Список материалов
ШӘКЕТАУ, шихан
ШӘКЕТАУ, шихан. Стәрлетамаҡ ҡ. көнсығышҡа табан 5 км алыҫлыҡта Һәләүек й. уң ярында урынлашҡан. Үҙләштереүгә тиклем абс. бейеклеге 336 м, оҙонлоғо 1,3 км. Формаһы һуҙылған, битләүҙәре текә. Аҫҡы пермдең органоген эзбизташтарынан тора, уларҙың ятыштары ш. уҡ исемле ятҡылыҡтан ғибәрәт һәм 20 б. уртаһынан...
ШӘКҮР (Шәкүров) Рәшит Закир улы
ШӘКҮР (Шәкүров) Рәшит Закир улы [11.1.1937, БАССР‑ҙың Әлшәй районы Яңы Абдрахман а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы)], тел белгесе, төркиәтсе, шағир, публицист. Филология фәндәре докторы (1998), профессор (2012). БР‑ҙың халыҡ шағиры (2021). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), БАССР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт...
ШӘКҮР Рәшит Закир улы
ШӘКҮР (Шәкүров) Рәшит Закир улы [11.1.1937, БАССР‑ҙың Әлшәй районы Яңы Абдрахман а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы)], тел белгесе, төркиәтсе, шағир, публицист. Филология фәндәре докторы (1998), профессор (2012). БР‑ҙың халыҡ шағиры (2021). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), БАССР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт...
ШӘЛ
ШӘЛ, башҡорт ҡатын‑ҡыҙының традицион баш кейеме (ҡара: Башҡорт кейеме). Плед кеүек туҡылған (ҡалын шәл, тула шәл; ҡара: Туҡыусылыҡ) һәм бәйләнгән (дебет шәл, мамыҡ шәл; ҡара: Бәйләү) Ш. булған. Ш. башлыса тәбиғи төҫтәрҙәге (һирәгерәк буялған) дебеттән, һарыҡ йөнөнән, кизе‑мамыҡ ептән бәйләнгән. Туҡылған...
ШӘМӘХӘ СЕЛТӘРБӘШМӘК
ШӘМӘХӘ СЕЛТӘРБӘШМӘК (Cortinarius violaceus), базидиомицеттар класының селтәрбәшмәктәр ғаиләһенә ҡараған бәшмәк. Евразияла, Төньяҡ Америкала таралған. Эшләпәһенең диам. 5—15 см, ҡуйы шәмәхә төҫтә, тәүҙә ҡабарынҡы, аҙаҡ яҫы‑ҡабарынҡы, ҡоро, кейеҙ тәңкәле. Гименофоры ҡуйы көрән күк, пластинкалы, һорғолт...
ШӘМҒОЛОВ Фәттәх Ғәфүрйән улы
ШӘМҒОЛОВ Фәттәх Ғәфүрйән улы [4.8.1921, АСБР‑ҙың Юрматы кантоны 2‑се Ялсы а., хәҙ. БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны Ялсы а., — 19.4.1945, Моравска‑Острава ҡ. эргәһендә (Чехословакия), Пшина ҡ. ерләнгән, Польша], Советтар Союзы Геройы (1946). Майор. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Свердловск хәрби пехота уч‑щеһын (1941),...
ШӘМҒОЛОВ Фәттәх Ғәфүрйән улы
ШӘМҒОЛОВ Фәттәх Ғәфүрйән улы [4.8.1921, АСБР‑ҙың Юрматы кантоны 2‑се Ялсы а., хәҙер БР‑ҙың Күгәрсен районы Ялсы а., — 19.4.1945, Моравска‑Острава ҡ. эргәһендә (Чехословакия), Пшина ҡ. ерләнгән, Польша], Советтар Союзы Геройы (1946). Майор. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Свердловск хәрби пехота училищеһын...
ШӘМИҒОЛ ХӘЛФӘ
ШӘМИҒОЛ ХӘЛФӘ [ысын исеме Бикбаев Шәмиғол Бәҙретдин улы; 1876, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сәйетҡол а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 1957, шунда уҡ], дин әһеле. Нәҡшбәндиә тәриҡәте ағзаһы. Бохара ҡ. мәҙрәсәһендә уҡыған. Дауалау эше м‑н шөғөлләнгән, әүлиә булараҡ танылыу алған. Хажға барған. З.Х.Рәсүлев,...
ШӘМИҒОЛОВ Ғәлей Камалетдин улы
ШӘМИҒОЛОВ Ғәлей Камалетдин улы (15.10.1890, Стәрлетамаҡ ҡ. — 25.11.1959, Киев), дәүләт эшмәкәре. 1910 й. алып РСДРП ағзаһы. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1899 й. башлап Стәрлетамаҡта кирбес з‑дында, фарфор һауыт‑һаба ф‑каһында эшләй. Стәрлетамаҡ, Ҡурған, Силәбе, Өфө ҡҡ. революция хәрәкәтендә ҡатнаша....
ШӘМИҒОЛОВ Марат Абдулла улы
ШӘМИҒОЛОВ Марат Абдулла улы [1.8.1926, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Билән а. (БР‑ҙың Балаҡатай р‑ны) — 15.5.1981, Севастополь ҡ., Өфөлә ерләнгән], тренер. Акробатика б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1968) һәм бөтә Союз категориялы судья (1965). БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы....
ШӘМИҒОЛОВ Фәнил Булат улы
ШӘМИҒОЛОВ Фәнил Булат улы (24.3.1965, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Әбделмәмбәт а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2001), проф. (2008). БР‑ҙың атҡ. табибы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1992). 1997 й. алып (өҙөклөк м‑н) БДМУ‑ла уҡыта (2008 й. башлап дипломдан һуң белем биреү ин‑тының һаулыҡ һаҡлауҙы ойоштороу һәм йәмәғәт...
ШӘММӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл
ШӘММӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл, Аҡкүҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 27 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 134 км алыҫлыҡта Сөн й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 520 кеше; 1920 — 576; 1939 — 522; 1959 — 357; 1989 — 272; 2002 — 279; 2010 — 236 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ШӘМСЕТДИН, Ағиҙел й. басс. күл
ШӘМСЕТДИН, Шәмшәҙе, Ағиҙел й. басс. күл, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Бөрө ҡ. көнбайышҡа табан 1,5 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны — 3,2 км2, оҙонлоғо — 8 км, киңлеге — 150 — 400 м, уртаса тәрәнлеге — 6 — 7 м (макс. — 11,8 м), һыу күләме — 3,2 млн м3. Иҫке үҙән, аҫҡы пермгә ҡараған шишмә горизонтының...
ШӘМСЕТДИНОВ Әсғәт Әхмәт улы
ШӘМСЕТДИНОВ Әсғәт Әхмәт улы [5.4.1921, АСБР‑ҙың Табын кантоны Яҡтыкүл а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны) — 27.12.1997, Өфө], юрист. РСФСР‑ҙың атҡ. юрисы (1982). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Бөтә Союз ситтән тороп уҡыу юридик ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1952). 1944 й. алып Ғафури район судында, 1948 й. — БАССР Юғары...
ШӘМСЕТДИНОВ Миңлеәхәт Әсғәт улы
ШӘМСЕТДИНОВ Миңлеәхәт Әсғәт улы (13.8.1946, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Сатый а. – 14.1.2011, Өфө, БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Һәүәләй а. ерләнгән), физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1994), проф. (1995). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2000). БДУ‑ны тамамлағандан һуң...
ШӘМСЕТДИНОВ Мөхәмәт Мөхәрәм улы
ШӘМСЕТДИНОВ Мөхәмәт Мөхәрәм улы [2.9.1927, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Рәсмәкәй а. (БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) — 29.10.1971, Өфө], бейеүсе. БАССР‑ҙың халыҡ (1953) һәм атҡ. (1949) артисы. 1944—55 йй. Башҡорт дәүләт халыҡ бейеүҙәре ансамбленең (ҡара: Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле) солисы, бер...
ШӘМСЕТДИНОВ Хәмит Мөхәмәҙи улы
ШӘМСЕТДИНОВ Хәмит Мөхәмәҙи улы (5.6.1949, Үзбәк ССР‑ы Куйбышев ҡсб — 20.1.2009, Өфө), актёр. РФ‑тың атҡ. (2007), БАССР‑ҙың халыҡ (1991) артисы. ӨДСИ‑не тамамлаған (1977; Л.В.Вәлиев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы). 1973—85 йй. һәм 1989—2008 йй. БАДТ актёры, 1985—89 йй. “Аҡбуҙат” ипподромының “Ижади үҙәк” ПБ режиссёры....
ШӘМСЕТДИНОВА Мәсғүҙә Ислам ҡыҙы
ШӘМСЕТДИНОВА Мәсғүҙә Ислам ҡыҙы (1.7.1955, БАССР‑ҙың Асҡын р‑ны Ҡышлауйылға а.), композитор. Филос. ф. канд. (2001). ТР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1993). РФ һәм ТР (1982), Вашингтон штаты (АҠШ, 2002) Композиторҙар союзы ағзаһы. Ҡазан консерваторияһын тамамлаған (1979; А.Б.Луппов класы). 1996—97 йй....
ШӘМСЕТДИНОВА Римма Фәрит ҡыҙы
ШӘМСЕТДИНОВА Римма Фәрит ҡыҙы (23.8.1957, Өфө), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ артисы (1994), БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1989). 1974—94 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле солисы. 1997—2012 йй. “Респект” ЯСЙ‑нда (Өфө) эшләй. Ш. нәзәкәтле башҡарыу манераһы, актёрлыҡ оҫталығы хас; бейеүҙәре хореография...
ШӘРӘЕВ Пётр Низами улы
ШӘРӘЕВ Пётр Низами улы (18.1. 1940, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Кониг а.), биохимик. Мед. ф. д‑ры (1984), проф. (1985). РФ‑тың атҡ. юғары мәктәп хеҙм‑ре (2002), Удмурт Респ. атҡ. фән эшмәкәре (1993). Ижевск мед. ин‑тын тамамлаған (1968), 1971—2014 йй. шунда уҡ эшләй: 1977 й. алып биохимия каф., 1995 й. —...
