Список материалов
ТАҘАРТЫУ ҠОРОЛМАЛАРЫ
ТАҘАРТЫУ ҠОРОЛМАЛАРЫ, производство, ямғыр, хужалыҡ‑көнкүреш ағынты һыуҙарында булған бысраҡты таҙартыр өсөн инженер ҡоролмалары йыйылмаһы. Ағынты һыуҙарҙы таҙартыу производствола файҙаланыу йәки һыу объекттарына ағыҙыу маҡсатында башҡарыла. Бысраныу кимәленә һәм таҙартыуҙың талап ителгән дәрәжәһенә...
ТАҘЛАР СТАНЦИЯҺЫ АУЫЛЫ, Ҡырмыҫҡалы р нындағы ауыл
ТАҘЛАР СТАНЦИЯҺЫ АУЫЛЫ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Яңы Ҡыйышҡы а/с ҡарай; т. юл станцияһы. Район үҙәгенән К.‑Көнс. табан 16 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 80 кеше; 1959 — 229; 1989 — 89; 2002 — 116; 2010 — 69 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға 20 б. 30‑сы йй. Куйбышев т. юлының...
ТАҘЛАР, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
ТАҘЛАР, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Таҙлар а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 10 км һәм Һарыҡташ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 64 км алыҫлыҡта Кесе Һүрәм й. тамағында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 184 кеше; 1920 — 226; 1939 — 468; 1959 — 615; 1989 — 1173; 2002 — 1109; 2010 — 1119 кеше. Башҡорттар,...
ТАҘТҮБӘ
ТАҘТҮБӘ, О л о Т а ҙ т ү б ә, ҡалдыҡ тау, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1985). Дыуан р‑ны Таҙтүбә һәм Вознесенка аа. араһында урынлашҡан. Абс. бейеклеге 403,7 м. Формаһы көмбәҙ рәүешендә, түбәһе яҫы. Һаҡмар ярусының таҙтүбә горизонты стратотибынан торған тоҡомдарҙан ғибәрәт. Т. иртә пермгә ҡараған Урал алды диңгеҙ...
ТАҘТҮБӘ, Дыуан р‑нындағы ауыл
ТАҘТҮБӘ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Вознесенка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 40 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 115 км алыҫлыҡта Мәләкәҫ й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 4639 кеше; 1920 — 2785; 1939 — 1692; 1959 — 1636; 1989 — 1234; 2002 — 1259; 2010 — 1148 кеше. Урыҫтар...
ТАЖДАРОВА Нәғимә Әхмәҙулла ҡыҙы
ТАЖДАРОВА (Әхмәҙуллина) Нәғимә Әхмәҙулла ҡыҙы (25.5.1888, Ҡазан губ. Утар-Аты а. — 16.3.1947, Ҡазан), актриса. РСФСР‑ҙың атҡ. (1940), ТАССР‑ҙың халыҡ (1939) артисы. 1915 й. алып “Сәйяр” труппаһы, Граждандар һуғышы йылдарында фронт бригадалары, 1922 й. башлап Үрнәк татар‑башҡорт театры, 1926 й. — Татар...
ТАЖЕТДИН (Тажетдинов) Тәлғәт Сафа улы
ТАЖЕТДИН (Тажетдинов) Тәлғәт Сафа улы (12.10.1948, Ҡазан ҡ.), дин әһеле, Рәсәй мосолмандарының Үҙәк Диниә назараты рәйесе (1980 й. алып), Шәйех-әл-ислам (1990 й. алып), Рәсәйҙең Баш мөфтөйө (1992 й. алып). Мир‑Араб мәҙрәсәһен (Бохара ҡ., 1973), Әл-Әзһәр университетын (Ҡаһирә ҡ., 1978) тамамлаған. 1973...
ТАЖИ Мөхитдин Язар улы
ТАЖИ (Тажитдинов) Мөхитдин Язар улы [3.4.1906, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Кәртәле а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) — 11.8.1991, Өфө], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1936). 1929—33 йй. “Башҡурдистан” (ҡара: “Башҡортостан”) гәз., 1936—38 йй. һәм 1950—53 йй. ТТӘИ, 1939 й. алып БАССР ХКС эргәһендәге Сәнғәт...
ТАЖУРИЗИНА Зөлфиә Абдулхаҡ ҡыҙы
ТАЖУРИЗИНА Зөлфиә Абдулхаҡ ҡыҙы (26.6.1932, Түбәнге Новгород крайы Красная Горка а. — 10.3.2022, Мәскәү ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (1993), профессор (1995). МДУ‑ны тамамлаған (1955). 1956 й. алып Таулы Алтай педагогия институтында, 1958 й. — 3‑сө Стәрлетамаҡ киске (сменалы) эшсе йәштәр...
ТАЖЪЯПРАҠ
ТАЖЪЯПРАҠ, б р а х и а к т и с (Brachyactis), астра һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 5 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ Америкала таралған. Башҡортостанда керпек Т. үҫә. Ҡаты ҡылдар м‑н ҡапланған бер йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, төбөнән алып тармаҡлана (ботаҡтары ябай, ҡыҫҡа), ҡуйы япраҡлы, бейеклеге...
ТАЙГАНОВ Артём Сергеевич
ТАЙГАНОВ Артём Сергеевич (26.1. 1985, Нефтекама ҡ.), спортсы. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2004). 20‑се ДЮСШ (Өфө) тәрбиәләнеүсеһе, 2004 й. алып Юғары спорт оҫталығы мәктәбе өсөн сығыш яһай (тренеры И.С.Романов). Күреү б‑са инвалидтар араһында 800 м йүгереүҙә донъя чемпионаттарының...
ТАЙҠАШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ТАЙҠАШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Яугилде а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 39 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 80 км алыҫлыҡта Тайҡаш күле (Ҡариҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 530 кеше; 1920 — 1341; 1939 — 1101; 1959 — 955; 1989 — 638; 2002 — 565; 2010 — 547 кеше....
ТАЙМАҪ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ
ТАЙМАҪ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ, Көйөргәҙе р‑ны Яңы Таймаҫ а. урынлашҡан. 18 б. аҙ. мәҙрәсә булараҡ асыла, 1918 й. алып 1‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1923 й. — башланғыс мәктәп, 1932 й. — колхозсы йәштәр мәктәбе, 1938 й. — урта мәктәп, 2010 й. хәҙ. статусын ала. 2001 й. Р.Ғ.Солтангәрәев исеме бирелә....
ТАЙМАҪ ШӘИМОВ
ТАЙМАҪ ШӘИМОВ, башҡорт ихтилалдарын (1735—40) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Себер даруғаһының Ҡара-Табын улусы башҡорто. Тархан, батыр. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1731—32 йй. А.И.Тәвкилев илселеге составында Ҡаҙаҡ ханлығының Кесе йөҙөндә булған, төньяҡ ҡаҙаҡтарҙың Рәсәй подданныйлығын алыуына булышлыҡ иткән....
ТАЙМАҪ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ТАЙМАҪ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Таймаҫ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 33 км һәм Күмертау т. юл ст. Көнб. табан 25 км алыҫлыҡта Оло Көйөргәҙе й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 933 кеше; 1920 — 966; 1939 — 920; 1959 — 676; 1989 — 409; 2002 — 297; 2010 — 313 кеше....
ТАЙМЫЙ, Салауат р‑нындағы ауыл
ТАЙМЫЙ, А т а у, Салауат р‑нындағы ауыл, Таймый а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 49 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т. табан 78 км алыҫлыҡта Атау й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2566 кеше; 1920 — 2434; 1939 — 1736; 1959 — 1228; 1989 — 666; 2002 — 706; 2010 —...
ТАЙМЫРҘА, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл
ТАЙМЫРҘА, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл, Таймырҙа а/с үҙәге. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 106 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1138 кеше; 1920 — 1125; 1939 — 1089; 1959 — 874; 1989 — 536; 2002 — 571; 2010 — 661 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Төп мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ...
ТАЙНАШ, Саҡмағош р‑нындағы ауыл, Тайнаша/с үҙәге
ТАЙНАШ, Саҡмағош р‑нындағы ауыл, Тайнаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнб. 23 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 82 км алыҫлыҡта Баҙы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1301 кеше; 1920 — 1004; 1939 — 904; 1959 — 622; 1989 — 584; 2002 — 557; 2010 — 487 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
ТАЙСИН Вафир Нурислам улы
ТАЙСИН Вафир Нурислам улы [6.8. 1927, БАССР‑ҙың Тамъян‑Ҡатай кантоны Амангилде а. (БР‑ҙың Әбйәлил р‑ны) — 10.1.1995, Әбйәлил р‑ны Әлмөхәмәт а.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1957). 1943 й. алып Әбйәлил р‑нында эшләй: Әлмөхәмәт МТС‑ы тракторсыһы, 1949 й. башлап трактор бригадаһы бригадиры, 1957 й. — трактор-баҫыусылыҡ...
ТАЙСИНОВ Марат Ғәли улы
ТАЙСИНОВ Марат Ғәли улы [10.1. 1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Гәйнәямаҡ а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны)], педагог. Пед. ф. д‑ры (1986), проф. (1992). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1995), РФ‑тың халыҡ мәғарифы отличнигы (1995). К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1950) Миәкә р‑нының Яңы Омельники...
