Список материалов
МӨХӘММӘТ
МӨХӘММӘТ п ә й ғ ә м б ә р (яҡынса 570 й., Мәккә ҡ., Сәғүд Ғәрәбстаны — 8.6.632, Мәҙинә ҡ., шунда уҡ), дин әһеле һәм сәйәси эшмәкәр; исламға һәм Ғәрәп ярымутрауында беренсе теократик дәүләткә нигеҙ һалыусы. Ислам дине б‑са Алла тарафынан бәндәләргә ебәрелгән пәйғәмбәрҙәрҙең һуңғыһы. Уның т‑да яҙма сығанаҡтар...
МӨХӘРӘМОВ Миҙхәт Кәрим улы
МӨХӘРӘМОВ Миҙхәт Кәрим улы [27.4.1922, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Ергән а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 7.3.1993, Ҡазан], тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1964), проф. (1967). РСФСР‑ҙың (1982), ТАССР‑ҙың (1972) атҡ. фән эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан юридик ин‑тын тамамлаған (1948). 1951 й. алып СССР...
МӨХӨТДИНОВ Хәким Ғәйфулла улы
МӨХӨТДИНОВ Хәким (Хәкимйән) Ғәйфулла улы [22.7.1922, БАССР‑ҙың Тамьян‑Ҡатай кантоны Сәфәр а. (БР‑ҙың Учалы р‑ны) — 26.5.1988, Учалы р‑ны Учалы а.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1938—41 йй. һәм 1949— 84 йй. Учалы р‑нында эшләй: 1949 й. алып комбайнсы‑механик, 1954—58 йй. РТС...
МӨХТӘРУЛЛИНА Айгөл Рәйес ҡыҙы
МӨХТӘРУЛЛИНА Айгөл Рәйес ҡыҙы (21.7.1970, Өфө ҡ.), тел белгесе. Филология фәндәре докторы (2006). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1992) шунда уҡ эшләй, 2000 й. алып БДУ‑ның Сибай институтында (2002 й. тиклем һәм 2004 й. башлап инглиз филологияһы кафедраһы мөдире); 2007 й. — ӨДСА-ның урыҫ һәм сит телдәр кафедраһы...
МӨХТӘСИБӘТ
МӨХТӘСИБӘТ (ғәр. ихтасаба — иҫәпкә алыу, тикшереү), мосолман диниә назараттарының билдәле бер терр‑ялағы (ҡала, район, округ) мосолман мәхәлләләрен берләштергән адм. берәмеге. М. башында мөхтәсиб тора, ул имам дәрәжәһендә һәм мосолман руханиҙары араһында 15.631 229 ахундарҙан ҡала икенсе килә; вазифаға...
МӨҺИМ ОРГАНИК СИНТЕЗ ПРОДУКТТАРЫ ЕТЕШТЕРЕҮ
МӨҺИМ ОРГАНИК СИНТЕЗ ПРОДУКТТАРЫ ЕТЕШТЕРЕҮ, синтетик спирттар, фенол, ацетон, органик кислоталар, альдегидтар, кетондар, синтетик йыуыу саралары һәм углеводород сеймалынан органик синтездың башҡа продукттарын эшләп сығарыу б‑са нефтехимия сәнәғәте тармағы. Башҡортостанда 20 б. 50‑се йй. үҫешә башлай....
МӨШТӘРИ Хәмит Мозафар улы
МӨШТӘРИ Хәмит Мозафар улы (22.7.1900, Ырымбур ҡ. — 23.1.1981, Ҡазан), механик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1937), проф. (1938). ТАССР‑ҙың (1940), РСФСР‑ҙың (1965) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре. Урта Азия ун‑тын тамамлағандан һуң (Ташкент, 1923) ТАССР мәғариф ХК‑ның Академик үҙәге ғилми секретары (Ҡазан),...
МУЗЕЙҘАР
МУЗЕЙҘАР (гр. мuseјion — музалар храмы), тәбиғи тарих, матди һәм рухи мәҙәниәт ҡомартҡыларын туплау, һаҡлау, өйрәнеү һәм популярлаштырыу м‑н шөғөлләнгән фәнни, мәҙәни‑ағартыу учреждениелары. Фәнни-тикшеренеү, фәнни‑ағартыу һәм уҡыу-уҡытыу; учреждениеның ойоштороу тәртибенә һәм милек формаһына бәйле...
МУЗЫКА
МУЗЫКА, художестволы образды юғарылыҡ һәм эҙмә-эҙмәлек йәһәтенән билдәле бер рәүештә ойошҡан муз. тауыштар һәм шау аша сағылдырған сәнғәт төрө. М. таратыу, пропагандалау, фәнни тикшереү һәм муз. тәнҡит (ҡара: Музыка ғилеме), кадрҙар әҙерләү (ҡара: Музыка белеме биреү) м‑н бергә ижад, башҡарыу һәм үҙләштереү...
МУЗЫКА
МУЗЫКА, художестволы образды юғарылыҡ һәм эҙмә-эҙмәлек йәһәтенән билдәле бер рәүештә ойошҡан муз. тауыштар һәм шау аша сағылдырған сәнғәт төрө. М. таратыу, пропагандалау, фәнни тикшереү һәм муз. тәнҡит (ҡара: Музыка ғилеме), кадрҙар әҙерләү (ҡара: Музыка белеме биреү) м‑н бергә ижад, башҡарыу һәм үҙләштереү...
МУЗЫКА БЕЛЕМЕ БИРЕҮ
МУЗЫКАБЕЛЕМЕБИРЕҮ, музыкаөлкәһендә системалаштырылған белем, күнекмәләрҙе үҙләштереү процесы һәм һөҙөмтәһе; муз. уҡытыуҙы ойоштороу системаһы. Дөйөм (үҙешмәкәр эшмәкәрлек өсөн) һәм махсус (композиторлыҡ, пед., фәнни, башҡарыу эшмәкәрлеге өсөн) М.б.б. айырып йөрөтәләр. Революцияға тиклем Башҡортостанда...
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ, муз. сәнғәтте төрлө аспекттарҙа (тарихи, теоретик, муз. тәнҡит һ.б.) өйрәнеүсе фән; сәнғәт ғилеменең бер тармағы. Революцияға тиклемге осорҙа Башҡортостанда музыка т‑дағы тәүге мәҡәләләр концерт тормошона арнала. Ситтән килгән музыканттарҙың (татар йырсылары Ф.Латипов, К.Мутыги, С.Әхмәҙиев,...
МУЗЫКА ЙӘМҒИӘТЕ
МУЗЫКА ЙӘМҒИӘТЕ, балаларҙы һәм үҫмерҙәрҙе рухи‑әхлаҡи һәм эстетик яҡтан тәрбиәләүгә булышлыҡ итеү, уларҙы музыка мәҙәниәте ҡиммәттәренә ылыҡтырыу, йәш таланттарға ярҙам итеү, Башҡортостан халыҡтарының фольклорын һаҡлау маҡсатында ойошторолған ижтимағи ойошма. Өфөлә урынлашҡан. 1959 й. майында БАССР‑ҙың...
МУЗЫКА КОЛЛЕДЖЫ
МУЗЫКА КОЛЛЕДЖЫ. Өфөлә урынлашҡан. 1972 й. Сәнғәт институты эргәһендәге урта махсус музыка мәктәбе булараҡ асыла, 1993 й. алып мәктәп-лицей, 2004 й. — урта махсус Музыка колледжы. Сибай ҡ. филиалы бар (1994). Уҡытыу музыка ҡоралында башҡарыу (бүлектәре: халыҡ оркестры музыка ҡоралдары, тынлы һәм һуҡма...
МУЗЫКА МӘКТӘБЕ №1
МУЗЫКА МӘКТӘБЕ №1, өҫтәмә белем биреү учреждениеһы. Өфөлә урынлашҡан. 1920 й. В.И.Шиманская м‑н М.И.Андржеевскаяның 2 шәхси музыка мәктәптәре нигеҙендә 2‑се баҫҡыс Беренсе Дәүләт музыка мәктәбе булараҡ асыла. 1971 й. алып Н.Сабитов ис. Беренсе Өфө балалар музыка мәктәбе, 1993 й. — Н.Сабитов ис. 1‑се...
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ, комедия сюжетына ҡоролған муз.‑сәхнә әҫәре; опера‑буффа, зингшпиль, комик опера, водевиль кеүек жанрҙарға бүленә; йыш ҡына опереттаның синонимы булараҡ та ҡабул ителә. М.к. опереттанан төп айырмаһы: был әҫәрҙәге күренештәргә бәйле булмаған муз. номерҙарҙың (йыр, хор, инструменталь)...
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА, төрлө составтағы башҡарыусылар өсөн тәғәйенләнгән бәләкәй күләмле муз. пьеса. Йыш ҡына ябай 2 йәки 3 өлөшлө, ҡайһы берҙә рондо рәүешендәге формалы була. Башҡ. музыкаһында көнкүреш бейеүҙәренә һәм йыр жанрҙарына (вальс, марш, инструменталь көй, романс) бәйле булған М.м., Европа муз....
МУЗЫКАЛЬ ФЕСТИВАЛДӘР ҺӘМ КОНКУРСТАР
МУЗЫКАЛЬ ФЕСТИВАЛДӘР ҺӘМ КОНКУРСТАР. Музыкаль конкурстар, проф. музыканттарҙың (башҡарыусылар, композиторҙар, коллективтар) алдан иғлан ителгән шарттар б‑са уҙғарылған ярыштары. Башҡортостанда тәүге тапҡыр 1968 й. Өфөлә Ғ.Әлмөхәмәтов ис. призға Респ. йәш йырсылар конкурсы ойошторола (өҙөклөктәр м‑н...
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ, э т н о м у з ы к а ғ и л е м е, халыҡ музыкаһын өйрәнеүгә арналған фәнни дисциплина. Башҡорттарҙың муз. фольклоры т‑да тәүге мәғлүмәттәр иртә Урта быуаттың Европа һәм ғәрәп сәйәхәтселәре һәм миссионерҙары, 18 б. башындағы урыҫ сәйәхәтселәре һәм тикшеренеүселәре отчёттарында тупланған....
МУЙНАҠ СӨЛӘЙМӘНОВ
МУЙНАҠ СӨЛӘЙМӘНОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Нуғай даруғаһы Үҫәргән улусы Өмбәт а. (хәҙ. БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) башҡорто. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1774 й. апр. Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйындағы һуғышта подполковник И.Л.Тимашев (ҡара: Тимашевтар) тарафынан...
