Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

САМОСЮК Борис Алексеевич

САМОСЮК Борис Алексеевич (29.9.1957, Өфө), рәссам. Рәссамдар союзы ағзаһы (1993). БДПИ‑ны тамамлаған (1984). 1991 й. алып Өфөнөң 2‑се балалар художество мәктәбендә уҡыта. Метафизик йүнәлеш вәкиле (ҡара: Һынлы сәнғәттә реалистик булмаған ағымдар). Әҫәрҙәрендә С. төҫтәрҙең ҡуйылығына, художество образдарының...

САМОСЮК Ольга Александровна

САМОСЮК Ольга Александровна (22.9.1958, Бөрө ҡ.), график. Рәссамдар союзы ағзаһы (1993). Магнитогорск пед. ин‑тын тамамлаған (1983). 1987 й. алып Мәскәү технология ин‑тының Өфө филиалында уҡыта, 1989 й. – В.М.Комаров ис. балалар ижады һарайының һынлы һәм биҙәү‑ҡулланма сәнғәте түңәрәге етәксеһе, 1996 й. —...

САМОХВАЛОВА Алёна Александровна

САМОХВАЛОВА Алёна Александровна (21.11.1980, Белорет ҡ.), спортсы. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2002). Магнитогорск ун‑тын тамамлаған (2004). 1‑се ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (Белорет; тренерҙары Е.Г.Сенченко, Т.В.Сенченко). Экиден б‑са Рәсәй чемп. (2001—02), кроста (1998, 2000)...

САМОХВАЛОВКА, ауыл, Өфө составында

САМОХВАЛОВКА, ауыл, 1992 й. алып Өфө составында, Калинин р‑нының Фёдоровка а/с ҡарай. Өфөнән К.‑Көнс. 43 км һәм Шаҡша т. юл ст. К.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 69 кеше; 1920 – 133; 1939 — 123; 1959 – 518; 1989 – 504; 2002 – 44 кеше. Урыҫтар йәшәй. Ауылға Өфө өйәҙендә нигеҙ...

САМОХУЖИН Хәбир Шаһи улы

САМОХУЖИН Хәбир Шаһи улы [18.4.1930, БАССР-ҙың Арғаяш кантоны Әбдер а. (Силәбе өлк. Арғаяш р-ны) – 5.9.1998, Силәбе ҡ.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1958). РСФСР-ҙың почётлы металлургы (1959). 1947–87 йй. Силәбе металлургия з-дында ҡорос иретеүсе булып эшләй. С. ҡатнашлығында Рәсәйҙә тәүге тапҡыр тутыҡмай торған...

САМРАУ, мифологик образы, персонажы

САМРАУ, сәмреғош, башҡ. фольклорының мифологик образы, персонажы. Иран мифологияһындағы Симург ҡошҡа барып тоташа. “Урал батыр” эпосында С. – антропоморф йән эйәһе, күк һәм ҡоштар тәңреһе. Ҡояш м‑н Ай – уның ҡатындары, Һомай һәм Айһылыу – ҡыҙҙары. С. батшалығында кешеләр ҡайғыны, эс бошоуҙы белмәй,...

САМСОНОВ Александр Максимович

САМСОНОВ Александр Максимович (17.2.1935, Ырымбур өлк. Савельевка а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1951–57 йй. “Башкируголь” тресы (Күмертау ҡ.), 1959 й. алып “Башнефтепромстрой” (Нефтекама ҡ.) балта оҫтаһы; 1960 й. – бригадир. 1973 й. башлап Төмән өлк. эшләй. Арлан нефть ятҡылығын төҙөкләндереүҙә ҡатнаша,...

САМСОНОВ Вячеслав Михайлович

САМСОНОВ Вячеслав Михайлович (21.12.1949, Өфө ҡ. — 25.8.2018, шунда уҡ), спортсы. Медицина фәндәре кандидаты (2004). Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006), самбо буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2010). РФ‑тың физик культура һәм спорт отличнигы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1979)....

САМСОНОВ Вячеслав Михайлович

САМСОНОВ Вячеслав Михайлович (21.12.1949, Өфө ҡ. — 25.8.2018, шунда уҡ), спортсы. Медицина фәндәре кандидаты (2004). Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006), самбо буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2010). РФ‑тың физик культура һәм спорт отличнигы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1979)....

САМУСЕНКО Александр Константинович

САМУСЕНКО Александр Константинович (1.3.1941, Новосибирск өлк. Аксёновка а.), тау инженеры. БР-ҙың атҡ. шахтёры (2003). Себер металлургия ин-тын тамамлаған (Новокузнецк ҡ., 1965). 1959–61 йй. “Куйбышевуголь” тресында, 1966 й. алып Норильск тау-металлургия комб-тында эшләй. 1990–98 йй. “Учалы тау-байыҡтырыу...

САМЦОВ Владимир Александрович

САМЦОВ Владимир Александрович (14.11.1905, Өфө — 1.1.1974, шунда уҡ), патофизиолог. Мед. ф. д‑ры (1944), проф. (1945). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1957), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1947). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1929) шунда уҡ эшләй. 1934—71 йй. БДМИ‑ла: 1945 й. алып патологик физиол....

САНА‑БОБСЛЕЙ ТРАССАҺЫ

САНА‑БОБСЛЕЙ ТРАССАҺЫ. Мәләүез р‑ны Томансы а. урынлашҡан. 1982—91 йй. эшләй. Трасса оҙонлоғо (13 вираж м‑н) — 1500 м, бейеклек түбәнлеге — 115 м, тиҙлек самаһы — 120 км/сәғ. Йыл һайын бобслей б‑сатөрлө кимәлдәге ярыштар уҙғарылған: СССР (1986 й. тиклем), РСФСР (1989 й. тиклем), зона һәм республика. Ә.Ғ.Шәрәфетдинов Тәрж....

САНГАЛОВ Юрий Александрович

САНГАЛОВ Юрий Александрович (28.4.1938, Горький ҡ.), химик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), химия ф. д‑ры (1981), проф. (1986). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1988), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1976). Горький ун‑тын тамамлағандан һуң (1960) Полимерҙар химияһы һәм технологияһы ҒТИ‑нда (Дзержинск ҡ.) эшләй....

САНДАР, Нуриман р‑нындағы ауыл

САНДАР, Нуриман р‑нындағы ауыл, Ҡыҙыл Шишмә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 15 км һәм Иглин т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 65 км алыҫлыҡта Ҡариҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 26 кеше; 1920 – 13; 1939 – 330; 1959 – 1709; 1989 – 360; 2002 – 289 кеше. Татарҙар, урыҫтар йәшәй. Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...

САНДУРСКИЙ Богуслав Флорионович

САНДУРСКИЙ Богуслав Флорионович (2.1.1930, Украина ССР‑ының Яңы Бубновка а. — 4.11.2020, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1990), РФ‑тың атҡаҙанған нефть һәм газ сәнәғәте хеҙмәткәре (1991), БАССР‑ҙың атҡаҙанған нефтсеһе (1980), РФ‑тың почётлы...

САНЖАРОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл

САНЖАРОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл, Алкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 7 км алыҫлыҡта Кәкрекүл (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 449 кеше; 1959 – 207; 1989 – 172; 2002 – 149 кеше. Урыҫтар, украиндар йәшәй. Халҡы “Салауат ис. агрохужалыҡ” ЯСЙ‑нда эшләй....

САНИТАРИЯ АВИАЦИЯҺЫ

САНИТАРИЯ АВИАЦИЯҺЫ, махсусашығыс медицина ярҙамы хеҙмәте; һауа һәм ер өҫтө санитария транспорт сараларын файҙаланып, алыҫ райондарҙағы халыҡҡа юғары квалификациялы ашығыс һәм планлы консультатив мед. ярҙамы күрһәтә (табиптарҙы, ҡан һәм уның компоненттарын, тиҙ мед. йөктәрен килтерә, ауырыуҙарҙы үҙәк...

САНИТАРИЯ‑ЭПИДЕМИОЛОГИЯ ХЕҘМӘТЕ

САНИТАРИЯ‑ЭПИДЕМИОЛОГИЯ ХЕҘМӘТЕ, санитария‑эпидемиология күҙәтеүе, санитария‑иҫкәртеү һәм эпидемияға ҡаршы саралар эшләгән һәм үткәргәндәүләт органдары һәм учреждениелары системаһы. Өфө губ. С.‑э.х. земство медицинаһының бер структураһы булараҡ 19 б. 2‑се ярт. формалаша башлай. 1910 й. өйәҙ һәм ҡала...

САНЙЫН 2-се, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл

САНЙЫН 2-се, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Молокан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. табан 22 км алыҫлыҡта Санйын й. (Оло Юшатыр й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 247 кеше; 1959 – 142; 1989 – 140; 2002 – 176 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй. Башланғыс мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ...

САНКТ-ПЕТЕРБУРГ

САНКТ-ПЕТЕРБУРГ, Рәсәй Федерацияһы субъекты. РФ‑тың төньяҡ-көнбайышында Балтик диңгеҙенең Фин ҡултығы ярында, Нева й. буйында урынлашҡан. 1703 й. Пётр Iтарафынан нигеҙ һалына. 1712—1918 йй. Рәсәй империяһының баш ҡалаһы һәм Рәсәй императорҙарының резиденцияһы. 1703 й. алып С.‑П., 1914 й. — Петроград,...