Список материалов
ЕГЕҮЛЕ ТРАНСПОРТ
ЕГЕҮЛЕ ТРАНСПОРТ, башҡорттарҙың ғәҙәттәге йөрөү саралары. Башлыса ат, һирәгерәк үгеҙ, дөйә еккәндәр. Һөйрәтке, саналы һәм тәгәрмәсле төрҙәре булған. Һөйрәтке, сана, арба айырыуса киң таралыу таба; улар имән, саған, йыла, ҡарама, ҡайын, уҫаҡ, йүкә, муйыл һ.б. ағастарҙан яһалған. Әҙерләмәне балта, ҡул...
ЕГЕТӘК, Туймазы р‑нындағы ауыл
ЕГЕТӘК, Туймазы р‑нындағы ауыл, Собханғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К.‑Көнс. табан 9 км алыҫлыҡта Өҫән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 352 кеше; 1920 — 456; 1939 — 426; 1959 — 367; 1989 — 246; 2002 — 240; 2010 — 279 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ пункты,...
ЕГЕРЬ ПОЛКТАРЫ
ЕГЕРЬ ПОЛКТАРЫ, 1797—1856 йй. һәм 1871—1917 йй. еңел пехота һәм кавалерияның хәрби частары. Ырымбур инспекцияһында (ҡара: Хәрби округтар) 1806 й. — 7 Е.п., шуларҙың 5‑еһе Башҡортостан терр‑яһында ойошторола. 25‑се Е.п. Екатеринбург һәм Углич мушкетёрҙар полктарының 6 ротаһынан, 2 гарнизон ротаһынан...
ЕГЕРМЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 6 июлендә Пенза ҡ. РККА‑ның Беренсе армия командующийы М.Н.Тухачевский бойороғо б‑са Пенза пехота див. булараҡ ойошторола; 1 сент. алып 1‑се Пенза див., 1919 й. мартынан 20‑се Пенза уҡсылар дивизияһы. Див. составына 3 уҡсылар бригадаһы инә. 1‑се (1918 й. июле — 1919 й....
ЕГЕРМЕ ИКЕНСЕ ПАРТСЪЕЗД ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ
ЕГЕРМЕ ИКЕНСЕ ПАРТСЪЕЗД ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ, АХПК. Илеш р‑нында урынлашҡан, үҙәк усадьбаһы — Баҙытамаҡ ауылы. Составы: 3 һөтсөлөк һәм һыйыр малын һимертеү фермалары, йылҡ‑ҡ фермаһы һ.б. 2009 й. 148 кеше эшләгән. Ауыл хужалығы ерҙәренең майҙаны 6046 га тәшкил иткән, ш. иҫ. һөрөнтө ерҙәр — 3960 га. Уңдырышлылыҡ...
ЕГЕРМЕ ДҮРТЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕ ДҮРТЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 26 июлендә Сембер губ. РККА‑ның Беренсе армия Реввоенсоветы бойороғо б‑са 1‑се йыйылма Сембер пехота див. булараҡ ойошторола, нояб. алып 24‑се Сембер уҡсылар див., 1921 й. апр. — 24‑се Һамар уҡсылар див., 1922 й. майынан — 24‑се Һамар-Сембер уҡсылар див., 1924 й....
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ ЧАПАЕВ ДИВИЗИЯҺЫНЫҢ ЙОРТ-МУЗЕЙЫ
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ ЧАПАЕВ ДИВИЗИЯҺЫНЫҢ ЙОРТ-МУЗЕЙЫ. Өфө р‑ны Ҡыҙылъяр а. урынлашҡан. 1940 й. М.В.Фрунзе һәм В.И.Чапаев ис. йорт-музей булараҡ ойошторола, 1962 й. хәҙ. исемен йөрөтә (1962—2005 йй. Милли музей филиалы), 2005 й. “Ҡыҙылъяр” тарихи-мәҙәни үҙәге составында. Музей фондында 4,5 меңдән ашыу һаҡлау...
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 30 июлендә РККА‑ның 4‑се армияһы командующийы А.А.Ржевский бойороғо м‑н Николаевск ҡ. Николаевск полктары див. булараҡ ойошторола; 21 сент. алып 1‑се совет пехота див., 25 сент. — 1‑се Һамар пехота див., нояб. — 25‑се уҡсылар див.; 1919 й. окт. башлап В.И.Чапаев...
ЕГӘН, йылға
ЕГӘН, Егәнйылға, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Ишембай р‑ны Ҡолғона а. көньяҡ-көнбайышҡа табан 6 км алыҫлыҡта Алатау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Ишембай һәм Ғафури р‑ндары терр‑яһы буйлап көньяҡ-көнсығыштан төньяҡ-көнбайышҡа табан аға һәм Ағиҙел й. (тамағынан 693 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо...
ЕГӘЛГӘ, һырт
ЕГӘЛГӘ, Зәңгәргә, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Кесе Ҡатау й. (Йүрүҙән й. басс.) тамағынан Йүрүҙән й. һул яры, БР-ҙың Белорет р‑ны һәм Силәбе өлк. буйлап субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 43 км (БР‑ҙа — 12 км), киңлеге 8 км, абс. бейеклеге 1427 км (Оло Шелом тауы). БР терр‑яһында...
ЕГӘҘЕ, Белорет р‑нындағы ауыл
ЕГӘҘЕ, Белорет р‑нындағы ауыл, Егәҙе а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.Көнб. 100 км һәм Олойылға т. юл ст. К.‑Көнб. табан 50 км алыҫлыҡта Егәҙе й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1246 кеше; 1920 — 1300; 1939 — 1967; 1959 — 1432; 1989 — 1061; 2002 — 937; 2010 — 638 кеше. Башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002)....
ЕГӘҘЕ-КОМАРОВ СВИТАҺЫ
ЕГӘҘЕ-КОМАРОВ СВИТАҺЫ, урта рифейҙың урындағы стратиграфик бүлексәһе. О.П.Горяинова һәм Э.А.Фалькова тарафынан айырып күрһәтелә (1935). Ултырмаларҙың тасуирламаһын О.П.Горяинова һәм Э.А.Фалькова (1935, 1937, 1940), А.В.Клочихин (1972, 1985), Б.М.Келлер һәм В.И.Козлов (1983), Н.Н.Ларионов (1985) бирә....
ЕГӘҘЕ ЗАВОДЫ
ЕГӘҘЕ ЗАВОДЫ, 1888 й. Верхнеурал өйәҙе Ҡатай улусы башҡорттарынан ҡуртымға алынған ерҙәрҙә Егәҙе й. (Ағиҙел й. басс.) буйында сауҙагәрҙәр Н.С.Кальсин һәм Н.Д.Шамов тарафынан суйын иретеү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Кальсин һәм Шамов, 1909 й. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1908 й.) алып М.В.Асеев;...
ЕВЧЕНКО Василий Акимович
ЕВЧЕНКО Василий Акимович (7.11.1927, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Воздвиженка а. — 1.10.2008, Мәләүез ҡ.), механизатор. 1949 й. алып Мәләүез р‑нының “Мәләүез” с‑зында механизатор, 1966—87 йй. һыйыр малын үҫтереү б‑са оператор. Е. эшләгән звено юғары етештереү күрһәткестәренә өлгәшкән: 1981 й. ҡарата...
ЕВТУШЕНКО Евгений Викторович
ЕВТУШЕНКО Евгений Викторович (29.7.1962, Ырымбур өлк. Вязовое а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д-ры (2006). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1984) Өфө синтетик спирт з‑дында, 1985 й. алып “Башнефтехимзаводы” берекмәһендә, 1986—88 йй. ӨНИ-лә эшләй. 1992 й. башлап Өфө нефть эшкәртеү з-дының баш бухгалтеры, 1995 й. —...
ЕВСТИГНЕЕВ Александр Семёнович
ЕВСТИГНЕЕВ Александр Семёнович (1894, Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Пёстровка а., хәҙер БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы Оло Аксаков а. — 20.1.1945, Свошовице ҡ., Польша), Советтар Союзы Геройы (1945). Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. 1914 й. алып рус армияһында, 1918—20 йй. һәм...
ЕВРОПА БӘРҘЕҺЕ
ЕВРОПА БӘРҘЕҺЕ (Thymallus thymallus), һөмбаш һымаҡтар отрядының бәрҙеләр ғаиләһенә ҡараған балыҡ. Европала, ш. уҡ Уралдың көнсығыш битләүе йылғаларында таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 50 см тиклем, ауырлығы 0,5—1 кг. Кәүҙәһе шыма, ныҡ. Тәңкәһе ҡаты, ваҡ, тығыҙ ултыра. Арҡаһы зәңгәрһыу йәки йәшкелт күк, ян-яғы...
ЕВРИПИД
ЕВРИПИД (б.э.т. яҡынса 480 й., Афина – б.э.т. 406 й., Македония), боронғо грек драматургы. 90-ға яҡын трагедия (17‑һе һаҡланған) һәм “Киклоп” сатирик драмаһы авторы. Рационалист һәм скептик булараҡ, Е. мифол., этик һәм традицион нормаларҙы шик аҫтына ҡуя. Әҫәрҙәрендә геройҙарҙың эске донъяһын һүрәтләүгә...
ЕВПРАКСИЯ
ЕВПРАКСИЯ (донъяуи исеме Блохина Евдокия; 1818, Өфө — 1.5.1894, шунда уҡ), дин әһеле, игуменья (1860). Монахлыҡ ҡабул иткән (1859). 1845 й. алып Благовещение ҡатын-ҡыҙҙар монастырында (1858 й. башлап настоятельница). Е. етәкс. монастырь ҙур хужалыҡ комплексы булып китә: монастырь ерҙәренең майҙаны арта...
ЕВЛАМПИЕВА Вера Фёдоровна
ЕВЛАМПИЕВА Вера Фёдоровна (17.4.1880, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Зәй ҡсб, хәҙ. ТР‑ҙың Зәй ҡ., – 7.6.1970, Өфө), педагог. РСФСР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1944). Епархия ҡыҙ балалар училищеһын тамамлағандан һуң (1896) Успение сиркәү-мәхәллә уч‑щеһында, 1907—12 йй. шәхси ирҙәр гимназияһында, 1907—14 йй....
