Список материалов
ОСОРГИН Михаил Андреевич
ОСОРГИН (Ильин) Михаил Андреевич (7.10.1878, Пермь ҡ. – 27.11.1942, Шабри ҡ., Франция), яҙыусы. Өфө дворяндары Ильиндар нәҫеленән. 1906—16 йй. һәм 1922 й. алып эмиграцияла була. Революцияға тиклем һәм революциянан һуңғы Мәскәү тормошо т‑да “Сивцев вражек” (1928), эсер‑террорсыларҙың революциянан (1905—07)...
ОСОКИНДАР
ОСОКИНДАР, завод хужалары. Крепостной крәҫтиәндәрҙән. 18 б. башында иген сауҙаһы м‑н шөғөлләнәләр, Ҡазанда буҫтау мануфактураһы һәм Балахна тоҙ приискылары хужалары булалар. Нәҫелде башлап ебәреүселәр — ике туған Пётр Игнатьевич һәм Гавриил Полуэктович О., 1728 й. Түб. Ирген з‑дына (ҡара: Ирген заводтары),...
ОСКОЛКОВ Константин Владимирович
ОСКОЛКОВ Константин Владимирович (8.5.1923, Алтай губ. Озёрное а. — 18.7.2013, Ишембай ҡ.), конструктор. БАССР‑ҙың атҡ. машиналар эшләүсеһе (1988). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Алтай а.х. машиналары эшләү ин‑тын тамамлаған (Барнаул ҡ., 1954). 1947 й. алып Алтай трактор, 1963 й. — машиналар эшләү з‑дтарында...
ОСИПЬЯН Юрий Андреевич
ОСИПЬЯН Юрий Андреевич (15.2. 1931, Мәскәү — 10.9.2008, шунда уҡ), физик. РФА акад. (1981), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), физика-матем. ф. д‑ры (1971), проф. (1970). Соц. Хеҙмәт Геройы (1986). Мәскәү ҡорос һәм иретмәләр ин‑тын (1955), МДУ‑ны (1957) тамамлаған. 1955—62 йй. Үҙәк ҡара металлургия ҒТИ‑ның...
ОСИПОВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл
ОСИПОВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл, Октябрьский а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 77 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 93 км алыҫлыҡта Уҫы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 163 кеше; 1920 – 210; 1939 – 169; 1959 – 158; 1989 – 445; 2002 – 425; 2010 – 364 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта...
ОСИПОВ Николай Иванович
ОСИПОВ Николай Иванович (18.3. 1952, Куйбышев өлк. Яңы Әҙеләк а. — 23.5.2015, Өфө р‑ны Зубово а., Өфөлә ерләнгән), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ (1994), БАССР‑ҙың атҡ. (1991) артисы. Куйбышев мәҙәниәт ин‑тын тамамлаған (1975; педагогы Г.Я.Власенко). 1976—96 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле...
ОСИПОВ Константин Иванович
ОСИПОВ Константин Иванович (1873—?), Ырымбур губернаһынан 2‑се Дәүләт думаһы (1907) депутаты. Крәҫтиәндәрҙән. Силәбе өйәҙенең Кислянское а. министрлыҡ мәктәбен тамамлаған. Думала кадеттар фракцияһы ағзаһы. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
Д.А.Сафонов
Тәрж. М.Х.Хужин
...
ОСИПОВ Виктор Иванович
ОСИПОВ Виктор Иванович (15.4.1937, БАССР‑ҙың Дыуан р‑ны Яңы Михайловка а.), геолог‑гидрогеолог. РФА акад. (1991), БР ФА‑ның почётлы акад. (1998), геол.‑минералогия ф. д‑ры (1977), проф. (1980). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1959) 1999 й. тиклем шунда уҡ эшләй: Мещера уҡытыу‑ғилми базаһы нач., 1965—69 йй....
ОСИПЕНКО Леонид Иокинфович
ОСИПЕНКО Леонид Иокинфович (17.3.1918, Харбин ҡ., Ҡытай — 24.5.1989, Мәскәү), хужалыҡ эшмәкәре, инженер‑технолог. И.М.Губкин ис. Мәскәү нефтехимия һәм газ сәнәғәте ин‑тын тамамлаған (1958). 1935 й. алып Өфө НЭЗ‑ында эшләй: 1940 й. алып яғыулыҡ‑һынау станцияһы нач., 1951 й. — цех нач., 1953 й. — катализаторҙар...
ОСИНОВКА, Бөрө р‑нындағы ауыл
ОСИНОВКА, Бөрө р‑нындағы ауыл, Осиновка а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 15 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 105 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 720 кеше; 1920 — 820; 1939 — 650; 1959 — 317; 1989 — 963; 2002 — 1055; 2010 — 980 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта һәм музыка мәктәптәре, балалар...
ОСЕТРОВ Пётр Петрович
ОСЕТРОВ Пётр Петрович (22.6.1913, Мәскәү губ. Канаево а. — 10.1.1987, Белорет ҡ.), инженер‑металлург. Мәскәүҙең “Ураҡ һәм Сүкеш” завод‑втузын тамамлаған (1938). 1931 й. алып Мәскәүҙә, 1940 й. — Германияла эшләй. 1941 й. алып Белорет металлургия комб-тында: цех нач. урынбаҫары, 1942 й. — цех нач., 1951 й. —...
ОСАР ТЕЙЕН
ОСАР ТЕЙЕН, я р ы л ы т е й е н (Pteromys volans), кимереүселәр отрядының осар тейендәр ғаиләһенә ҡараған имеҙеүселәр. Евразия урмандарында таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 13—20 см, массаһы 160 г тирәһе. Төҫө ҡышын һоро, йәйен көрәнһыу төҫмөрлө асыҡ‑һоро, ҡорһағы аҡ төҫтә. Йөнө ҡуйы, йомшаҡ. Башы йомро, күҙҙәре...
ОСАДЧЕНКО Иван Романович
ОСАДЧЕНКО Иван Романович (21.9.1912, Дон ғәскәре өлкәһенең Мартыновка биҫтәһе — 21.5.2007, С.‑Петербург), инженер- технолог. СССР‑ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте отличнигы. И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть ин‑тын тамамлаған (1940). 1929 й. алып Баҡыла, Мәскәүҙә эшләй. 1940 й. башлап Өфө НЭЗ‑ында:...
ОРХОН-ЙӘНӘСӘЙ ҠОМАРТҠЫЛАРЫ ТЕЛЕ
ОРХОН-ЙӘНӘСӘЙ ҠОМАРТҠЫЛАРЫ ТЕЛЕ, Төрки ҡағанаты һәм Ҡырғыҙ ҡағанаты (6 б. 2‑се ярт. – 13 б. башы) дәүере ҡомартҡыларындағы боронғо төрки телдәрҙең береһе (ҡара: Боронғо һәм урта быуат төрки әҙәби телдәре). Байтаҡ төрки ҡәбиләләр өсөн диалекттан өҫтөн булған койненың яҙма формаһы итеп ҡулланылған, тип...
ОРФОЭПИЯ
ОРФОЭПИЯ (гр. orthos – дөрөҫ һәм epos – телмәр), 1) мәғәнә берәмектәренең (морфемалар, һүҙҙәр, һөйләмдәр) дөрөҫ әйтелешен тәьмин иткән милли тел нормаларының йыйылмаһы; әйтелеш, баҫым һәм интонация нормаларын үҙ эсенә ала; 2) тел ғилеменең ошо нормаларҙы өйрәнгән бүлеге. Башҡорт теле О. формалашыуы...
ОРФОГРАФИЯ
ОРФОГРАФИЯ (гр. orthoјs – дөрөҫ һәм ...графия), телмәрҙе яҙыу аша биреү алымының бер төрлөлөгөн билдәләгән, тарихи яҡтан формалашҡан ҡағиҙәләр системаһы; ошо ҡағиҙәләрҙе өйрәнгән һәм тикшергән тел ғилеме бүлеге. О. ҡағиҙәләре теге йәки был график тамғаны яҙыу мөмкинлеген биргән төрлө принциптарға нигеҙләнә....
ОРСОҠ ЙЫЛАН
ОРСОҠ ЙЫЛАН, б а ҡ ы р к е ҫ ә р т к е (Anguis fragilis), кеҫәрткеләр отрядының орсоҡ йыландар ғаиләһенә ҡараған кеҫәртке. Евразияла һәм Африканың төньяҡ-көнбайышында таралған. Оҙонлоғо 60 см тиклем. Кәүҙәһе орсоҡ формаһында, йылан һымаҡ (аяҡһыҙ), шыма тәңкә м‑н ҡапланған. Арҡаһы көрәнһыу һоро, бронза...
ОРСК, ҡала
ОРСК, Яман‑ҡала, ҡала (1865 й. алып), Орск өйәҙенең адм. үҙәге (1865—1920). 1735 й. Ырымбур ҡала‑ҡәлғәһе булараҡ нигеҙ һалына, 1739 й. алып Орскҡәлғәһе. 19 б. 90‑сы йй. уртаһында 900‑ләп хужалыҡ иҫәпләнгән. 1897 й. 14016 кеше (башҡорттар — 724, ҡаҙаҡтар — 139, мордвалар — 200, урыҫтар — 9363, татарҙар —...
ОРСК-ЫРЫМБУР ҠАҘАҠ УҠЫТЫУСЫЛАР МӘКТӘБЕ
ОРСК-ЫРЫМБУР ҠАҘАҠ УҠЫТЫУСЫЛАР МӘКТӘБЕ. 1883 й. Орск ҡ. урыҫ‑ҡаҙаҡ һәм урыҫ‑башҡ. башланғыс мәктәптәре өсөн уҡытыусылар әҙерләү маҡсатында асыла. 1889 й. Ырымбур ҡ. күсерелә. Халыҡ мәғарифы министрлығы ҡарамағында була. 2 класлы башланғыс училище тамамлаған, 15 йәше тулған үҫмерҙәр (башҡорттар, татарҙар,...
ОРСК ӨЙӘҘЕ
ОРСК ӨЙӘҘЕ, 1865 й. Ырымбур губернаһы составында ойошторола. Өйәҙгә Ырымбур өйәҙенең көнсығыш, Верхнеурал өйәҙенең көньяҡ өлөшө инә. 19 б. аҙ. төньяҡ‑көнбайышта — Өфө губернаһы, төньяҡта һәм көнсығышта — Верхнеурал өйәҙе, көньяҡ‑көнсығышта һәм көньяҡта — Турғай өлкәһе, көнбайышта Ырымбур өйәҙе м‑н сиктәш...
