Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ФИЛИМОНОВ Александр Николаевич

ФИЛИМОНОВ Александр Николаевич (22.11.1927, Стәрлетамаҡ ҡ. — 17.8.1999, Нефтеюганск ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отл. (1968), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1970). М.В.Фрунзе ис. Юғары хәрби‑диңгеҙ уч‑щеһын (Ленинград, 1952), ӨНИ‑не (1963) тамамлаған. 1946—47 йй. “Башнефтеразведка”...

ФИЛИМОНОВ Леонид Иванович

ФИЛИМОНОВ Леонид Иванович (22.7.1935, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Вишнёвка а.), тау инженеры, дәүләт эшмәкәре. БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1998), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1985), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1982), РФ яғыулыҡ‑энергетика комплексының почётлы хеҙм‑ре (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1959)...

ФИЛИМОНОВ Михаил Алексеевич

ФИЛИМОНОВ Михаил Алексеевич (26.5.1947, Марий АССР‑ы Елка а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2004), проф. (2006). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2006). Бөтә Союз проф. союздар үҙәк советының Профсоюздар хәрәкәте юғары мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1978). 1969 й. алып ТАССР‑ҙың Зеленодольск р‑ны Әйшә ҡасабаһында...

ФИЛИППОВ Александр Иванович

ФИЛИППОВ Александр Иванович (20.11.1949, БАССР‑ҙың Йылайыр р‑ны Надеждин утары), физик. Техник ф. д‑ры (1991), проф. (1992). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2000), СССР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1985). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй: 1990...

ФИЛИППОВ Александр Павлович

ФИЛИППОВ Александр Павлович [7.11.1932, БАССР‑ҙың Мораҡ р‑ны Йомағужа а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 15.10.2011, Өфө], яҙыусы, журналист. БР‑ҙың халыҡ шағиры (2004). БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1992). Журналистар союзы (1957), Яҙыусылар союзы (1965) ағзаһы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан...

ФИЛИППОВ Анатолий Тимофеевич

ФИЛИППОВ Анатолий Тимофеевич (6.9.1936, Белорус ССР‑ының Узда а. — 23.6.2012, Белорет ҡ.), инженер‑металлург. Жданов металлургия ин-тын тамамлағандан һуң (1959) Белорет металлургия комб‑тында эшләй (өҙөклөк м‑н): вальцовкалаусы, 1961—65 йй. мастер, 1966 й. алып конструктор, 1967 й. — өлкән мастер, 1971...

ФИЛИППОВ Антон Викторович

ФИЛИППОВ Антон Викторович (21.9.1985, Өфө ҡ.), спортсы. Пара‑ски буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2015). ӨДИСА‑ны тамамлаған (2009). Тау саңғыһы спорты буйынса ДЮСШ (тренеры — С.В.Соловых) һәм Ю.А.Гагарин исемендәге “Һауа легионы” хәрби‑патриотик парашют клубы (Ғ.И.Манаев) тәрбиәләнеүсеһе....

ФИЛИППОВ Владимир Иванович

ФИЛИППОВ Владимир Иванович (1.9.1955, Өфө), хәрби эшмәкәр. Ген.-полковник (2003). 1994—96 йй. Төньяҡ Кавказда хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Кострома юғары химик һаҡланыу хәрби команда уч‑щеһын (1977), Химик һаҡланыу хәрби акад. (1987), РФ Ҡораллы көстәре Ген. штабының Хәрби акад. (1999; икеһе лә —...

ФИЛИППОВ Николай Никитич

ФИЛИППОВ Николай Никитич [7.7.1930, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Мәсәғүт а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 6.9.2007, Екатеринбург ҡ.], иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1993), проф. (1989). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1998), РСФСР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1982). Силәбе пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1952) 1953 й. тиклем Троицк...

ФИЛИППОВ Рудольф Васильевич

ФИЛИППОВ Рудольф Васильевич (8.12.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ореховка а. — 27.8.2001, Мәскәү), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1969), проф. (1971). Карел-Фин ун‑тын тамамлаған (Петрозаводск ҡ., 1950). 1946—47 йй. Дәүләкән ҡ. мәктәбендә уҡыта. 1954 й. башлап Петрозаводск ун‑тында. 1970 й. алып БДУ‑ның СССР...

ФИЛИППОВ Юрий Евгеньевич

ФИЛИППОВ Юрий Евгеньевич (29.6.1951, Өфө), тренер. Самбо б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1985). Самбо (1971) һәм дзюдо (1974) б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры. Бөтә Союз ситтән тороп уҡыу совет сауҙаһы ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1978). 6‑сы “Геркулес” СДЮСШОР‑ы һәм “Урожай” ДСО‑һы (тренеры Н.Д. Попов) тәрбиәләнеүсеһе....

ФИЛИППОВА Анна Сергеевна

ФИЛИППОВА Анна Сергеевна (25.12. 1973, Өфө), инженер‑системотехник. Техник ф. д‑ры (2007), проф. (2012). Э.А.Мухачёваның ейәнсәре. ӨДАТУ‑ны тамамлаған (1996), 1999 й. алып шунда уҡ эшләй, 2013 й. башлап БДПУ‑ла. Фәнни эшмәкәрлеге сәнәғәт объекттарын рациональ урынлаштырыу өсөн бесеү һәм төрөүҙең бер,...

ФИЛИППОВА Ирина Николаевна

ФИЛИППОВА Ирина Николаевна (5.6.1957, Ырымбур ҡ.), балетмейстер. Профессор (2005). РФ‑тың (2020), Ҡабарҙы‑Балҡар Республикаһының (2015) атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре. Башҡ. дәүләт опера һәм балет театры эргәһендәге балет студияһын (1974; педагогы М.А.Таһирова), Н.К.Крупская исемендәге Ленинград мәҙәниәт...

ФИЛИППОВКА ҠУРҒАНДАРЫ

ФИЛИППОВКА ҠУРҒАНДАРЫ, Савромат мәҙәниәте һәм иртә Сармат (Прохоров) мәҙәниәте (ҡара: Сармат мәҙәниәте) археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 5—4 бб. ҡарай. Ырымбур өлк. Илек р‑ны Филипповка ҡасабаһы янында Урал м‑н Илек йй. араһында урынлашҡан. 1897 й. М.Л.Юдин, 1971 й. — В.И.Стефанов, 1977 й. — Н.Л. Моргунова,...

ФИЛОЛОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ

ФИЛОЛОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ, филология өлкәһендә юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Башҡортостанда Ф.б.б. үҫеше Уҡытыусылар институты асылыуға бәйле, унда башҡа фәндәр м‑н бер рәттән филол. дисциплиналар уҡытылған һәм урыҫ теле уҡытыусылары әҙерләнгән. 1929 й. алып Тимирязев К.А. исемендәге...

ФИЛОНЕНКО Александр Львович

ФИЛОНЕНКО Александр Львович (2.12.1951, Сибай ҡ.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2000), проф. (2001). Магнитогорск пед. ин‑тын тамамлаған (1977). 1979—2005 йй. (1999 й. алып сәйәси тарих каф. мөдире) һәм 2010 й. алып Магнитогорск ун‑тында, бер үк ваҡытта 2001 й. — Рәсәй халыҡтар дуҫлығы ун‑ты, Рәсәй соц....

ФИЛОНЕНКО Виктор Иосифович

ФИЛОНЕНКО Виктор Иосифович (19.11.1884, Тула ҡ. — 30.9.1977, Пятигорск ҡ.), тел белгесе, этнограф. Филол. ф. канд. (1938), проф. (1938). Император С.‑Петербург ун‑тының көнсығыш телдәре һәм тарих-филол. ф‑ттарын тамамлағандан һуң (1908) Мариин ҡыҙ балалар гимназияһында уҡыта. 1915 й. алып Симферополь...

ФИЛОНОВ Алексей Иванович

ФИЛОНОВ Алексей Иванович (25.3. 1907, Өфө — 14.2.1996, шунда уҡ), архитектор. Архитекторҙар союзы ағзаһы (1935). Ленинград художество‑сәнәғәт техникумын тамамлаған (1929). 1931 й. алып (өҙөклөктәр м‑н) “Башкиргражданпроект”, 1966—67 йй. һәм 1970 йй. “Башколхозпроект” ин‑ты (икеһе лә — Өфө) архитекторы....

ФИЛОСОФИЯ

ФИЛОСОФИЯ (фил... һәм гр. sophía — аҡыл), кеше, йәмғиәт, донъя, Алла (дини Ф.) йәшәйешенең дөйөм мәсьәләләренә төплө яуап эҙләүгә йүнәлтелгән донъяға ҡараш тибы; тәбиғәттең, йәмғиәттең һәм фекер йөрөтөүҙең төп закондары т‑дағы фән. Антик дәүерҙә Ф. йыһан, уның ҡоролошо, тәү нигеҙе, йыһан, кеше һәм йәмғиәт...

ФИЛОСОФИЯ БЕЛЕМЕ БИРЕҮ

ФИЛОСОФИЯ БЕЛЕМЕ БИРЕҮ, философия өлкәһендә юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Махсус (философия тарихы, онтология һәм танып белеү теорияһы, социаль философия) һәм өҫтәлмә белем биреүҙе үҙ эсенә ала. Философия фәнни дисциплина булараҡ вуздарҙа мәжбүри предметтар иҫәбенә инә. Башҡортостанда...