Список материалов
МАТВИЕВСКИЙ Павел Евменович
МАТВИЕВСКИЙ Павел Евменович (3.3.1904, Полтава губ. Бобрик а. — 3.3.1987, Ырымбур ҡ.), тарихсы. Тарих ф. канд. (1943), проф. (1966). Днепропетровск халыҡ мәғарифы ин‑тын тамамлаған (1929). 1931 й. алып Мәҙәниәт тарихы ин‑тының һәм бер үк ваҡытта тарих музейының ғилми хеҙм‑ре (Харьков ҡ.). 1940 й. башлап...
МАТВЕЕВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
МАТВЕЕВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Первомайский а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 108 кеше; 1959 – 189; 1989 – 188; 2002 – 199; 2010 – 206 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар. Ауылға 20 б. 30‑сы...
МАТВЕЕВА Людмила Михайловна
МАТВЕЕВА Людмила Михайловна (1.2.1957, Өфө), спортсы. Соц. ф. канд. (2004), проф. (2009). Еңел атлетика б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1985), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2005). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1998), РФ һәм БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (икеһе лә — 2006), РФ‑тың физик...
МАТВЕЕВА Любовь Дмитриевна
МАТВЕЕВА Любовь Дмитриевна (8.1.1962, Ҡаҙаҡ ССР‑ының Затобольск ҡсб), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2007), проф. (2007). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1983) Ахалкалаки ҡ. — мәктәптә, 1984 й. алып 1‑се пед. уч‑щеһында, 1986 й. — Интернациональ дуҫлыҡ музейында (икеһе лә — Өфө), 1995 й. — Өфө дәүләт иҡт. һәм сервис...
МАТВЕЕВ, Кушнаренко р‑нындағы ауыл
МАТВЕЕВ, К у з н е ц о в, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Матвеев а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 9 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 67 км алыҫлыҡта Сәрмәсән й. буйында, Мәскәү—Өфө автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 287 кеше; 1920 – 325; 1939 – 395; 1959 – 200; 1989 – 86; 2002 – 100; 2010...
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич (19.4. 1956, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер‑металлург. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003). Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1989 й. алып ӨДНТУ‑ла: 1995 й. башлап һыҙма геом. һәм һыҙыу, 2001—15 йй. нефть‑газ промыслаһы ҡорамалдары каф. мөдире,...
МАТВЕЕВ Николай Васильевич
МАТВЕЕВ Николай Васильевич (22.10.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Воздвиженка а. — 12.8.1985, Баймаҡ ҡ.), быраулаусы. 1961—85 йй. “Башкиргеология” ПБ‑ның Баймаҡ геологик разведка партияһында быраулау мастеры булып эшләй. Подольск баҡыр колчеданы ятҡылығын, Юбилейный баҡыр колчеданы ятҡылығын асыуҙа ҡатнашҡан....
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич (1842—1919, Өфө), педагог. Действительный статский советник (1883). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1865) Ҡазан, Ырымбур, Уральск ҡҡ. уҡыу йорттарында эшләй. 1879— 1919 йй. Өфө ир балалар гимназияһы директоры. Уның етәкс. гимназияла уҡытыуҙы дифференциациялау индерелә, гимназистарҙы...
МАТБУҒАТ ЙОРТО
МАТБУҒАТ ЙОРТО, редакция‑нәшриәт комплексы. 1972 й. архитектор А.А.Пахомов проекты б‑са төҙөлгән. Өфөлә урынлашҡан. М.й. “Башҡортостан” нәшриәте, ш. уҡ ҡуртым шарттарында респ., ҡала гәзит һәм журналдары (“Башҡортостан”, “Башҡортостан ҡыҙы”, “Вечерняя Уфа”, “Йәшлек”, “Йәншишмә”, “Ҡыҙыл таң”, “Молодёжная...
МАТБУҒАТ ДОНЬЯҺЫ
"МАТБУҒАТ ДОНЪЯҺЫ", нәшриәт, БР‑ҙың ҡаҙна пр‑тиеһы. 1994 й. майында БР ЮС‑ы ҡарамағындағы нәшриәт‑полиграфия комплексы булараҡ ойошторола. 1999—2003 йй. БР Президенты Хакимиәте ҡарамағында, 2003 й. алып “М.д.” нәшриәте дәүләт учреждениеһы, 2009 й. хәҙ. статусын ала. Өфөлә урынлашҡан. “Башҡортостан республикаһы...
МАСЬЯНОВ Иван Иванович
МАСЬЯНОВ Иван Иванович [14.2. 1907, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Красиково а., хәҙ. Силәбе өлк. Верхнеурал р‑ны Красинск ҡсб, — 3.3. 1969, Тирлән ҡсб (Белорет ҡ.), хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а.], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1929 й. алып Силәбе трактор з‑дында, 1931 й. — Учалы...
МАСУДИ
МАСУДИ (Әбү әл‑Хәсән Әли ибн әл-Хөсәйен; 9 б. аҙ., Бағдад — 956/957, Фустат ҡ., Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге), ғәрәп сәйәхәтсеһе, географ, тарихсы. 915—945 йй. Европа, Урта Азия һәм Төньяҡ Африка илдәре буйлап сәйәхәт иткән. Тарих, география, философия б‑са 20‑нән ашыу хеҙмәт авторы, шуларҙың 2‑һе һаҡланып...
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
МАСТИТ
МАСТИТ (гр. mastoјs — имсәк, түш), һөт биҙенең шешеүе.
Кеше М. Специфик һәм специфик булмаған; киҫкен һәм хроник; бер яҡлы һәм ике яҡлы; интермаммар, субареоляр, ретромаммар М. айырыла. Сероз, инфильтрат һәм эренле формалары була. Йышыраҡ бала тапҡандан һуңғы осорҙа барлыҡҡа килә (82—87%‑та осрай)....
МАСТЕРОВОЙ ҺӘМ ЭШСЕ КЕШЕЛӘР
МАСТЕРОВОЙ ҺӘМ ЭШСЕ КЕШЕЛӘР, 17—19 бб. Рәсәйҙә тау сәнәғәте халҡы категорияһы. Башлыса тау сәнәғәте крәҫтиәндәренән, тау сәнәғәте пр‑тиелары хужаларының крепостной крәҫтиәндәренән, рекруттарҙан, “нәҫелен белмәгән” дәр араһынан мәңгелеккә заводҡа бирелгәндәрҙән, һөргөнгә ебәрелгәндәрҙән, иреккә ебәрелгән...
МАССАЛИМОВ Исмаил Александрович
МАССАЛИМОВ Исмаил Александрович (20.5.1952, Үзбәк ССР‑ы Я.М. Свердлов ис. к‑з а.), инженер- физик. Техник ф. д‑ры (2009). Ташкент политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1974) 1979 й. тиклем Үзбәк ССР‑ы ФА‑ның Электроника ин‑тында эшләй (Ташкент), 1983 й. алып МДУ‑ла, 1987 й. — Химия ин‑тының өлкән ғилми...
МАССАГЕТТАР
МАССАГЕТТАР, һинд-иран ҡәбиләләре берлеге, тип фараз ителә. Антик авторҙар (Геродот, Страбон, Аммиан Марцеллин һ.б.) хеҙмәттәрендә, ш. уҡ А.И.Бернштам, С.П.Толстов фекеренсә, боронғо Ҡытай йылъяҙмаларында “ҙур юечжиҙар” тип телгә алына. Н.А.Мәжитов, К.Ф.Смирнов һ.б. уларҙы саҡтарға тиңләй. Арал буйы...
МАССА АЛМАШТЫРЫУ АППАРАТТАРЫ
МАССА АЛМАШТЫРЫУ АППАРАТТАРЫ, күп фазалы матдәләрҙе масса алмаштырыу йәки диффузия юлы м‑н айырым компоненттарға йә фракцияларға айырыу, уларҙы ҡатышмаларҙан таҙартыу өсөн аппараттар. Тәғәйенләнеше б‑са — ректификация, экстракция, абсорбция, адсорбция, ион алмаштырыу һ.б.; фаза‑ара йөҙҙөң барлыҡҡа килеү...
МАСС‑СПЕКТРОМЕТРИЯ
МАСС‑СПЕКТРОМЕТРИЯ, м а с с - с п е к т р о с к о п и я, м а с с ‑ с п е к т р а л ь а н а л и з, матдәләрҙе массаның зарядҡа сағыштырмаһы һәм тикшерелә торған матдә ионлашҡан ваҡытта барлыҡҡа килгән йәки өйрәнелә торған ҡатнашмала булған иондарҙың сағыштырмаса һанын билдәләү юлы м‑н тикшереү һәм анализлау...
