Список материалов
МОСОЛМАН ЗЫЯРАТЫ
МОСОЛМАН ЗЫЯРАТЫ. Өфөнөң көнбайыш өлөшөндә Ағиҙел й. уң ярында урынлашҡан. 19 б. 30‑сы йй. асылған, тип фараз ителә. 2012 й. тарихи‑мемориаль зыяратҡа әүерелә. Үҙәк тарих архивының Өфө губерна идараһы фондында “Өфө ҡалаһында расколсылар һәм мосолман зыяраттарын булдырыу тураһында” тигән эш һаҡлана,...
МОСОЛМАН ВАҠЫТЛЫ МАТБУҒАТЫ
МОСОЛМАН ВАҠЫТЛЫ МАТБУҒАТЫ, башлыса дини йөкмәткеле баҫмалар.
“Донъя үә мәғишәт” (“Донъя һәм тормош”), журнал. Нәшер итеүселәре: М.Дәүләтшин, Ш.Шәфиғуллин, М.-В.Ә.Хөсәйенов (ҡара: Хөсәйе‑ новтар). 1906—07 йй. Ырымбур ҡ. айына 2 тапҡыр төрки телендә сыға. “Кәримов, Хөсәйенов һәм Ко” ширҡәте типографияһында...
МОСОЛМАН БАЙРАМДАРЫ
МОСОЛМАН БАЙРАМДАРЫ, мосолман календарының әһәмиәтле көндәре (ҡара: Һижрәт). М.б. Ҡорбанбайрамы; Ураҙабайрамы; Мәүлит — Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең тыуған көнө (датаһы билдәһеҙ булғанлыҡтан, вафат булыу көнөнә тура килтерелгән, Рабиғел әү‑үәл айының 12‑се көнө); Рағаиб (Рәжәп айының тәүге йомаһы) — пәйғәмбәрҙең...
МОСКВИН Кирилл Леонидович
МОСКВИН Кирилл Леонидович (4.1.1972, Өфө), спортсы. Кикбоксинг б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1998). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1997). БДПИ‑ны тамамлаған (1994). ӨДАТУ спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары Э.Н.Нурмөхәмәтов, Р.С. Саяпов, В.Д.Чистонов). Донъя (1997, 2000), БДБ Универсиадаһы...
МОСИЕВИЧ Борис Михайлович
МОСИЕВИЧ Борис Михайлович (21.5.1921, Украина ССР‑ы Коростень ҡ. — 28.3.1981, Калининград ҡ., Өфөлә ерләнгән), тренер. Ауыр атлетика б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1961) һәм бөтә Союз категориялы судья (1956). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1947 й. алып БАССР ХКС‑ы эргәһендәге Физик культура һәм спорт эштәре...
МОРЯКОВ Юрий Петрович
МОРЯКОВ Юрий Петрович (27.2.1937, Өфө ҡ. — 2.3.1997, БР‑ҙың Баймаҡ районы Йылайыр совхозының Үҙәк усадьбаһы а., хәҙер шул уҡ райондың Урғаҙа а.), агроном. РФ‑тың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1997), БАССР‑ҙың атҡаҙанған агрономы (1980). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1960) Баймаҡ районында эшләй:...
МОРФОНОЛОГИЯ
МОРФОНОЛОГИЯ, ф о н о м о р ф о л о г и я, үҙ‑ара һүҙ үҙгәреше, форма яһалышы һәм һүҙьяһалышы процесында йоғонто яһағанда төрлө типтағы морфемаларҙың (ҡара: Морфемика) фонологик төҙөлөшөн өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. М. төп берәмеге — морфонемалар, улар һүҙҙең морфемик төҙөлөшөнә бәйле бер-береһен алмаштыра...
МОРФОЛОГИЯ лингвистикала
МОРФОЛОГИЯ л и н г в и с т и к а л а, 1) һүҙ формаларының төҙөлөшөн һәм уларҙы төшөнөүҙе тәьмин иткән тел механизмдары системаһы; 2) грамматика бүлеге; ошо системаныңүҙ функцияһын башҡарыуы һәм үҫеше законлыҡтарын өйрәнә. Лексиканың һәм грамматиканың берәмеге булараҡһүҙ М. төп предметы булып тора. Үҙгәреүсе,...
МОРФОЛОГИЯ
МОРФОЛОГИЯ (гр. morphеј — форма һәм ...логия) б и о л о г и я л а: материя ойошторолоуҙың төрлө кимәлендәге (организм, ағза, туҡыма, күҙәнәк һәм субкүҙәнәк) кеше, хайуандар һәм үҫемлектәр формаһы, төҙөлөшө һәм үҫеше т‑дағы фән. Анатомия, гистология, эмбриология һ.б. фәндәр м‑н тығыҙ бәйле. Төп ысулдары...
МОРФЕМИКА
МОРФЕМИКА, һүҙҙең иң бәләкәй мәғәнәүи берәмеге булған морфемалар йыйылмаһы; морфемаларҙың типтарын һәм төҙөлөшөн, уларҙың бер- береһенә һәм һүҙгә ҡарата мөнәсәбәтен өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. Морфема телмәрҙә бер йәки бер нисә төр морфтар (алломорфтар) — һүҙ формаһының иң бәләкәй мәғәнә берәмеге рәүешендә...
МОРУГОВА Татьяна Вячеславовна
МОРУГОВА Татьяна Вячеславовна (30.4.1953, Өфө), эндокринолог. Мед. ф. д‑ры (1998), проф. (2001). БР‑ҙың атҡ. табибы (2001). Д.Н. Лазареваның ҡыҙы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1976) Ғ.Ғ.Ҡыуатов ис. Респ. клиник дауаханаһында, 1984 й. алып БДМУ‑ла эшләй (1999 й. башлап эндокринология каф. мөдире). Фәнни...
МОРТАЗИНА Шәүрә Муса ҡыҙы
МОРТАЗИНА Шәүрә Муса ҡыҙы (22.7.1925, Мәскәү — 22.2.2002, шунда уҡ), режиссёр. РСФСР‑ҙың (1970) һәм БАССР‑ҙың (1955) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1952). М.Л.Мортазиндың ҡыҙы. ГИТИС‑ты тамамлағандан һуң (1948; А.М.Лобанов, И.Я.Судаков курсы) 1972 й. тиклем БАДТ реж., бер үк ваҡытта...
МОРТАЗИНА Миләүшә Ғәли ҡыҙы
МОРТАЗИНА Миләүшә Ғәли ҡыҙы (27.5.1926, БАССР‑ҙың Өфө кантоны 2‑се Баҡай а., хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Баҡый а.), вокал б‑са педагог. Проф. (1990). РСФСР‑ҙың (1983) һәм БАССР‑ҙың (1967) атҡ. сәнғәт эшмәкәре, РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1973), СССР юғары мәктәбе отличнигы (1985). Театр эшмәкәрҙәре...
МОРТАЗИН-ИМАНСКИЙ Вәлиулла Ғәйназар улы
МОРТАЗИН-ИМАНСКИЙ (Мортазин) Вәлиулла Ғәйназар улы [5.1.1885, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе 1‑се Иманғол а. (Ырымбур өлк. Октябрь р‑ны) — 10.7.1938, Өфө], актёр, реж., театр эшмәкәре. РСФСР‑ҙың атҡ. (1935), БАССР‑ҙың халыҡ (1922) артисы. “Хөсәйениә” мәҙрәсәһендә уҡыған (1903—05). 1907 й. алып “Мосолман...
МОРТАЗИН Хәйрулла Хәбибулла улы
МОРТАЗИН Хәйрулла Хәбибулла улы (4.1.1941, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Аҙнаш а. — 15.11.2016, Өфө), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1994), проф. (1995). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1965) шунда уҡ эшләй (1978—2013 йй. матем. анализ...
МОРТАЗИН Рәүеф Әхмәт улы
МОРТАЗИН Рәүеф Әхмәт улы [15.1. 1910, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Темәс а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 10.4. 1994, Өфө], композитор. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1957). Композиторҙар союзы ағзаһы (1940). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1927— 30 йй. Башҡ. сәнғәт техникумында (Д.Л.Сазонов класы) уҡыған, Мәскәү консерваторияһы...
МОРТАЗИН Муса Лут улы
МОРТАЗИН Муса Лут улы (20.2. 1891, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Көсөк а., хәҙ. БР‑ҙың Учалы р‑ны Көсөк-Маяҡ а., — 27.9.1937, Мәскәү), Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, дәүләт һәм хәрби эшмәкәр. 1920 й. алып РКП(б) ағзаһы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында, 1920 й. совет-поляк һуғышында ҡатнашыусы....
МОРТАЗИН М. МУЗЕЙЫ
МОРТАЗИН М. МУЗЕЙЫ, Учалы р‑ны Көсөк‑Маяҡ а. урынлашҡан. 1991 й. М.Л.Мортазиндың тыуыуына 100 йыл тулыу айҡанлы ойошторола. 1993—2005 йй. Милли музей филиалы, 2006 й. хәҙ. статусын ала. Музей фондында 600‑ҙән ашыу һаҡлау берәмеге бар, ш. иҫ. Мортазиндың тормошон һәм эшмәкәрлеген сағылдырған шәхси әйберҙәр,...
МОРТАЗИН Ғилмулла Миңлеғәли улы
МОРТАЗИН Ғилмулла Миңлеғәли улы [14.7.1914, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Борай а. (БР‑ҙың Борай р‑ны) — 6.10.2003, С.‑Петербург], педагог-методист. Пед. ф. канд. (1964), проф. (1985). РСФСР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1957), БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1974). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ....
МОРТАЗИН Владислав Львович
МОРТАЗИНВладислав Львович (19.8.1963, Өфө), органсы, пианист. БР‑ҙың халыҡ (2009), БССР‑ҙың атҡ. (1991) артисы. М.Ғ.Мортазинаның улы. ӨДСИ‑не (1986; В.Н. Монастырский класы), Швейцарияның Лозанна (1993; К.Който класы), Женева (1997; Ф.Делор класы) ҡҡ. консерваторияларын тамамлаған. 1986— 89 йй. — Мәскәү...
