Список материалов
ТАЮПОВА Ольга Ивановна
ТАЮПОВА Ольга Ивановна (6.12. 1953, Златоуст ҡ.), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (2006), проф. (2016). БДУ‑ны (1976), В.И.Ленин ис. Мәскәү пед. ин‑ты эргәһендәге Юғары пед. сит тел уҡытыусылары...
ТАЯНОВИЧ Вениамин Игоревич
ТАЯНОВИЧ Вениамин Игоревич (6.4.1967, Өфө), спортсы. Йөҙөү б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1986), СССР‑ҙың атҡ. спорт мастеры (1992). Урал физик культура ун‑тын...
ТӘБӘНӘК ӘШӘЛСӘ
ТӘБӘНӘК ӘШӘЛСӘ (Herminium), әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 30 төрө билдәле, Евразияла таралған. Башҡортостанда бүлбеле Т.ә. үҫә. Яңғыҙ, шар һымаҡ йәки...
ТӘБИҒӘТ ЗОНАЛАРЫ
ТӘБИҒӘТ ЗОНАЛАРЫ, ф и з и к - г е о г р а ф и к з о н а л а р, л а н д ш а ф т з о н а л а р ы, Ерҙең геогр. ҡабығындағы ҙур бүлексәләр, тәбиғәт‑климат ҡанундарына буйһонған...
ТӘБИҒӘТ ҠОМАРТҠЫЛАРЫ
ТӘБИҒӘТ ҠОМАРТҠЫЛАРЫ, һирәк осрай торған, алмаштырыу мөмкин булмаған, экология, фән, мәҙәниәт һәм эстетика яғынан ҡиммәтле булған тәбиғәт комплекстарын һәм уларҙың...
ТӘБИҒӘТ РЕСУРСТАРЫ
ТӘБИҒӘТ РЕСУРСТАРЫ, т ә б и ғ и р е с у р с т а р, кешелек йәшәйешенең тәбиғәт шарттары һәм тирә‑яҡ мөхит компоненттары йыйылмаһының бер өлөшө, йәмғиәттең матди һәм мәҙәни...
ТӘБИҒӘТТЕ ФАЙҘАЛАНЫУ
ТӘБИҒӘТТЕ ФАЙҘАЛАНЫУ, тәбиғәт ресурстарын файҙаланыу юлы м‑н кешелек ихтыяждарын ҡәнәғәтләндереүгә йүнәлтелгән эшмәкәрлек өлкәһе. Маҡсаты б‑са сәнәғәтле, а.х., рекреацион...
ТӘБИҒИ БЕРЛӘШМӘЛӘР ХИМИЯҺЫ
ТӘБИҒИ БЕРЛӘШМӘЛӘР ХИМИЯҺЫ, үҫемлек, хайуан һәм микроб күҙәнәктәренән бүленеп алынған органик берләшмәләрҙе (башлыса ҡатмарлы структуралы) өйрәнгән фән. Биохимия,...
ТӘБИҒИ ГАЗДАР
ТӘБИҒИ ГАЗДАР, ер ҡабығының ултырма ҡапламаһында осраған метан рәте углеводородтарының һәм углеводород булмаған берләшмәләренең тәбиғи янар ҡатнашмаһы. Тау тоҡомдарында...
ТӘБИҒИ КАУЧУК
ТӘБИҒИ КАУЧУК, (C5H8)n составлы юғары молекулалы углеводород, изопрендың полимеры булараҡ ҡарала. Каучуклы үҫемлектәрҙең (башлыса бразилия гевеяһы) һөт һымаҡ һутында...
ТӘБИҒИ КИСЛОТАЛАР
ТӘБИҒИ КИСЛОТАЛАР, үҫемлектәрҙә булған органик кислоталар. Т.к. алифатик (туйындырылған һәм туйындырылмаған) һәм ароматик (гидроароматик һәм феноллы) рәтендәге органик...
ТӘБИҒИ МАЛ АҘЫҒЫ ЕРҘӘРЕ
ТӘБИҒИ МАЛ АҘЫҒЫ ЕРҘӘРЕ, тәбиғи үҫемлектәр япмаһы булған мал аҙығы ерҙәре (сабынлыҡтар һәм көтөүлектәр). Башҡортостанда Т.м.а.е. майҙаны 3,4 млн га ашыу тәшкил итә, шуларҙан...
ТӘБИҒИ ПАРК
ТӘБИҒИ ПАРК, тәбиғәт комплекстарына зыян килтереүсе хужалыҡ эшмәкәрлеге тыйылған төбәк әһәмиәтендәге махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре категорияһы. Т.п. тәбиғәтте...
ТӘБИҒИ СПИРТТАР
ТӘБИҒИ СПИРТТАР. Ирекле хәлдә йәки ҡатмарлы эфирҙар рәүешендә үҫемлектәрҙә таралған. Мәҫ., майҙар — глицерин; балауыҙҙар — юғары алифатик спирттарҙың эфирҙары; фенилэтил...
ТӘБИҒИ СҮСТӘР
ТӘБИҒИ СҮСТӘР, н а т у р а л ь с ү с т ә р, еп һәм туҡыу әйберҙәре алыр өсөн ҡулланылған тәбиғи сығанаҡлы оҙон һығылмалы һәм ныҡ есемдәр. Органик (аҡһымлы — йөн, ебәк; целлюлозалы...
ТӘБИҒИ ШӘКӘРҘӘР
ТӘБИҒИ ШӘКӘРҘӘР, тере организмдар составына ингән полигидроксикарбониллы берләшмәләр һәм уларҙың химик модификациялар һөҙөмтәһендә (окисланыу, ҡайтарылыу, урын...
ТӘВКИЛЕВ Алексей Иванович
ТӘВКИЛЕВ Алексей Иванович (ысын исеме Ҡотломөхәммәт Мәмәшев; яҡынса 1674—1766), башҡорт ихтилалдарын (1735— 40), башҡорт ихтилалын (1755—56) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Ген.‑майор...
ТӘВКИЛЕВ Ҡотломөхәмәт Батыргәрәй улы
ТӘВКИЛЕВ Ҡотломөхәмәт Батыргәрәй улы [4.8.1850, Ырымбур губ. Бәләбәй өйәҙе Килем а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — ?], Өфө губернаһынан 1—4‑се саҡырылыш Дәүләт думаһы (1906—17) депутаты....
ТӘВКИЛЕВ Сәлимгәрәй Шәңгәрәй улы
ТӘВКИЛЕВ Сәлимгәрәй Шаһингәрәй улы [1805, Ырымбур губ. Бәләбәй өйәҙе Килем а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 2.1.1885, Өфө, Беренсе йәмиғ мәсете терр‑яһында ерләнгән], дин әһеле, Ырымбур...
ТӘВКИЛЕВТӘР
ТӘВКИЛЕВТӘР, дворяндар нәҫеле. Нәҫелде башлап ебәреүселәр — Дәүләтмәмәт, Уразлай, Уразмәмәт мырҙалар. Дәүләтмәмәт Т. Ярославль өйәҙендә хеҙмәт иткән, Владимир һәм...
