Список материалов
КӨНСЫҒЫШ ЕВРОПА ПЛАТФОРМАҺЫ
КӨНСЫҒЫШ ЕВРОПА ПЛАТФОРМАҺЫ, У р ы ҫ п л а т ф о р м а һ ы, боронғо (рифейға тиклем) платформаларға ҡараған континенталь ер ҡабығының ҙур участкаһы. Географик урыны башлыса Көнсығыш Европа тигеҙлегенә тура килә. К.Е.п. йыйырсыҡлы өлкәләр (Урал, Карпат, Добруджа, Свентокшис тауҙары, Скандинавияның тау...
КӨНСЫҒЫШ ИҠТИСАДИ-ЮРИДИК ГУМАНИТАР АКАДЕМИЯҺЫ
КӨНСЫҒЫШ ИҠТИСАДИ-ЮРИДИК ГУМАНИТАР АКАДЕМИЯҺЫ, дәүләт ҡарамағында булмаған юғары уҡыу йорто. Өфөлә урынлашҡан. 1993 й. Көнсығыш экстернат гуманитар ун‑ты булараҡ нигеҙ һалына, 1994 й. алып Көнсығыш иҡтисад, гуманитар фәндәр, идара итеү һәм хоҡуҡ ин‑ты, 2007 й. хәҙ. исемен һәм статусын йөрөтә. Акад....
КӨНСЫҒЫШ РӘСӘЙ ҠАТМАРЛЫ БАССЕЙНЫ
КӨНСЫҒЫШ РӘСӘЙ ҠАТМАРЛЫ БАССЕЙНЫ, баҫымһыҙ һәм баҫымлы ҡатлам һыуҙарын үҙ эсенә ала, Көнсығыш Европа ҡатлам (ҡабыҡ‑блок һәм блок‑ҡатлам) һыуҙары бассейндары системаһының беренсе бассейны. Геологик‑гидрогеологик үҙенсәлектәре буйынса Кама‑Вятка баҫымлы ҡатлам (блок‑ҡатлам) һыуҙары бассейнының икенсеһенә...
КӨНСЫҒЫШ РӘСӘЙ МӘҘӘНИ-АҒАРТЫУ ЙӘМҒИӘТЕ
КӨНСЫҒЫШ РӘСӘЙ МӘҘӘНИ-АҒАРТЫУ ЙӘМҒИӘТЕ, 1915 й. 30 мартында епископ Андрей инициативаһы б‑са ойошторола. Өфөлә урынлашҡан. Етәксе органы — Совет. Йәмғиәттең төп маҡсаттары: “Рәсәйҙең көнсығыш өлөшөндәге урыҫ халҡының рухи һәм матди көстәренең үҫеүенә, урындағы башҡа милләт халыҡтарының урыҫ халҡы м‑н...
КӨНСЫҒЫШ ФРОНТ
КӨНСЫҒЫШ ФРОНТ. Граждандар һуғышы барышында РСФСР ХКС декреты б‑са 1918 й. июнендә Екатеринбург, Омск, Төмән, Силәбе (Төньяҡ Урал-Себер фронты), Ҡазан, Пенза, Һамар, Сембер һәм Сызрань (Волга буйы фронты) ҡҡ. тирәһендә, Өфө—Ырымбур (Урал-Ырымбур фронты) һәм Һарытау—Урал (Урал фронты) йүнәлештәрендә...
КӨНТҮГЕШ, Балтас р‑нындағы ауыл
КӨНТҮГЕШ, Балтас р‑нындағы ауыл, Көнтүгеш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 14 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 82 км алыҫлыҡта Маты й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 906 кеше; 1920 — 1046; 1939 — 799; 1959 — 570; 1989 — 346; 2002 — 276; 2010 — 247 кеше....
КӨНЬЯҠ АРМИЯЛАР ТӨРКӨМӨ
КӨНЬЯҠ АРМИЯЛАР ТӨРКӨМӨ. 1919 й. мартында Көнсығыш фронт Реввоенсоветы директиваһы м‑н РККА‑ла ойошторола. К.а.т. составына Беренсе армия (1919 й. апр. алып), Бишенсе армия (1919 й. апр.—майы), Төркөстан армияһы һәм 4‑се армия ингән. Граждандар һуғышы осоронда 1919 й. март—апр. Уральск, Лбищенск, Орск...
КӨНЬЯҠ БАШҠОРТОСТАН РӘССАМДАРЫ АССОЦИАЦИЯҺЫ
КӨНЬЯҠ БАШҠОРТОСТАН РӘССАМДАРЫ АССОЦИАЦИЯҺЫ, Рәссамдар союзы эргәһендәге ижади ойошма. 1996 й. Салауат ҡ. ойошторола, Ишембай, Күмертау, Мәләүез, Салауат, Стәрлетамаҡ ҡҡ., Мәләүез һәм Стәрлетамаҡ р‑ндары рәссамдарын берләштерә. Ассоциацияны булдырыуҙың инициаторҙары һәм ойоштороусылары — К.Ғ.Ғөбәйҙуллин...
КӨНЬЯҠ ҒӘСКӘРҘӘР ТӨРКӨМӨ
КӨНЬЯҠ ҒӘСКӘРҘӘР ТӨРКӨМӨ, Рус армияһында, 1919 й. мартында Юғары баш командующий адмирал А.В.Колчак бойороғо б‑са Көнбайыш армия һәм Ырымбур армияһы частарынан ойошторола. К.ғ.т. составына 4‑се Ырымбур армия корпусы, 5‑се Стәрлетамаҡ армия йыйылма корпусы һәм 1‑се Башҡ. кавалерия полкы (ҡара: Башҡорт...
КӨНЬЯҠ ДИАЛЕКТ
КӨНЬЯҠ ДИАЛЕКТ, юрматы диалекты, башҡорт теле диалекттарының береһе. БР‑ҙың Архангел, Ауырғазы, Баймаҡ, Белорет, Бишбүләк, Бөрйән, Ғафури, Дәүләкән, Ейәнсура, Иглин, Ишембай, Йылайыр, Көйөргәҙе, Күгәрсен, Ҡырмыҫҡалы, Миәкә, Мәләүез, Нуриман, Стәрлебаш, Стәрлетамаҡ, Фёдоровка, Хәйбулла, Шишмә, Әлшәй...
КӨНЬЯҠ ИҠТИСАДИ ТӨБӘК
КӨНЬЯҠ ИҠТИСАДИ ТӨБӘК, Башҡортостан Республикаһының Ауырғазы, Ғафури, Ейәнсура, Ишембай, Көйөргәҙе, Күгәрсен, Мәләүез, Стәрлебаш, Стәрлетамаҡ, Фёдоровка административ райондарын, Ишембай, Күмертау, Мәләүез, Салауат, Стәрлетамаҡ ҡҡ. берләштерә. Төбәктең майҙаны 27234 км2 (БР майҙанының 19,0%‑ы). 2008 й....
КӨНЬЯҠ ТАТАР КӨМБӘҘЕ
КӨНЬЯҠ ТАТАР КӨМБӘҘЕ, Волга-Урал антеклизаһының беренсе дәрәжәләге ыңғай тектоник структураһы. Татар көмбәҙе структураһынан Р.О.Хачатрян айырып күрһәтә (1979). Ҡатлаулы-үткел типҡа ҡарай. Башлыса БР терр‑яһында урынлашҡан. Көньяҡ-көнсығышҡа һуҙылған. Волга-Урал антеклизаһының үҙәк-ситке зонаһын биләй;...
КӨНЬЯҠ УРАЛ БОКСИТЛЫ БАССЕЙНЫ
КӨНЬЯҠ УРАЛ БОКСИТЛЫ БАССЕЙНЫ, Көньяҡ Уралдың көнбайыш битләүендә, Силәбе өлк. һәм өлөшләтә БР‑ҙың Салауат р‑ны сиктәрендә урынлашҡан. Бөтәһе 40‑ҡа яҡын боксит ятҡылығы һәм сығанағы билдәле. 1934 й. асыла, 1938 й. А.П.Тяжёва, Н.Д.Сухарев һ.б. тарафынан өйрәнелә. Боксит сығарыу 1937—2003 йй. бара. Төньяҡ‑көнсығышҡа...
КӨНЬЯҠ УРАЛ ҠУРСАУЛЫҒЫ
КӨНЬЯҠ УРАЛ ҠУРСАУЛЫҒЫ, БР‑ҙа һәм Башҡортостан (Көньяҡ) Уралында федераль әһәмиәттәге иң ҙур ҡурсаулыҡ. 1979 й. шыршы һәм аҡ шыршы үҫкән тау‑тайга урмандарын, бейек тауҙарҙағы экосистеманы һәм һаҙлыҡтарҙы һаҡлау өсөн ойошторола. БР‑ҙың Белорет р‑ны һәм Силәбе өлк. сиктәрендә урынлашҡан. Майҙаны 252,8...
КӨНЬЯҠ УРАЛ МЕТАЛЛУРГИЯ ЙӘМҒИӘТЕ
КӨНЬЯҠ УРАЛ МЕТАЛЛУРГИЯ ЙӘМҒИӘТЕ, 1898 й. кенәз К.Э.Белосельский-Белозерский (ҡара: Белосельский-Белозерскийҙар), Бельгия эшҡыуарҙары Э.Диньефу, В.Пирло, Л.П.Пирло, Петербург иҫәп һәм ссуда банкыһы һ.б. тарафынан аноним металлургия йәмғиәте булараҡ ойошторола. Идараһы Льеж ҡ. (Бельгия), баш вәкиллеге...
КӨНЬЯҠ УРАЛ ПУЛЕМЁТСЫЛАР УЧИЛИЩЕҺЫ
КӨНЬЯҠ УРАЛ ПУЛЕМЁТСЫЛАР УЧИЛИЩЕҺЫ, 1942 й. майында Чкалов өлк. Сорочинск ҡасабаһында ойошторола. 1942 й. июненән БАССР‑ҙың Благовещен ҡ. урынлаша. 5 батальондан тора. Уҡыу ваҡыты 6 ай тәшкил итә. Уч‑щела хәрәкәттәге армияның пулемёт подразделениелары өсөн офицерҙар әҙерләнә. Тамамлаусылар араһында...
КӨНЬЯҠ УРАЛ ҺОРО КҮМЕР БАССЕЙНЫ
КӨНЬЯҠ УРАЛ ҺОРО КҮМЕР БАССЕЙНЫ, Урал алды бөгөлөндә, БР һәм өлөшләтә Ырымбур өлк. сиктәрендә урынлашҡан. Бөтәһе 50‑нән ашыу һоро күмер ятҡылығы билдәле. Г.В.Вахрушев (1952), А.С.Хоментовский (1950), В.Л.Яхимович, О.С.Адрианова (1959) һ.б. тарафынан өйрәнелгән. К.У.һ.к.б. күмер туплау иртә миоценда...
КӨНЬЯҠ УРМАН-ДАЛА ЗОНАҺЫ
КӨНЬЯҠ УРМАН-ДАЛА ЗОНАҺЫ, Ауырғазы, Баҡалы, Ғафури, Дүртөйлө, Илеш, Кушнаренко, Ҡырмыҫҡалы, Өфө, Саҡмағош, Шаран р‑ндары, Ишембай һәм Бөрө р‑ндарының көнбайыш өлөшө (Ағиҙел й. һул яры) а.х. терр‑яларын үҙ эсенә ала. Ер майҙаны (мең га): 2028,2, ш. иҫ. ауыл хужалығы ерҙәре — 1332,7 (һөрөнтө ерҙәр — 775,1),...
КӨНЬЯҠ ҮЛӘНДЕ, күл
КӨНЬЯҠ ҮЛӘНДЕ, Урал й. басс. күл. Әбйәлил р‑ны Покровка а. көньяҡҡа табан 4 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны 2,3 км2, оҙонлоғо 2,3 км, уртаса киңлеге 1,0 км, уртаса тәрәнлеге 1,7 м (макс. — 2,3 м), һыу күләме 6,4 млн м3. Тектоник күл, өҫкө девон—аҫҡы карбон тоҡомдарында (аргиллит, алевролит,...
КӨҢГӨР ЯРУСЫ
КӨҢГӨР ЯРУСЫ (Пермь крайының Көңгөр ҡ. исеменән), пермдең аҫҡы бүлегенең өҫкө бүлексәһе. Әртә ярусы һәм өфө ярусы араһында урынлашҡан. А.А.Штукенберг тарафынан айырып күрһәтелә (1890). Башлыса һай диңгеҙ ҡултығы һәм континенталь ултырмаларҙан тора, ҡалынлығы 100—1000 м. Ҡабырсаҡтар, остракодтар, миоспоралар...
