Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

СЕРГЕЕВКА, Өфө р‑нындағы ауыл

СЕРГЕЕВКА, Өфө р‑нындағы ауыл, Жуков а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 19 км һәм Авдон т. юл ст. Т. табан 6 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 68 кеше; 1920 — 231; 1939 — 358; 1959 — 627; 1989 — 357; 2002 — 347; 2010 — 490 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар. Ауылға...

СЕРГЕЕВКА, Бүздәк р‑нындағы ауыл

СЕРГЕЕВКА, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Бүздәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Көнс. табан 8 км алыҫлыҡта Сәрмәсән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 637 кеше; 1920 — 693; 1939 — 590; 1959 — 457; 1989 — 596; 2002 — 678; 2010 — 702 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп-балалар...

СЕРГЕЕВКА НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ

СЕРГЕЕВКА НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ, респ. үҙәк өлөшөндә Өфө р‑ны терр‑яһында урынлашҡан. Благовещен уйпатлығы сиктәрендә, аҫҡы таш күмер һәм өҫкө девон ултырмалары буйлап Аҡтаныш‑Шишмә бөгөлөнөң борт өлөшө сиктәрендә урынлашҡан. Грабенға оҡшаш Сергей‑Дим бөгөлөнә тура килә. Оҙонлоғо 65 км, киңлеге 7,5—8,5 км....

СЕРГЕЕВА Лариса Александровна

СЕРГЕЕВА Лариса Александровна (19.9.1947, Өфө), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (2005), проф. (2009). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2009). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1971) шунда уҡ эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге урыҫ теле материалында баһалау семантикаһы һәм дискурс һорауҙарына, урыҫ теленең...

СЕРГЕЕВА Клавдия Алексеевна

СЕРГЕЕВА Клавдия Алексеевна (17.4.1913, Һарытау губернаһы Ртищево а. — ?), үҫемлектәр физиологы. Биология фәндәре докторы (1971). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1973). Һарытау университетын тамамлағандан һуң (1936) Уҡытыусылар институтында (Балашов ҡ.) эшләй, 1939 й. алып һәм 1943 й. Фирғәнә педагогия...

СЕРГЕЕВ Фёдор Андреевич

СЕРГЕЕВ Фёдор Андреевич, Артём (7.3.1883, Курск губ. Глебово а. — 24.7.1921, Мәскәү), совет партия-дәүләт эшмәкәре. 1901 й. алып РСДРП ағзаһы. 1902 й. Францияла, 1907— 17 йй. Австралияла эмиграцияла була. 1905 й. һәм 1917 й. Харьков ҡ. ҡораллы сығышҡа етәкселек итә. 1918 й. башлап Донецк-Кривой Рог...

СЕРГЕЕВ Пётр Васильевич

СЕРГЕЕВ Пётр Васильевич (18.7. 1929, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Баҙлыҡ‑Васильевка а., хәҙ. БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны Баҙлыҡ а., — 14.11. 1981, шунда уҡ), Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). РСФСР‑ҙың соц. а.х. отличнигы (1966). 1944 й. алып Бишбүләк р‑нында эшләй: 1944—49 йй. һәм 1958—81 йй. М.Горький ис. к‑зда, 1949—58...

СЕРГЕЕВ Леонид Иванович

СЕРГЕЕВ Леонид Иванович (9.11.1909, Һарытау губернаһы Полчаниновка а. — 16.3.1976, Өфө ҡ.), үҫемлектәр физиологы. Биология фәндәре докторы (1954), профессор (1957). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1966). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Һарытау иген культуралары институтын тамамлаған (1930). 1936—42 йй....

СЕРГЕЕВ Дмитрий Степанович

СЕРГЕЕВ Дмитрий Степанович [30.10.1922, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Анненский ҡсб (БР‑ҙың Благовещен р‑ны) — 13.3.2003, Өфө], Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. окт. алып Сталинград, Көньяҡ-Көнбайыш, 3‑сө Украина һәм 1‑се Белоруссия фронттарында хеҙмәт итә. Герой исеменә 8‑се...

СЕРГЕЕВ Дмитрий Степанович

СЕРГЕЕВ Дмитрий Степанович [30.10.1922, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Анненский ҡсб (БР‑ҙың Благовещен р‑ны) — 13.3.2003, Өфө], Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. окт. алып Сталинград, Көньяҡ-Көнбайыш, 3‑сө Украина һәм 1‑се Белоруссия фронттарында хеҙмәт итә. Герой исеменә 8‑се...

СЕРАФИМОВКА, Туймазы р‑нындағы ауыл

СЕРАФИМОВКА, Туймазы р‑нындағы ауыл, Серафимовка а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К. табан 28 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 383 кеше; 1939 — 396; 1959 — 401; 1989 — 148; 2002 — 159; 2010 — 209 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға Бәләбәй өйәҙендә нигеҙ һалына, 1912...

СЕРАФИМОВКА НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ

СЕРАФИМОВКА НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ, респ. көнбайыш өлөшөндә Туймазы р-ны терр‑яһында урынлашҡан. Көньяҡ Татар көмбәҙенең төньяҡ-көнбайыш киңлектәге антиклиналь ҡалҡыулығына тура килә. Оҙонлоғо 34 км, киңлеге 16 км. Ятыштары көмбәҙле, структуралы, структуралы-литологик. Бобрик горизонтының терриген ҡатламдары,...

СЕРАФИМОВ, Туймазы р‑нындағы ауыл

СЕРАФИМОВ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Серафимов а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К. табан 23 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 7757 кеше; 1989 — 9789; 2002 — 10340; 2010 — 9813 кеше. Урыҫтар, башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Халҡы “Серафимов мамығы” ЯСЙ‑нда, “Туймазанефть” НГДУ‑һында...

СЕРАФИМОВ Максим Владимирович

СЕРАФИМОВ Максим Владимирович (8.1.1995, Өфө ҡ. — 27.2.2022, тыуған яғында ерләнгән). Өлкән лейтенант. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2022). Донецк һәм Луганск Халыҡ Республикаларын һаҡлау буйынса махсус хәрби операцияла ҡатнашыусы (2022). Рязань юғары һауа-десант команда училищеһын тамамлаған (2018). 2013 й....

СЕРАВКИН Игорь Борисович

СЕРАВКИН Игорь Борисович (8.6.1935, Воронеж ҡ. — 4.1.2021, Өфө ҡ.), инженер‑геолог- разведкалаусы. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1983). Воронеж университетын тамамлаған (1959). 1962 й. алып Геология институтында: геохимия һәм мәғдән ятҡылыҡтары лабораторияһының өлкән лаборанты, 1971 й. башлап...

СЕПСИС

СЕПСИС (гр. sépsis — сереү), д ө й ө м  э р е н л е  и н ф е к ц и я, кеше һәм хайуандар ауырыуы, шешеү сығанағынан (ҡан һәм лимфа аша туҡымаларға һәм ағзаларға) инфекция таралыуы һөҙөмтәһендә үҫешә. Кеше С. Септик сығанаҡтың урыны б‑са — хирургия, терапия, яра, кендек һ.б.; этиологияһы б‑са — стафилококк,...

СЕҢЛӘҮ

СЕҢЛӘҮ, башҡ. йола фольклоры жанры, кейәү йортона оҙатыр алдынан ҡыҙҙың хушлашыу йыры (ҡара: Туй йолалары). Илау магияһы м‑н бәйле мосолман диненә тиклемге ҡараштарға барып тоташа: илау йолаһы ваҡытлыса үлемде, ҡыҙҙың үҙ ырыуынан башҡа ырыуға күсеүен аңлата. С. көйө пентатоникаға нигеҙләнгән, речитатив...

СЕНЧЕНКО Татьяна Васильевна

СЕНЧЕНКО Татьяна Васильевна (10.9.1952, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Борисов а.), тренер. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2001). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2000), БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1996). 1975 й. алып Белорет ҡ. эшләй: металлургия комб‑тының “Хеҙмәт” ДСО‑һы ДЮСШ‑нда саңғы ярышы...

СЕНЧЕНКО Евгений Гаврилович

СЕНЧЕНКО Евгений Гаврилович (18.3.1953, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны Николаевка а.), тренер. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2003). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2005). Силәбе пед. ин‑тын тамамлаған (1982). 1975 й. алып Белорет ҡ. эшләй: металлургия комб‑тының “Хеҙмәт” ДСО‑һы ДЮСШ‑нда...

СЕНЧЕНКО Геннадий Степанович

СЕНЧЕНКО Геннадий Степанович (5.2.1919, Украина ССР‑ы Злинка а. — 17.7.1985, Өфө), геолог. Геол.-минералогия ф. д‑ры (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Һарытау ун‑тын тамамлағандан һуң (1941) шунда уҡ эшләй: Геология ҒТИ‑ның геологы, өлкән ғилми хеҙм‑ре. 1952—85 йй. Геология ин‑тында: өлкән ғилми хеҙм‑р,...