Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЗАЙЦЕВ Глеб Анатольевич

ЗАЙЦЕВ Глеб Анатольевич (1.8.1974, БАССР‑ҙың Шишмә р‑ны Шишмә ҡсб), эколог. Биол. ф. д‑ры (2009). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2009). БДУ‑ны тамамлаған (1997). 1999 й. алып Биология ин‑тында эшләй: 2003 й. башлап өлкән, 2009 й. — төп, 2010 й. — баш ғилми хеҙм‑р. Фәнни тикшеренеүҙәре дендроэкология, тамырҙарҙы...

ЗАЙЦЕВ Михаил Алексеевич

ЗАЙЦЕВ Михаил Алексеевич (1.3.1938, БАССР-ҙың Шишмә р‑ны Боголюбовка а. — 8.7.2010, Өфө), дәүләт эшмәкәре. БР хеҙмәтләндереү тармағының атҡ. хеҙм‑ре (1998). ӨАИны тамамлаған (1972). 1960 й. алып Өфө электр лампалары з‑дында эшләй. 1963 й. башлап Өфөлә ВЛКСМдың Орджоникидзе район ком‑тының 1‑се секретары,...

ЗАЙЦЕВ Николай Георгиевич

ЗАЙЦЕВ Николай Георгиевич (1896, Рязань губ. Алёшкино а. — 1989, Ростов ҡ.), балетмейстер. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1945). Юғары дәүләт театр оҫтаханаһын тамамлағандан һуң (Мәскәү, 1922) Мәскәү һәм Ленинград филармонияларының балет артисы. 1925 й. алып Ленинград, Хабаровск, Пермь, Сталинград, Иркутск,...

ЗАЙЦЕВ Яков Васильевич

ЗАЙЦЕВ Яков Васильевич (5.10.1923, Сыуаш авт. өлк. Батеево а. — 9.8.1994, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1975), проф. (1976). РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1984), БАССРҙың атҡ. фән эшмәкәре (1980). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан пед. ин‑тын (1948), КПСС ҮК эргәһендәге Ижт. фәндәр акад. тамамлаған...

ЗАЙЦЕВ, Яңауыл р‑нындағы ауыл

ЗАЙЦЕВ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Первомайский а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К. табан 23 км алыҫлыҡта Ваня й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 973 кеше; 1920 — 819; 1939 — 687; 1959 — 485; 1989 — 344; 2002 — 392; 2010 — 315 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...

ЗАКАЗНИК

ЗАКАЗНИК, дәүләт ҡарамағындағы махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре категорияһы. З. тәбиғәт комплекстарын йәки уларҙың компоненттарын һаҡлау йәки тергеҙеү, экологик балансты тотоу маҡсатында хужалыҡ эшмәкәрлеген алып барыу даими йәки ваҡытлыса тыйыла. З. территорияһында һунар итеү, балыҡ тотоу, ер һөрөү,...

ЗАКИРЙӘНОВ Кәбир Закирйән улы

ЗАКИРЙӘНОВ Кәбир Закирйән улы [10.4.1931, БАССР‑ҙың Үрге Ҡыйғы р‑ны Йыланлы а. (БР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны)], тел белгесе, педагог-методист. Пед. ф. д‑ры (1979), проф. (1981). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1981), РФ‑тың атҡ. юғары мәктәп хеҙм‑ре (2007), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1973), СССР-ҙың юғары...

ЗАКИРНИЧНАЯ Марина Михайловна

ЗАКИРНИЧНАЯ Марина Михайловна (23.8.1974, Өфө), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (2002). ӨДНТУ‑ны тамамлағандан һуң (1996) шунда уҡ эшләй. Фәнни хеҙмәттәре углеродлы ҡоростарҙа һәм суйындарҙа фуллерендар барлыҡҡа килеү механизмын өйрәнеүгә; нефть һәм газ эшкәртеү ҡорамалдарын, технологик үткәргес торбаларҙы...

ЗАКИРОВ Әхмәт Закир улы

ЗАКИРОВ Әхмәт Закир улы [19.3.1911, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Кәшкәләү а. (БР‑ҙың Борай р‑ны) — 29.3.1988, Өфө], Советтар Союзы Геройы (1944). Гвардия лейт. (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Владивосток хәрби пехота уч‑щеһын тамамлаған (1941). 1933—35 йй., 1937—39 йй. һәм 1941 й. алып Ҡыҙыл Армияла. 1943 й....

ЗАКИРОВ Игорь Рәүеф улы

ЗАКИРОВ Игорь Рәүеф улы (2.1.1945, Черниковск ҡ., хәҙ. Өфө эсендә), лётчик, капитан. Рәсәй Федерацияһы Геройы (1994). СССР‑ҙың атҡ. һынаусы лётчигы (1990). И.С.Полбин ис. Ырымбур юғары хәрби авиация лётчиктар уч‑щеһын (1967), СССР Авиация сәнәғәте министрлығының Һынаусы лётчиктар мәктәбен (1973) һәм...

ЗАКИРОВ Мөхәмәтхан Хазый улы

ЗАКИРОВ Мөхәмәтхан Хажи улы [17.9.1934, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Үктәй а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны) — 5.6.1996, Өфө], китапханасы, библиограф. Пед. ф. канд. (1971). БАССР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1976). Мәскәү китапхана ин‑тын тамамлағандан һуң (Химки ҡ., 1956) Ә.Вәлиди ис. Милли китапхананың библиография...

ЗАКИРОВ Рәүеф Абдулхаҡ улы

ЗАКИРОВ Рәүеф Абдулхаҡ улы (13.10.1915, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Дәүләкән а., хәҙ. Дәүләкән ҡ., — 14.8.1995, Өфө), дәүләт эшмәкәре. КПСС ҮК эргәһендәге Юғары партия мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1957). 1931 й. алып Өфө паровоз‑вагон ремонтлау з‑дында, 1934 й. — Ленин град металл з‑дында эшләй, 1945 й. —...

ЗАКИРОВ Сөмбәт Нәби улы

ЗАКИРОВ Сөмбәт Нәби улы (9.10.1936, Өфө ҡ. — 30.12.2020, Мәскәү ҡ.), тау инженеры. Техник фәндәр докторы (1972), профессор (1973). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1959) И.М.Губкин исемендәге Мәскәү нефтехимия һәм газ сәнәғәте институтында эшләй; 1987 й. алып РФА‑ның Нефть һәм газ проблемалары институтында...

ЗАКИРОВ Фәрит Шәрифулла улы

ЗАКИРОВ Фәрит Шәрифулла улы (27.3.1952, Өфө), тренер. Саңғы буйынса икебәйге б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1993), СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1973) һәм бөтә Союз категориялы судья (1991). П.Ф.Лесгафт ис. Ленинград физик культура ин‑тын тамамлаған (1980). “Хеҙмәт” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры...

ЗАКИРОВА Әләрә Нурмөхәмәт ҡыҙы

ЗАКИРОВА Әләрә Нурмөхәмәт ҡыҙы (24.7.1941, БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Бүздәк станцияһы ҡсб), кардиолог. Мед. ф. д‑ры (1995), проф. (1998). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2001), БР‑ҙың атҡ. табибы (1996), РФ‑тың почётлы кардиологы (2011). БДМИ-ны тамамлағандан һуң (1965) 1966 й. тиклем Өфөнөң 1‑се поликлиникаһында,...

ЗАКИРОВА Нэлли Эрик ҡыҙы

ЗАКИРОВА Нэлли Эрик ҡыҙы (10.6.1971, Өфө), кардиолог. Мед. ф. д‑ры (2006). Ә.Н.Закированың ҡыҙы. БДМИ-ны тамамлағандан һуң (1995) Өфөлә эшләй: ҡала неврология диспансерында, 1997—99 йй. һәм 2000—06 йй. 13‑сө дауаханала (2005 й. алып баш табип урынбаҫары), 1999 й. башлап 15‑се, 2007 й. — 21‑се дауахананың...

ЗАКИРОВА Римма Рәйес ҡыҙы

ЗАКИРОВА Римма Рәйес ҡыҙы (28.12.1977, Өфө), балет артисы. БР‑ҙың халыҡ (2010) һәм атҡ. (1998) артисы. Өфө хореография уч‑щеһын тамамлаған (1995; педагогы Л.С.Ҡыуатова). 1992 й. алып (өҙөклөктәр м‑н) БДОБТ, 1995 й. “Францияның йәш балеты” труппаһы (Париж), 2001— 02 йй. Ҡаһирә опера театры солисы. Лирик‑драматик...

ЗАКОНДАР СЫҒАРЫУ ВЛАСЫ

ЗАКОНДАР СЫҒАРЫУ ВЛАСЫ, дәүләт власының закондар ҡабул итеү вәкәләте бирелгән үҙ аллы тармағы (ҡара: Ҡануниәт), ш. уҡ был вәкәләттәрҙе тормошҡа ашырыусы дәүләт органдары системаһы. Башҡортостанда З.с.в. бурыстарын Өфө губерна эшсе, крәҫтиән һәм ҡыҙылармеец депутаттары советы, Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары,...

ЗАЛАВИН Константин Петрович

ЗАЛАВИН Константин Петрович (19.9.1915, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Белорет Заводы а., хәҙ. Белорет ҡ., — 11.9.2001, Өфө), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР‑ҙың атҡ. химигы (1985). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Свердловск Юғары партия мәктәбен тамамлаған (1954). 1932 й. алып Белорет металлургия з‑дында эшләй,...

ЗАЛЕЖСКИЙ Андрей Александрович

ЗАЛЕЖСКИЙ Андрей Александрович (1825, Тубыл губ. – 15.12.1887, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Еҙем а., хәҙ. БР‑ҙың Архангел р‑ны Ҡыҙыл Еҙем а., Өфөлә ерләнгән), педагог. Действительный статский советник (1874). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1850) Пермь ирҙәр гимназияһы уҡытыусыһы, 1861 й. алып инспекторы,...