Список материалов
ХӘРБИ БЕЛЕМ БИРЕҮ
ХӘРБИ БЕЛЕМ БИРЕҮ, хәрби эш б‑са белгестәр әҙерләү системаһы. РФ‑та башланғыс (урта дөйөм белем биреү мәктәптәре һәм махсус уҡыу йорттары, махсус курстар, уҡыу частары һ.б.); урта (урта хәрби уҡыу йорттары, махсус мәктәптәр, граждан вуздарының хәрби каф.); юғары (хәрби академияларҙың командирҙар ф‑ттары),...
ХӘРБИ ДАН МУЗЕЙЫ
ХӘРБИ ДАН МУЗЕЙЫ. Өфөлә урынлашҡан. 2000 й. Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең 55 йыллығына арналған Респ. хәрби дан музейы булараҡ ойошторола. Филиалы — 112‑се (16‑сы гвардия) Башҡорт кавалерия дивизияһы (ҡара: Чернигов кавалерия дивизияһы) музейы бар. Музей фондына 10 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ....
ХӘРБИ КОМИССАРИАТ
ХӘРБИ КОМИССАРИАТ, РФ Оборона министрлығының БР‑ҙағы территориаль органы. 1919 й. февралендә Башҡ. республикаһының Ваҡытлы революцион комитеты (ҡара: Башҡортостан хәрби‑революцион комитеты) тарафынан Орск өйәҙе Темәс а. Башҡ. республикаһының Х.к. булараҡ ойошторола; 1920 й. алып БАССР‑ҙың хәрби эштәр...
ХӘРБИ КОМИССАРИАТ
ХӘРБИ КОМИССАРИАТ, РФ Оборона министрлығының БР‑ҙағы территориаль органы. 1919 й. февралендә Башҡ. республикаһының Ваҡытлы революцион комитеты (ҡара: Башҡортостан хәрби‑революцион комитеты) тарафынан Орск өйәҙе Темәс а. Башҡ. республикаһының Х.к. булараҡ ойошторола; 1920 й. алып БАССР‑ҙың хәрби эштәр...
ХӘРБИ КОММУНИЗМ
ХӘРБИ КОММУНИЗМ, Совет дәүләтенең 1918—20 йй. иҡт. кризис, Граждандар һуғышы шарттарында ғәҙәттән тыш саралар системаһы. Халыҡ хужалығына идара итеү ҡаты үҙәкләштерелә: Бөтә Рәсәй ҮБК һәм РСФСР ХКС‑ының 1918 й. 13 майындағы декреты м‑н халыҡ комиссарҙарына ғәҙәттән тыш хоҡуҡтар бирелә һәм аҙыҡ‑түлек...
ХӘРБИ ОКРУГТАР
ХӘРБИ ОКРУГТАР, дәүләтте хәрби‑адм. бүлеү берәмектәре һәм бер үк ваҡытта уның Ҡораллы көстәренең дөйөм ғәскәри оператив‑стратегик терр. берекмәләре. Башҡортостан терр‑яһында Ырымбур инспекцияһы (1796—1808) Х.о. башланғысы була. 1808 й. алып Ырымбур крайы ғәскәрҙәре дивизияны (23‑сө; 1811 й. башлап 28‑се;1813...
ХӘРБИ ПЕХОТА УЧИЛИЩЕҺЫ
ХӘРБИ ПЕХОТА УЧИЛИЩЕҺЫ, 1941 й. 7 июлендә Өфө хәрби пехота уч‑щеһы булараҡ ойошторола. Курсанттарҙы уҡытҡанда Өфө р‑нының Александровка, Михайловка һәм Подымалово аа., Шишмә р‑нының Алкин а. янындағы полигондар файҙаланылған. 1942 й. март—авг. уч‑щела “Выстрел” курстары филиалы эшләй. 1942 й. йәйендә...
ХӘРБИ РЕФОРМАЛАР (1860–70)
ХӘРБИ РЕФОРМАЛАР (1860–70), реформаларҙың (19 б. 60–80‑се йй.) төп өлөшө. Рәсәйҙең Ҡырым һуғышында (1853–56) еңелеүенән һуң император Александр II һәм хәрби министр инфантериянан генерал Д.А. Милютин инициативаһы м‑н үткәрелә. Реформалар барышында Рәсәй терр‑яһы хәрби округтарға бүленә (1862—64); кадет...
ХӘРБИ СТРАХОВКАЛАУ КОМПАНИЯҺЫ
ХӘРБИ СТРАХОВКАЛАУ КОМПАНИЯҺЫ, ААЙ. Мәскәүҙә урынлашҡан. Өфө филиалы 1995 й. асылған. Юридик һәм физик шәхестәргә страховкалау б‑са 100‑ҙән ашыу төр хеҙмәт күрһәтә. Филиал составына БР ҡала һәм райондарындағы 32 бүлексә һәм вәкиллек, страховкалау агенттары әҙерләү үҙәге (Өфө) инә. 2011 й. 150 кеше эшләгән.
Тәрж....
ХӘРБИ ХЕҘМӘТКӘРҘӘРҘЕ ҺӘМ УЛАРҘЫҢҒАИЛӘ АҒЗАЛАРЫН СОЦИАЛЬ ЯҠЛАУ КОМИТЕТЫ
ХӘРБИ ХЕҘМӘТКӘРҘӘРҘЕ ҺӘМ УЛАРҘЫҢҒАИЛӘ АҒЗАЛАРЫН СОЦИАЛЬ ЯҠЛАУ КОМИТЕТЫ, Башҡортостандан саҡырылған хәрби хеҙм‑рҙәрҙең хоҡуҡтарын яҡлау, уларҙың ата‑әсәләренә һәм һәләк булғандарҙың ғаилә ағзаларына ярҙам күрһәтеү маҡсатында асылған йәмәғәт ойошмаһы. Өфөлә урынлашҡан. 1990 й. Башҡ‑н бойондороҡһоҙ хәрби...
ХӘРБИ‑ТАРИХИ ОЙОШМАЛАР
ХӘРБИ‑ТАРИХИ ОЙОШМАЛАР, хәрби тарихты өйрәнгән һәм тергеҙгән ойошмалар. Туғанлыҡ, төркөмдәр, клубтар һәм энтузиастарҙың башҡа ойошмалары хәрби оҫталыҡты (тарихи фехтование, ҡул һуғышының онотолған алымдары һ.б.), ҡораллы берләшмәләрҙең тарихи эпизодтарын, хәрби хеҙм‑рҙәренең көндәлек тормошон (тарихи...
ХӘСӘН Сарйән Сәлихйән улы
ХӘСӘН (Хәсәнов) Сарйән Сәлихйән улы [24.3.1930, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Иҫке Айыу а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) — 21.9.1978, Ҡазан], яҙыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1955) “Ҡыҙыл таң”, “Совет Башҡортостаны” гәз., “Һәнәк” ж. мөхәррире, 1957 й. алып БДУ‑ла уҡыта. 1960 й. башлап...
ХӘСӘН, Мәләүез р‑нындағы ауыл
ХӘСӘН, Ю л б и р ҙ е, Т у б ы л, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Аптраҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 26 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 381 кеше; 1920 — 583; 1939 — 357; 1959 — 352; 1989—293; 2002 — 259; 2010 — 221 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ХӘСӘНОВ Әнүәр Ғиниәт улы
ХӘСӘНОВ Әнүәр Ғиниәт улы (1.2. 1954, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Үрнәк а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (1997), проф. (1998). РФ‑тың (2008) һәм БР‑ҙың (2003) атҡ. фән эшмәкәре, РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2002). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1977) 1981 й. тиклем Асҡын үҙәк район дауаханаһында бүлек мөдире булып...
ХӘСӘНОВ Ғәлиәхмәт Вәлимөхәмәт улы
ХӘСӘНОВ Ғәлиәхмәт Вәлимөхәмәт улы [1894, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Теләүембәт а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — ?], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Бөтә башҡорт ҡоролтайҙарында ҡатнашыусы. 2 класлы Сәйетҡол урыҫ‑башҡорт уч‑щеһын (ҡара: Сәйетҡол төп белем биреү мәктәбе), Пермь губ. Красноуфимск исемле...
ХӘСӘНОВ Дамир Йосоп улы
ХӘСӘНОВ Дамир Йосоп улы (24.12. 1938, БАССР‑ҙың Благовар р‑ны Ҡашҡалаша а. — 14.5.2005, Өфө), Соц. Хеҙмәт Геройы (1984). 1956 й. алып “Башмедьстрой” тресының (Сибай ҡ.) тимер‑бетон изделиелар з‑дында эшләй.1963—99 йй. “Нефтепроводмонтаж” ДУП‑ының 74‑се төҙөлөш‑монтаж идаралығында: слесарь‑монтажсы,...
ХӘСӘНОВ Зимфир Мәхмүт улы
ХӘСӘНОВ Зимфир Мәхмүт улы (2.11.1961, БАССР‑ҙың Благовар р‑ны Иҫке Күсәрбай а.), электрон техника инженеры. Техник ф. д‑ры (2010). РСФСР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1990). Велосипед спорты б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1980). Новосибирск электротехника ин‑тын тамамлағандан һуң (1984) ӨДАТУ‑ла эшләй, бер...
ХӘСӘНОВ Илмир Йосоп улы
ХӘСӘНОВ Илмир Йосоп улы (8.1. 1942, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Оло Кәркәле а.), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1994). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1966) Арлан район нефть ҡыуыу идаралығында (Ҡалтасы р‑ны Күтәрем а.), 1968 й. алып Бөтә Союз нефтте һәм нефть продукттарын йыйыу,...
ХӘСӘНОВ Кәлимулла Ғүмәр улы
ХӘСӘНОВ Кәлимулла Ғүмәр улы (1878, Ҡазан губ. Мамадыш өйәҙе — 1949), Өфө губернаһынан 2‑се Дәүләт думаһы (1907) депутаты. Крәҫтиәндәрҙән. Ҡазан татар уҡытыусылар семинарияһын тамамлағандан һуң Өфө губ. Бөрө өйәҙе Борай а. урыҫ‑башҡорт мәктәбендә уҡытыусы булып эшләй. 1905 й. нояб. Борай улусының уҡытыусылар...
ХӘСӘНОВ Марс Мәғнәүи улы
ХӘСӘНОВ Марс Мәғнәүи улы (22.5. 1955, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Талбазы а.), физиктеоретик. БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), техник ф. д‑ры (1992),проф. (1994). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (2016). БДУ‑ны тамамлаған (1977). 1978 й. алып Химия ин‑тында, 1981 й. – ӨДНТУ‑ла, 1993 й. – “ЮганскНИПИнефть” ЯСЙ‑ның...
