Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ДАУЫТОВ Әкрәм Сөнәғәт улы

ДАУЫТОВ Әкрәм Сөнәғәт улы [17.11.1914, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Йәрмөхәмәт а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 9.1.1986, Туймазы ҡ., Ҡандра ҡсб ерләнгән], йырҙар авторы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1964). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1947 й. алып Ҡандра ҡасабаһының 2‑се урта мәктәбе уҡытыусыһы. 1964 й. башлап...

ДАУЫТОВ Зиҡәф Нәби улы

ДАУЫТОВ Зиҡәф Нәби улы (1.5.1935, БАССР‑ҙың Яңауыл районы Бәҙрәш а. — 3.1.2020, Өфө ҡ.), Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971). СССР‑ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте отличнигы (1971). 1954—98 йй. Өфө НЭЗ‑ында эшләй: 1966 й. алып өлкән оператор, 1986—88 йй. өлкән мастер. 8-се биш йыллыҡ планды ваҡытынан...

ДАУЫТОВ Нур Әсғәт улы

ДАУЫТОВ Нур Әсғәт улы (5.1.1956, БАССР-ҙың Бәләбәй р-ны Пахарь ҡсб, хәҙ. БР-ҙың ш. уҡ р-ны Пахарь а.), композитор. БР‑ҙың (1993) һәм РФ‑тың (2007) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Композиторҙар союзы ағзаһы (1992). ӨДСИ‑не тамамлаған (1986; З.Ғ.Исмәғилев класы). 1982 й. алып Башҡ. филармонияһының муз. етәксеһе,...

ДАУЫТОВ Рөстәм Хәзит улы

ДАУЫТОВ Рөстәм Хәзит улы (28.11.1965, Өфө), спортсы. Шахмат б-са халыҡ-ара гроссмейстер (1989). “Зенит” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары Р.Н.Васильев, Х.М.Дауытов, В.И.Лойша), 1996 й. алып Германия йыйылма командаһы өсөн сығыш яһай. Германия асыҡ чемпионаты еңеүсеһе (1996), Бөтә донъя шахмат олимпиадаһының...

ДАУЫТОВ Салауат Булат улы

ДАУЫТОВ Салауат Булат улы (1.5.1956, БАССР-ҙың Бүздәк р-ны Ҡаҙаҡлар‑Ҡобау а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2001). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1979) 1984 й. тиклем Учалы үҙәк район дауаханаһында, Өфө һәм Бәләбәй ҡҡ. дауалау-иҫкәртеү учреждениеларында эшләй. 1996 й. алып БДМУ‑ла уҡыта, бер үк ваҡытта...

ДАУЫТОВ Шаһиәхмәт Мөхәмәтдин улы

ДАУЫТОВ Шаһиәхмәт Мөхәмәтдин улы [15.4.1894, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе  Сермән а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) — 15.11.1937, Өфө], дәүләт эшмәкәре. 1917 й. дек. — 1918 й. окт. һәм 1919 й. июненән РКП(б) ағзаһы. 2 йыллыҡ уҡытыусылар курсын тамамлаған (1925). 1915—17 йй. һәм 1919 й. апр.—июнендә рус армияһында,...

ДАУЫТОВА Дилә Рәхим ҡыҙы

ДАУЫТОВА Дилә Рәхим ҡыҙы (15.2.1908, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Ғәҙелша приискыһы ҡсб — 21.7.1990, Өфө), актриса. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1957). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1946). 1931—33 йй. Башҡ. сәнғәт техникумында, 1933—36 йй. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тында уҡыған. 1925—30 йй. Башҡ. Күсмә...

ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы

ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы (11.11.1955, Октябрьский ҡ.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2000). БР‑ҙың атҡ. табибы (2004), РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1999). БДМИ‑ны тамамлаған (1979). 1980 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй: 1993 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 2001 й. — дир. урынбаҫары, 2002 й. —...

ДАШКОВТАР

ДАШКОВТАР, ағалы-ҡустылы земство эшмәкәрҙәре, меценаттар. Дворяндарҙан. Дмитрий Дмитриевич Д. (25.12.1831 — 1.10.1901, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Благовещен заводы а., хәҙ. БР‑ҙың Благовещен ҡ.), С.‑Петербург ун‑тының тарих‑филол. ф‑тын тамамлаған. 1868—76 йй. Рязань губерна земство йыйылышы гласныйы,...

ДАЯН Ҡадир Хәким улы

ДАЯН (Даянов) Ҡадир Хәким улы [14.2.1910, Пермь губ. Шадринск өйәҙе Ҡоншаҡ а. (Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны) – 19.10.1975, Өфө], яҙыусы. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1969). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1933) Стәрлетамаҡ...

ДӘМИНЕВ Рөстәм Риф улы

ДӘМИНЕВ Рөстәм Риф улы (2.6.1972, Стәрлетамаҡ ҡ.), нефтехимик. БР ФА профессоры (2016), техник фәндәр докторы (2006), профессор (2015). БР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (2005), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2016). ӨДНТУ‑ны тамамлаған (1994). 1998 й. алып ӨДНТУ‑ның Стәрлетамаҡ...

ДӘМИНЕВ Дим Абдрахман улы

ДӘМИНЕВ Дим Абдрахман улы (19.6.1942, Чкалов өлк. 2-се Зубочистка а. ‒– 23.4.1994, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), шағир, тәржемәсе. БР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1992). Яҙыусылар союзы (1982), Журналистар союзы ағзаһы. Ырымбур пед. ин‑тын тамамлаған (1964). 1965— 74 йй. Ырымбур өлк. район һәм өлкә гәз....

ДӘРЕСЛЕКТӘР

ДӘРЕСЛЕКТӘР, билдәле бер өлкәлә белем нигеҙҙәрен аңлатҡан китаптар; уҡыу әҙәбиәтенең төп төрө. Йөкмәткеләре нигеҙ һәм төбәк уҡыу программалары м-н билдәләнә; дәүләт белем биреү стандарттары талаптарына ярашлы төҙөлә. Д. уҡыу йорто тибына һәм уҡыусыларҙың белем алыу баҫҡысына тап килергә тейеш. Мәктәп...

ДӘРҮИШ

ДӘРҮИШ (фарс. – ярлы, фәҡир), мосолман мистигы, суфыйҙар тәриҡәте (ҡара: Суфыйсылыҡ) ағзаһы. Теге йәки был тәриҡәттә (Бикташиә, Нәҡшбәндиә һ.б.) тороуына ҡарамаҫтан, Д. сәйәхәт итеүселәргә һәм ишан (пир, остаз) етәкселегендә даими торлаҡта көн итеүселәргә бүленә. Д. соц. составы төрлө, йыш ҡына улар...

ДӘҮЕШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл

ДӘҮЕШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Ҡортлокүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 47 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 93 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 529 кеше; 1920 — 539; 1939 — 621; 1959 — 432; 1989 — 230; 2002 — 238; 2010 — 210 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп,...

ДӘҮЕШЕВ Абдулла Мөслим улы

ДӘҮЕШЕВ Абдулла Мөслим улы, А.Тауышев, А.Мөслимов (яҡынса 1731 — 1791, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1794 йәки 1795), Исәт провинцияһы мишәрҙәренән Уложенный комиссия депутаты. Исәт провинцияһы Мөслим а. (Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны) мишәрҙәренән. Мырҙа. 1771 й. алып Исәт провинцияһы ахуны. Комиссияға Ырымбур...

ДӘҮЕШЕВ Асаф Исмәғил улы

ДӘҮЕШЕВ Асаф Исмәғил улы (5.4.1932, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Ахун а. — 16.4.2006, Өфө, тыуған ауылында ерләнгән), хормейстер. РСФСР‑ҙың (1980) һәм БАССР‑ҙың (1970) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре. Башҡ. муз. уч‑щеһын (1958; А.Н.Болотов класы), ӨДСИ‑не (1976; Л.К. Лаврова класы) тамамлаған. 1958 й. алып Башҡ. филармонияһы...

ДӘҮЛӘДИ Ғәлим Абдулла улы

ДӘҮЛӘДИ (Дәүләтов) Ғәлим Абдулла улы [9.4.1936, БАССР‑ҙың Йомағужа Йомағужа р‑ны Сергеевка а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) – 15.4.2016, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1968). БДУ‑ны (1960), М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑ты эргәһендәге Юғары әҙәби курстарҙы (Мәскәү, 1977) тамамлаған....

ДӘҮЛӘКӘН АЯҠ КЕЙЕМЕ ФАБРИКАҺЫ

ДӘҮЛӘКӘН АЯҠ КЕЙЕМЕ ФАБРИКАҺЫ. Күн һәм яһалма материалдарҙан балалар өсөн аяҡ кейеме сығарған. 1941 й. эвакуацияланған Волчанск балалар аяҡ кейеме ф‑каһы нигеҙендә ойошторола. 1960—92 йй. “Башкиробувь” берекмәһе составына инә, 2001 й. алып ДУП, 2004 й. — ААЙ, 2010 й. ябыла. Составына бесеү, тегеү цехтары...

ДӘҮЛӘКӘН БАШҠОРТ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ №3

ДӘҮЛӘКӘН БАШҠОРТ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ №3, 1936 й. 2‑се башҡ. урта мәктәбе булараҡ нигеҙ һалына, 1940 й. алып тулы булмаған урта мәктәп, 1949 й. — урта мәктәп, 1954 й. — 1‑се тулы булмаған урта Мәктәп м‑н берләштерелгәндән һуң 3‑сө урта мәктәп, 2007 й. — 3‑сө гимназия, 2010 й. хәҙ. статусын ала. Интернаты,...