Список материалов
СӘЙЕТОВ Эрнст Миңлеәхмәт улы
СӘЙЕТОВ Эрнст Миңлеәхмәт улы (2.6.1936, Өфө – 4.3.2004, шунда уҡ), график, педагог. Проф. (1997). РФ‑тың атҡ. (1999), БАССР‑ҙың халыҡ (1990) рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1971). И.Е.Репин ис. Һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура ин‑тын тамамлағандан һуң (Ленинград, 1968; педагогтары В.М.Звонцов,...
СӘЙРӘН, Туймазы р‑нындағы ауыл
СӘЙРӘН, Туймазы р‑нындағы ауыл, Сәйрән а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 42 км һәм Ҡандра т. юл ст. К.‑Көнс. табан 12 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 720 кеше; 1920 — 948; 1939 — 1191; 1959 — 869; 1989 — 604; 2002 — 592; 2010 — 688 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Төп мәктәп, балалар...
СӘЙФЕТДИНОВ Шаһыбал Сәхәүетдин улы
СӘЙФЕТДИНОВ Шаһыбал Сәхәүетдин улы (1847–1917), Ырымбур губернаһынан 2‑се Дәүләт думаһы (1907) депутаты. Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Муса а. (БР‑ҙың Учалы р‑ны) башҡорто. Рәсәй мосолмандары союзы ағзаһы. Думала аграр комиссия, Дәүләт думаһының мосолман фракцияһы ағзаһы. Комиссияға башҡорттарҙан законһыҙ...
СӘЙФЕТДИНОВ Эмиль Дамир улы
СӘЙФЕТДИНОВ Эмиль Дамир улы (26.10.1989, Салауат ҡ.), спортсы. Спидвей буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2007). “Салауат” спорт‑техник клубы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Д.Ш.Сәйфетдинов). “Мега‑Лада” (Тольятти ҡ., 2003—05, 2007—08), “Турбина” (Балаково ҡ., 2009—12, 2018—19), “Салауат” (Салауат ҡ.,...
СӘЙФУЛЛА СӘЙҘӘШЕВ
СӘЙФУЛЛА СӘЙҘӘШЕВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773–75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһының Ғәйнә улусы Тонтортамаҡ а. (Пермь крайының Барҙы р‑ны) башҡорто. Мулла. Уҫы даруғаһында баш күтәреүселәр етәкселәренең береһе. 1773 й. нояб. аҙ. Әбдей Абдуллов отрядына ҡушыла. 1774 й. ҡыш һәм яҙында...
СӘЙФУЛЛИН Вәзих Кашап улы
СӘЙФУЛЛИН Вәзих Кашап улы [6.1.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Әмин а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) – 2.11.2002, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], актёр, режиссёр. РФ‑тың (1994) һәм БАССР‑ҙың (1974) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1953). Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын (1952; Х.Бохарский курсы),...
СӘЙФУЛЛИН Нур Рәшит улы
СӘЙФУЛЛИН Нур Рәшит улы (1.1.1948, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Йүкәле Шишмә а. – 1.11.2007, Өфө), инженер‑технолог. Техник ф. д‑ры (1999). БР‑ҙың атҡ. химигы (1998), РФ‑тың почётлы нефтехимигы (1996). Куйбышев политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1971) “Оргнефтезаводы” пр‑тиеһында (Мәскәү), 1985 й. башлап...
СӘЙФУЛЛИН Ринат Нәзир улы
СӘЙФУЛЛИН Ринат Нәзир улы (25.3.1974, Өфө), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (2010). БДАУ‑ҙы тамамлаған (1996), 2000 й. алып шунда уҡ эшләй (2012 й. башлап металл технологиялары һәм машиналарҙы ремонтлау каф. мөдире), бер үк ваҡытта 2011 й. алып Бөтә Рәсәй машина‑трактор паркын ремонтлау һәм эксплуатациялау...
СӘЙФУЛЛИН Риф Ғәли улы
СӘЙФУЛЛИН Риф Ғәли улы (4.10. 1949, БАССР‑ҙың Архангел р‑ны Муллаҡай а.), актёр. БАССР‑ҙың халыҡ (1988) һәм атҡ. (1979) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1977). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1973; Ғ.Ғ.Ғиләжев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) Сибай драма театры актёры. С. ижад иткән образдар үҙенсәлекле трактовкалау,...
СӘЙФУЛЛИН Таһир Сергей улы
СӘЙФУЛЛИН Таһир Сергей улы (6.5.1932, Волгоград өлк. Фролово а. – 25.7.2007, Өфө), хор дирижёры, педагог. БР‑ҙың халыҡ артисы (1995), РСФСР‑ҙың (1978) һәм БАССР‑ҙың (1973) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Һарытау консерваторияһын тамамлаған (1963; Е.Сидорова класы). 1962 й. алып Һарытау ҡ. Профсоюздар мәҙәниәт...
СӘЙФУЛЛИНА Рәйсә Ғариф ҡыҙы
СӘЙФУЛЛИНА Рәйсә Ғариф ҡыҙы [6.12.1931, БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Таҡсура а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны) – 11.10.2013, Өфө], актриса. БАССР‑ҙың халыҡ (1986) һәм атҡ. (1968) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1953). Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1952; Х.Бохарский курсы) 1968 й. тиклем...
СӘЙФУЛЛИНА Эльвира Иҙрис ҡыҙы
СӘЙФУЛЛИНА Эльвира Иҙрис ҡыҙы (6.2.1959, Ишембай ҡ.), невролог, рентгенолог. Мед. ф. д‑ры (2008). БР‑ҙың атҡ. табибы (2007), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2007). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1982) Республика клиник дауаханаһында эшләй, 1983 й. алып 21‑се дауаханала, 1993 й. — ашығыс мед. ярҙамы дауаханаһында:...
СӘКӘНТАМАҠ, Шаран р‑нындағы ауыл
СӘКӘНТАМАҠ, Шаран р‑нындағы ауыл, Түб. Зәйет а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 33 км һәм Туймазы т. юл ст. Т. табан 33 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 216 кеше; 1920 – 239; 1939 – 350; 1959 – 317; 1989 – 187; 2002 – 142; 2010 – 78 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002).
Ауылға Ҡазан даруғаһы...
СӘКМӘН
СӘКМӘН, башҡорттарҙың оҙон салғыйлы һәм еңле традицион өҫ кейеме (ҡара: Башҡорт кейеме). Ирҙәр (тура) һәм ҡатын‑ҡыҙ (билле, аҫҡа табан киңәйеп киткән) С. булған. Өйҙә туҡылған аҡ йәки һоро (башлыса ирҙәрҙеке) буҫтауҙан, ҡыҙыл йәки йәшел фабрика буҫтауынан (ҡара: Тула баҫыу) теккәндәр, ҡыш кейә торғандарына...
СӘКСӘК
СӘКСӘК, башҡорт аш‑һыуының традицион аҙығы. Йомортҡаға баҫылған йомшаҡҡамырҙан әҙерләнә. Ҡамыр киҫәктәрен мул итеп иретелгән майҙа йәки эс майында (туң май) бешереп алалар, бал йәки шәкәр иретмәһе м‑н бутайҙар һәм матурлап өйәләр. Байрам С. ҡайһы берҙә еләк ҡағы м‑н биҙәйҙәр. Бишек туйы, исем ҡушыу,...
СӘЛӘМ Ғәлимов
СӘЛӘМ Ғәлимов (ысын исеме Ғәлимов Сәләм Ғәлим улы; 18.1.1911, Пермь губ. Екатеринбург өйәҙе Тәгеш а., хәҙ. Силәбе өлк. Сосновка р‑ны Оло Тәгеш а., — 19.7.1939, Ленинград), шағир. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған (1937). 1928 й. алып Арғаяш кантоны мәктәптәрендә уҡыта, 1930—33 йй. “Башҡурдистан”...
СӘЛӘМӘТ ЙӘШӘҮ РӘҮЕШЕ
СӘЛӘМӘТ ЙӘШӘҮ РӘҮЕШЕ, һаулыҡты һаҡлауға, нығытыуға һәм тергеҙеүгә, эшкә һәләтлектең юғары кимәлен булдырыуға һәм оҙаҡ әүҙем йәшәүгә булышлыҡ итә. С.й.р. төп элементтары: уңайлы хәрәкәт режимы, иммунитетты күнектереү һәм сынығыу, яҡшы туҡланыу һәм рациональ йәшәү режимы, психофизиологик көйләнеш, психосексуаль...
СӘЛӘХ, Йылайыр р‑нындағы ауыл
СӘЛӘХ, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Ҡәнзәфәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 18 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 100 км алыҫлыҡта Бараҡалтиле й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 177 кеше; 1959 — 161; 1989 — 142; 2002 — 168; 2010 — 161 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
СӘЛЕЙ ҠОТОМАҠОВ
СӘЛЕЙ ҠОТОМАҠОВ, С ә л и Ҡ о т л о м ә м ә т о в, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773–75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһы башҡорто. 1774 й. июнендә С.Ҡ. отряды Башҡортостандың төньяғында һуғыша. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
С.У.Таймаҫов
Тәрж. М.Х.Хужин
СӘЛИҒӘСКӘРОВА Мәғәфүрә Ғәлиулла ҡыҙы
СӘЛИҒӘСКӘРОВА Мәғәфүрә Ғәлиулла ҡыҙы (20.11.1921, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Иҡсан а., хәҙ. БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Иҫке Ихсан а., – 7.10.2015, Өфө), йырсы (меццо‑сопрано). РСФСР‑ҙың халыҡ (1957) һәм атҡ. (1955), БАССР‑ҙың халыҡ (1951) һәм атҡ. (1949) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1946). 1938 й....
