла, 2001 й. алып БР‑ҙың Респ. машина эшләүселәр профсоюзы ком‑тының коммерцияға ҡарамаған “Партнёрлыҡ” ойошмаһы Техника йорто, 2003 й. — Бәләбәй ҡ. һәм Бәләбәй р‑ны мәҙәниәт һарайы, 2006 й. — Бәләбәй ҡ. һәм Бәләбәй...
БӘЛӘБӘЙ ҺӨТ КОМБИНАТЫ
БӘЛӘБӘЙ ҺӨТ КОМБИНАТЫ, ААЙ. Составы: айыртылмаған һөт продукцияһы етештереү (1964), май яһау (1965), сыр эшләү (1966), икенсел сеймалды эшкәртеү (1974) цехтары; 1 мең т һыйҙырышлы сыр һаҡлағыс (1981). 2010 й. 529 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә һатыла.
1932 й. Бәләбәй...
БӘЛӘБӘЙ, ҡала
БӘЛӘБӘЙ, БР‑ҙағы ҡала, Бәләбәй р‑нының адм. үҙәге (1930 й. алып). Өфөнән көньяҡ-көнбайышҡа 180 км һәм Аксаков т. юл ст. төньяҡҡа табан 10 км алыҫлыҡта Бәләбәй й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Майҙаны — 37 км2. Халҡы (мең кеше): 1920 й. — 10,2; 1939 — 15,2; 1959 — 25,8; 1989 — 52,9; 2002 —...
БӘЛӘҒОШ, һырт
БӘЛӘҒОШ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Белорет р‑нында Рәүәт й. (Инйәр й. басс.) тамағынан Төлмән й. киңлек ағышына тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 26 км, көньяҡ өлөшөнөң киңлеге яҡынса 2 км, үҙәк өлөшөнөкө 6 км, төньяҡ өлөшөнөкө 3 км, абс. бейеклеге 934 м. 3 түбәһе асыҡ...
БӘЛӘКӘЙ АҠҠОЛАЙ, Әлшәй р‑нындағы ауыл
БӘЛӘКӘЙ АҠҠОЛАЙ, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Казанка а/ с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Раевка т. юл ст. Т. табан 5 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 118 кеше; 1939 — 102; 1959 — 156; 1989 — 110; 2002 — 134; 2010 — 138 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға 1906 й. һәм 1914 й. араһында Бәләбәй өйәҙенең...
БӘЛӘКӘЙ АЛЕКСАНДРОВКА, Бәләбәй р‑нындағы ауыл
БӘЛӘКӘЙ АЛЕКСАНДРОВКА, Малый Марьян, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Ермолкин а/ с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 21 — 1016 кеше; 1920 — 963; 1939 — 1080; 1959 — 696; 1989 — 220; 2002 — 294; 2010 — 267 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Төп мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ пункты, китапхана бар.
Ауылға 1841—42 йй....
