Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ВӘЛИЕВ Мәсәлим Мөшәрәп улы

ВӘЛИЕВ Мәсәлим Мөшәрәп улы (26.3.1888, Ырымбур ҡ. — 2.1.1956, Өфө), композитор, муз.‑йәмәғәт эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1940). Композиторҙар союзы ағзаһы (1940). 1917 й. алып Көнсығыш муз. мәктәбе (Ырымбур) уҡытыусыһы, 1919—20 йй. Ҡыҙыл Армияла хеҙмәт итә, унда художестволы үҙешмәкәрлекте...

ВӘЛИЕВ Мәсхүт Малик улы

ВӘЛИЕВ Мәсхүт Малик улы (13.1.1947, БАССР-ҙың Балтас р-ны Яңы Тимкә а. — 28.4.2018, Өфө, БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Иҫке Тимкә а. ерләнгән), физик. Техник ф. д‑ры (2004). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2007).  БДУ‑ны тамамлаған (1970), 1973 й. алып ӨДАТУ‑ла эшләй. 1998 й. алып БДАУ‑ҙа: 2000 й....

ВӘЛИЕВ Рәфғәт Әхтәм улы

ВӘЛИЕВ Рәфғәт Әхтәм улы [18.2.1911, Өфө губернаһы Златоуст өйәҙе Йыланлы а. (БР‑ҙың Ҡыйғы районы) — 10.7.1993, Мәскәү ҡ.], инженер-механик. Техник фәндәр кандидаты (1962). Генрал‑майор‑инженер (1962). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. МДУ‑ны (1936), Ф.Э.Дзержинский исемендәге Артиллерия академияһын тамамлаған...

ВӘЛИЕВ Рифҡәт Нурый улы

ВӘЛИЕВ Рәфҡәт Нурый улы (15.10.1931, ТАССР‑ҙың Ташлыҡ а. — 8.1.2018, Өфө ҡ.), конструктор. Ҡазан авиация институтын тамамлағандан һуң (1962) 1993 й. тиклем ӨПЭПБ‑ла эшләй: 1964—72 йй., 1975—81 йй. һәм 1986—92 йй. КБ начальнигы, 1972—75 йй. цех начальнигы, 1981 й. алып баш конструктор урынбаҫары, 1984—86...

ВӘЛИЕВ Руслан Зөфәр улы

ВӘЛИЕВ Руслан Зөфәр улы (26.9.1949, Свердловск өлк. Лосиный ҡсб), физик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), физика‑матем. ф. д‑ры (1984), проф. (1987). РФ‑тың (2003) һәм БР-ҙың (1997) атҡ. фән эшмәкәре. Урал политехн. ин‑тын тамамлаған (Свердловск ҡ., 1971). 1973 й. алып ӨДАТУ-ла эшләй: 1980 й. “Тантал”...

ВӘЛИЕВ Самат Фәттәх улы

ВӘЛИЕВ Самат Фәттәх улы [3.12. 1904, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Өлкөндө а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 15.10.1986, Өфө], дәүләт эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү сәнәғәт‑иҡт. ғәмәли ин‑тын тамамлағандан һуң (1930) БАССР Финанс ХК‑нда эшләй (1932 й. алып бүлек нач.). 1938 й. алып БАССР Дәүләт планының...

ВӘЛИЕВ Сәғит Сабит улы

ВӘЛИЕВ Сәғит Сабит улы (31.10. 1957, Өфө), инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (2006), проф. (2007). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) шунда уҡ эшләй (2009 й. алып информатика каф. мөдире). Фәнни эшмәкәрлеге идара итеүҙең интеллектуаль системаларын эшләүгә арналған. В. ҡатнашлығында ҡатмарлы техник...

ВӘЛИЕВ Сәлих Шәйбәк улы

ВӘЛИЕВ Сәлих Шәйбәк улы [22.10.1912, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Ғүмәр а. (хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р-ны Иҫке Ғүмәр а.) — 12.10.1970, Өфө], Советтар Союзы Геройы (1943). Өлкән лейт. (1944). 1939—40 йй. совет‑фин һуғышында һәм Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Кесе лейтенанттар курстарын тамамлаған (1942). 1940 й....

ВӘЛИЕВ Тәүкәлүн Хаммат улы

ВӘЛИЕВ Тәүкәлүн Хаммат улы [19.11.1896, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Дүшәмбикә а. (БР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны) — 10.10.1959, Ҡазан], педагог. РСФСР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1952). К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин‑тын тамамлаған (1939). 1934—57 йй. БАССР‑ҙың Ҡыйғы һәм Салауат р‑ндарында дөйөм белем биреү мәктәптәре...

ВӘЛИЕВ Фәйзи

ВӘЛИЕВ Фәйзи [Фәйзрахман Ислам улы; 1892, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Шәрип а. (БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) — 29.11.1941, Өфө], яҙыусы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. “Ғәлиә” мәҙрәсәһендә (1912), Г.В.Плеханов ис. Мәскәү халыҡ хужалығы ин‑тында (30‑сы йй. башы) уҡыған. 1919 й. алып РСФСР‑ҙың...

ВӘЛИЕВ Фәрит Абдулла улы

ВӘЛИЕВ Фәрит Абдулла улы (21.6. 1952, БАССР‑ҙың Йылайыр р‑ны Ҡананикольский а.), химик‑органик. Химия ф. д‑ры (1997), проф. (2006). БР- ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2001). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1977) Органик химия ин‑тында эшләй: 1995 й. алып ғилми секретарь, бер үк ваҡытта 1998 й. — лаб. мөдире. Фәнни...

ВӘЛИЕВ Хәниф Фәйез улы

ВӘЛИЕВ Хәниф Фәйез улы [18.11. 1927, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Ива‑ най а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) — 18.11.1991, шунда уҡ], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1987). БАХИ‑ны тамамлаған (1976). 1951 й. алып Дүртөйлө р‑нында эшләй: ВЛКСМ‑дың, 1953—58 йй. КПСС‑тың район ком‑тында, 1961 й. башлап...

ВӘЛИЕВ Шамил Зөфәр улы

ВӘЛИЕВ Шамил Зөфәр улы (26.2.1951, Өфө ҡ. — 19.11.2020, шунда уҡ), иҡтисадсы. Иҡтисад фәндәре докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған хеҙмәтләндереү тармағы хеҙмәткәре (2001), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2006). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1973) “Союз” Өфө машиналар...

ВӘЛИЕВ Ярулла Носрат (Носратулла) улы

ВӘЛИЕВ Ярулла Носрат (Носратулла) улы [10.3.1921, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Бикмырҙа а. (БР‑ҙың Нуриман р‑ны) — 6.1.1981, Өфө], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1966). БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1981). ВКП(б)‑ның Башҡ‑н өлкә ком‑ты эргәһендәге бер йыллыҡ Өлкә партия мәктәбен (Өфө, 1946), К.А.Тимирязев...

ВӘЛИЕВА Аида Фәрит ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Аида Фәрит ҡыҙы (4.5. 1960, Өфө), математик. Техник ф. д‑ры (2007), проф. (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1982) “Кристалл” монтаж-технология идаралығында эшләй (Өфө). 1984 й. алып ӨДАТУ‑ла. Фәнни тикшеренеүҙәре хисаплау математикаһы, матем. программалау, комбинаторлы оптимизациялау м‑н бәйле....

ВӘЛИЕВА Альда Әкрәм ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Альда Әкрәм ҡыҙы (11.3. 1940, Өфө), журналист, кинорежиссёр. Ә.Вәлиҙең ҡыҙы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1990), ТВ һәм радио отличнигы (1984). Журналистар союзы (1967), Кинематографсылар союзы (1995) ағзаһы. Урал дәүләт ун‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1962) “Башҡортостан” ДТРК-һында...

ВӘЛИЕВА Баныу Нурғәле ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Баныу Нурғәле ҡыҙы (14.12.1914, Ҡазан губ. Шәмбалыҡсы а. — 24.2.2003, Өфө), йырсы (лирик‑колоратуралы сопрано), педагог. РСФСР-ҙың (1955) һәм БАССР-ҙың (1947) халыҡ, РСФСР-ҙың (1949) һәм БАССР‑ҙың (1942) атҡ. артисы. Мәскәү консерваторияһы эргәһендәге Башҡ. студияһын тамамлағандан һуң (1938;...

ВӘЛИЕВА Зөмәрәт Таһир ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Зөмәрәт Таһир ҡыҙы [15.3. 1923, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡырғыҙ‑Миәкә а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны) — 29.1.1998, Өфө], физиолог. Мед. ф. д‑ры (1976), проф. (1977). БДМИ‑ны тамамлаған (1944), 1948 й. алып — шунда уҡ (1973—81 йй. нормаль физиол. каф. мөдире), 1987 й. башлап Башҡ‑н мед. профилактикаһы...

ВӘЛИЕВА Лилиә Әнүәр ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Лилиә Әнүәр ҡыҙы (26.5. 1952, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Ҡырғыҙ- Миәкә а.), фармаколог. Мед. ф. д‑ры (1999), проф. (2000). БДМИ‑ны тамамлаған (1975), 1976 й. алып — ӨМЭПБ мед.‑санитария бүлегенең 13‑сө дауаханаһында, 1978 й. башлап БДМУ‑ла эшләй: 1988—94 йй. өлкән ғилми хеҙм‑р, 2003 й. — 2‑се фармакол....

ВӘЛИЕВА Роза Ғүмәр ҡыҙы

ВӘЛИЕВА Роза Ғүмәр ҡыҙы (3.11. 1951, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Павловка а.), инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (2004), проф. (2006). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1974) 2008 й. тиклем шунда уҡ эшләй. Фәнни хеҙмәттәре ҡатмарлы динамик системалар м‑н идара итеү проблемаларына арналған. В. ҡатнашлығында...