Список материалов
САУҘА-СӘНӘҒӘТ ПАЛАТАҺЫ
САУҘА‑СӘНӘҒӘТ ПАЛАТАҺЫ, БР‑ҙың дәүләт ҡарамағында булмаған коммерциялашмаған ойошмаһы, БР иҡтисадын, эшҡыуарлыҡ эшмәкәрлеген һ.б. үҫтереүгә булышлыҡ итеү маҡсатында булдырыла. Өфөлә урынлашҡан. 1990 й. алып эшләй. Составына йәмәғәт бәйләнештәре һәм эшҡыуарлыҡты үҫтереү, мәғлүмәт- аналитик, халыҡ‑ара...
САУҘАГӘРҘӘР
САУҘАГӘРҘӘР, башлыса сауҙа өлкәһендә эшҡыуарлыҡ м‑н шөғөлләнгән соц. ҡатлам. С. барлыҡҡа килеүе һәм ойошоуы ҡалалар һәм өлкә‑ара эске сауҙа үҫешенә бәйле. Рәсәйҙә 10 б. алып билдәле, 1775 й. Манифест һәм 1785 й. Ҡалаларға жалованный грамота м‑н закон йәһәтенән нығытылған, шәхси һәм хужалыҡ итеү өҫтөнлөктәренән...
САУЫҘ ТОРАЛАРЫ
САУЫҘ ТОРАЛАРЫ, һуң неолит— энеолит дәүеренә ҡараған археологик ҡомартҡылар. Краснокама р‑ны Сауыҙ а. көнбайышҡа табан 1,2 км алыҫлыҡта Сауыҙ күле буйында урынлашҡандар. 1954 й. И.К.Голунова һәм В.И.Забелина тарафынан асыла, 1955—56 йй. О.Н.Бадер, 1962—63 йй. Г.Н.Матюшин, 1980—81 йй. А.А.Выборнов, Г.Т.Обыдённова,...
САУЫҘ, Краснокама р‑нындағы ауыл
САУЫҘ, Краснокама р‑нындағы ауыл, Сауыҙбаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 65 км һәм Нефтекама т. юл ст. К.‑Көнб. табан 58 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 751 кеше; 1920 — 930; 1939 — 829; 1959 — 936; 1989 — 176; 2002 — 184; 2010 — 165 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
САУЫҘБАШ, Краснокама р‑нындағы ауыл
САУЫҘБАШ, Краснокама р‑нындағы ауыл, Сауыҙбаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 50 км һәм Нефтекама т. юл ст. К.‑Көнб. табан 43 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 700 кеше; 1920 — 864; 1939 — 666; 1959 — 742; 1989 — 430; 2002 — 451; 2010 — 454 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ...
САФ АҒАЛТЫН
САФ АҒАЛТЫН, п л а т и н а, саф элементтар класы минералы, Pt. Составында тимер, баҡыр, никель, иридий, родий, рутений, палладий, осмий, алтын һ.б. ҡушылмалар бар. Төрҙәре: поликсен, ферроплатина, иридийлы ағалтын, палладийлы ағалтын һ.б. Куб сингонияһында кристаллана, бөртөктәр, тәңкәләр, конкрециялар,...
САФ АЛТЫН
САФ АЛТЫН, саф элементтар класы минералы, Au. Көмөш менән (43%‑ҡа тиклем) тәбиғи иретмә рәүешендә осрай. Составында баҡыр, тимер, ҡурғаш, һирәк осраҡта висмут, терегөмөш, ағалтын, марганец һ.б. ҡушылмалар бар. 43%‑ҡа тиклем родий (родит), 20%‑ҡа тиклем баҡыр (купроаурит), 4%‑ҡа тиклем висмут (висмутаурит),...
САФ БАҠЫР
САФ БАҠЫР, саф элементтар класы минералы, Cu. Составында алтын, көмөш, тимер һ.б. ҡушылмалар бар. Куб һәм додекаэдр рәүешендә кристаллана. Агрегаттары епкә оҡшаш, тимерсыбыҡлы, мүк кеүек; бүленде формалары: онтаҡ, конкрециялар, дендриттар, ярыҡтарҙы тултырыу фигуралары. Төҫө алһыу, һоро һәм сыбар йүгергән...
САФ КӨКӨРТ
САФ КӨКӨРТ, саф элементтар класы минералы, S. Составында селен һәм теллур ҡушылмалары бар. Агрегаттары бөртөклө, бөрө һымаҡ, онтаҡ, сталактиттар һәм сталагмиттар. Төҫө һары, ҡыҙғылт, һоронан ҡараға тиклем; ялтырауығы ыҫмалалынан алып майлыға тиклем. Ҡатылығы 1—2, тығыҙлығы 2080 кг/м3. С.к. вулкан лаваларынан,...
САФ МЕНГЕ ТОҠОМ
САФ МЕНГЕ ТОҠОМ а т т а р ы. 17 б. аҙ. — 18 б. башында Бөйөк Британияла көнсығыш тоҡомло иң яҡшы айғырҙар м‑н урындағы менге һәм көнсығыш тоҡомло бейәләрҙе ҡасырып, тоҡом яңыртыу ысулы ярҙамында сығарылған. Таҙа тоҡом ысулы м‑н камиллаштырылған. Донъя фондында 20 нәҫел ебе бар. Рәсәйгә 18 б. аҙ. индерелгән....
САФ ТИМЕР
САФ ТИМЕР, саф элементтар класы минералы, Fe. Никель м‑н тәбиғи иретмәләр рәүешендә осрай. Составында баҡыр, кобальт, марганец, саф ағалтын ҡушылмалары бар. Табыу шарттарына ҡарап теллурлы (ерҙәге) һәм метеоритлы (йыһандағы) С.т. айырыла. Теллурлы С.т. куб сингонияһында кристаллана, кристалдары һирәк....
САФ ТИМЕР
САФ ТИМЕР, саф элементтар класы минералы, Fe. Никель менән тәбиғи иретмәләр рәүешендә осрай. Составында баҡыр, кобальт, марганец, саф ағалтын ҡушылмалары бар. Табыу шарттарына ҡарап теллурлы (ерҙәге) һәм метеоритлы (йыһандағы) С.т. айырыла. Теллурлы С.т. куб сингонияһында кристаллана, кристалдары һирәк....
САФАКҮЛ РАЙОНЫ
САФАКҮЛ РАЙОНЫ, Ҡурған өлкәһенең көньяҡ‑көнбайышында урынлашҡан. 1941 й. Силәбе өлкәһе терр‑яһында ойошторолған, 1943 й. 6 февр. алып Ҡурған өлк. составына ингән. Майҙаны — 2280 км2. Адм. үҙәге — Сафакүл ауылы. Районда 13 ауыл советы, 33 ауыл торама пункты бар. Халҡы — 15,3 мең кеше (2010), ш. иҫ. 43%...
САФАР, Миәкә р‑нындағы ауыл
САФАР, Миәкә р‑нындағы ауыл, Йәнәби‑Урсай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 35 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнб. табан 59 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 361 кеше; 1920 — 471; 1939 — 388; 1959 — 411; 1989 — 309; 2002 — 339; 2010 — 288 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...
САФАР, Шишмә р‑нындағы ауыл
CАФАР, Шишмә р‑нындағы ауыл, Сафар а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта Ҡарамалы й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2484 кеше; 1920 — 3510; 1939 — 2298; 1959 — 1523; 1989 — 975; 2002 — 991; 2010 — 991 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Төп мәктәп (Шишмә...
САФАР, Шишмә р‑нындағы ауыл
САФАР, Шишмә р‑нындағы ауыл, Сафар а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта Ҡарамалы й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2484 кеше; 1920 — 3510; 1939 — 2298; 1959 — 1523; 1989 — 975; 2002 — 991 кеше. Татарҙар йәшәй. С. — “Сафар” АХПК‑ның үҙәк усадьбаһы....
САФАРОВА Валентина Исаевна
САФАРОВА Валентина Исаевна (17.4.1950, Краснодар крайы Самурская ст.), химик‑эколог. Химия ф. д‑ры (2005), проф. (2005). БР‑ҙың атҡ. экологы (2005). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) Бөтә союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми‑тикшеренеү технология ин‑тында (Өфө) эшләй: 1981 й. алып...
САФАРОВА Елена Владимировна
САФАРОВА Елена Владимировна (23.3.1975, Ржев ҡ.), спортсы. Ғәмәли- хәрби күпбәйгеләр (1997) һәм биатлон (2001) б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры. БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1995). Урал физик культура акад. тамамлаған (1997). Биатлон б‑са СДЮШОР тәрбиәләнеүсеһе (Өфө; тренерҙары А.Т.Сәфәров...
САФИЕВ Олег Ғиниәт улы
САФИЕВ Олег Ғиниәт улы (20.12.1952, Өфө ҡ. — 14.11.2015, Мәскәү ҡ.), химик‑технолог. Химия фәндәре докторы (1994). ӨНИ‑не тамамлаған (1975), 1977 й. алып шунда уҡ эшләй (1980 й. — өлкән ғилми хеҙмәткәр), 1992 й. — Теүәл органик синтез ҒТИ‑ның органик синтез бүлеге мөдире. 1995 й. башлап “Петро‑Сервис”...
САФИЕВ Олег Ғиниәт улы
САФИЕВ Олег Ғиниәт улы (20.12.1952, Өфө ҡ. — 14.11.2015, Мәскәү ҡ.), химик‑технолог. Химия фәндәре докторы (1994). ӨНИ‑не тамамлаған (1975), 1977 й. алып шунда уҡ эшләй (1980 й. — өлкән ғилми хеҙмәткәр), 1992 й. — Теүәл органик синтез ҒТИ‑ның органик синтез бүлеге мөдире. 1995 й. башлап “Петро‑Сервис”...
