Список материалов
УЧАЛЫ РАЙОНЫ
УЧАЛЫ РАЙОНЫ, Башҡортостандың Урал аръяғының төньяғында урынлашҡан. Төньяҡ‑көнбайышта, төньяҡта һәм көнсығышта — Силәбе өлк., көньяҡта — Әбйәлил, көнбайышта Белорет р‑ндары м‑н сиктәш. 1930 й. 20 авг. Тамъян‑Ҡатай кантоны улустарынан ойошторола (ҡара: Административ район). 1963 й. 1 февр. бөтөрөлә,...
УЧАЛЫ МУЗЕЙЫ
УЧАЛЫ МУЗЕЙЫ. Учалы ҡ. урынлашҡан. 1962 й. йәмғиәт башланғысы м‑н район тыуған яҡты өйрәнеү музейы булараҡ асыла, 1975 й. алып Учалы тарих‑тыуған яҡты өйрәнеү музейы, 1978 й. “халыҡ” исеме бирелә, 1980–2016 йй. Милли музей филиалы. Музей фондында 20 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ. археология, нумизматика,...
УЧАЛЫ МЕТАЛЛУРГИЯ МАШИНАЛАРЫ ЭШЛӘҮ ЗАВОДЫ
УЧАЛЫ МЕТАЛЛУРГИЯ МАШИНАЛАРЫ ЭШЛӘҮ ЗАВОДЫ. 1982 й. Баймаҡ ҡойоу‑механика заводының Учалы цехы базаһында Учалы ҡойоу‑механика з‑ды булараҡ ойошторола, 1992 й. алып У.м.м.э.з. (3 һәм 5 м3 күләмдәге сүместәр, КамАЗ автомобилдәре кузовтарын сығарған), 1993 й. башлап “Металлургмаш” Учалы з‑ды дәүләт пр‑тиеһы,...
УЧАЛЫ ЙӘМИҒ МӘСЕТЕ
УЧАЛЫ ЙӘМИҒ МӘСЕТЕ, 1994 й. Учалы ҡ. Мосолман дини ойошмаһы инициативаһы м‑н Учалы тау‑байыҡтырыу комбинаты, Учалы р‑ны пр‑тиелары һәм айырым кешеләрҙең хәйриә аҡсаһына төҙөлә. БР Диниә назараты ҡарамағында була. Мәсет 2 ҡатлы, ҡатмарлы планлы. Манараһы (көмбәҙе м‑н бергә бейеклеге — 27 м) бер яруслы,...
УЧАЛЫ БАҠЫР КОЛЧЕДАНЫ ЯТҠЫЛЫҒЫ
УЧАЛЫ БАҠЫР КОЛЧЕДАНЫ ЯТҠЫЛЫҒЫ, Магнитогорск мегасинклинорийының төньяҡ өлөшөндә урынлашҡан. 1939 й. “Башзолото” тресы һәм Бөтә Союз геол. ин‑тының (Ленинград) геол.‑геофизик ревизия партияһы тарафынан асыла. Ятҡылыҡ базальт нигеҙендә барлыҡҡа килгән эффузив‑экструзив риодацит вулкан көмбәҙҙәре (улар...
УҺЫЛДАҠ ТӘЛМӘРЙЕН
УҺЫЛДАҠ ТӘЛМӘРЙЕН (Bombina bombina), ҡойроҡһоҙ ер‑һыу хайуандары отрядының йомро теллеләр ғаиләһенә ҡараған ер‑һыу хайуаны. Үҙәк һәм Көнсығыш Европала таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 6 см тиклем. Тиреһе суғырмаҡлы, ағыулы биҙҙәре бар, кәүҙәһенең өҫкө яғы көрәнһыу һоро, аҫҡыһы — күкһел ҡара таптары булған ҡыҙыл...
УХСАЙ Яков Гаврилович
УХСАЙ Яков Гаврилович [26.11. 1911, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ыҫлаҡбаш а. (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны) — 7.7.1986, Чебоксар, тыуған ауылында ерләнгән], шағир. Сыуаш АССР‑ының халыҡ шағиры (1950). Сыуаш АССР‑ының атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1945). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимиря-...
УФИМСКИЙ МЕСТНЫЙ, һуған сорты
УФИМСКИЙ МЕСТНЫЙ, һуған сорты. 1937 й. И.С.Буторин тарафынан сығарыла. Сортты яҡшыртыу б‑са эш респ. 1961—86 йй. Л.И.Мансурова (БНИИЗиС) тарафынан урындағы популяциянан киң һайлап алыу ысулы м‑н үткәрелә. Орлоҡ һабағының уртаса бейеклеге 83 см, сәскәлегенең уртаса диам. 5,0 см. 1000 орлоғоноң ауырлығы...
УФИМСКИЙ 1, болон клеверы сорты
УФИМСКИЙ 1, болон клеверы сорты. 20 б. 60‑сы йй. А.В.Яфаев (БАХИ) тарафынан урындағы клеверҙы иң продуктив сорттар м‑н ирекле һеркәләндереү ысулы ярҙамында сығарыла. Һабағының бейеклеге 50—80 см тиклем, төҙ, 6—11 быуын араһы бар, ныҡ тармаҡлы, бер аҙ төклө. 52—59%‑ын япраҡ ҡаплаған. Япрағы өсәрле, йәшел,...
УФИМСКАЯ, фасоль сорты
УФИМСКАЯ, фасоль сорты. 1993 й. С.Н.Сәмиғуллин (БДАУ) тарафынан Щедрая сортын урындағы популяция үҫемлектәренең һеркәһе м‑н яңынан һеркәләндереү һөҙөмтәһендә алынған гибрид популяциянан күп тапҡыр шәхси һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Ҡыуаҡ булып үҫә. Һабағының бейеклеге 0,43 м тиклем. Япрағы эре, асыҡ...
УФИМСКАЯ, ҡарабойҙай сорты
УФИМСКАЯ, ҡарабойҙай сорты. 1990 й. Н.И.Колюкаева, Ф.Ф.Мәғәфүрова, А.М.Сабитов, Н.Б.Сабитова (БНИИЗиС) тарафынан Короткостебельная 1 һәм Короткостебельная 2 ҡарабойҙай сорттарының гибрид популяцияһынан юғары продуктлы, эре бөртөклө үҫемлектәрҙе һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Һабағының бейеклеге 70—75...
УФИМСКАЯ, ҡабаҡ сорты
УФИМСКАЯ, ҡабаҡ сорты. 1976 й. Э.М.Кузеев, С.С.Умов (БНИИСХ) тарафынан Серая Волжская һәм Стофунтовая сорттарын һеркәләндереп алынған гибрид популяциянан күп тапҡыр шәхси һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Емешенең ауырлығы 3,2—7,3 кг, бейеклеге 14—25 см, диам. 28—45 см; йоҡа ҡабыҡлы, яҫы‑йомро, бер аҙ...
УФИМСКАЯ 7, һары гибрид люцерна сорты
УФИМСКАЯ 7, һары гибрид люцерна сорты. 1981 й. Р.С.Йәнекәев, В.А.Михеев, Х.Ғ.Ғөбәйҙуллин (БНИПТИЖиК) тарафынан Марусинская 425 сорты һәм урындағы күк люцернаның тәбиғи‑гибрид популяцияһынан күп тапҡыр киң һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Ярым төҙ ҡыуаҡ. Һабағы ныҡ тармаҡлы, бер аҙ төклө, бейеклеге 50...
УФИМКА, ҡамышүлән бүтәгәһе сорты
УФИМКА, ҡамышүлән бүтәгәһе сорты. 2007 й. Ғ.Ҡ.Зарипова, Р.С.Йәнекәев, И.П.Леонтьев (БНИИСХ) тарафынан урындағы ҡырағай флора өлгөләрен һәм Балтика сортын яңынан ирекле һеркәләндереп алынған гибрид популяцияларҙан күп тапҡыр киң һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Төҙ, уртаса тығыҙлыҡтағы ҡыуаҡ. Һабағының...
УФИМЕЦ, ҡытай шыҡтымы сорты
УФИМЕЦ, ҡытай шыҡтымы сорты. 20 б. 60‑сы йй. О.А.Кравченко, Л.Н.Миронова, А.А.Реут (Ботаника баҡсаһы; ҡара: Ботаника баҡса‑институты) тарафынан Amabilis Superbissima һәм Avalanche сорттарын гибридлаштырыу ысулы м‑н сығарыла. Аҙ япраҡлы ыҡсым ҡыуаҡ, бейеклеге 60 см тиклем. Һабағы нәҙек, тоноҡ антоциан...
УФИМЕЦ, күк аҡтамыр сорты
УФИМЕЦ, күк аҡтамыр сорты. 2000 йй. башында Ғ.Ҡ.Зарипова, Р.С. Йәнекәев, Р.Ғ.Латипов (БНИИСХ) тарафынан урындағы ҡырағай флора өлгөләрен һәм Ростовский 31 сортын яңынан ирекле һеркәләндереп алынған гибрид популяцияларҙан күп тапҡыр һайлап алыу ысулы м‑н сығарыла. Төҙ, уртаса тығыҙлыҡтағы ҡыуаҡ. Һабағының...
УФАГРАЖДАНСТРОЙ
УФАГРАЖДАНСТРОЙ т р е с ы, ААЙ. Биналар һәм ҡоролмалар, торлаҡ һ.б. төҙөү һәм реконструкциялау м‑н шөғөлләнә. Составына 9-сы ремонт‑төҙөлөш идаралығы, 2‑се төҙөлөш-монтаж идаралығы һ.б. инә. 2009 й. 110 кеше эшләгән.
1923 й. Дәүләт төҙөлөш контораһы булараҡ ойошторола, 1947 й. алып “Горжилкоммунстрой”...
УТҮЛӘН ҺЫМАҠТАР
УТҮЛӘН ҺЫМАҠТАР (Pyrolaceae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. 4 заты, яҡынса 30 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм субарктик бүлкәттәрендә таралған. Мәңге йәшел үлән. Башҡортостанда 4 затҡа ҡараған 7 төрө үҫә. Оҙон тамырһабаҡлы (ябай берсәскәнән башҡа) күп йыллыҡ мәңге йәшел үләндәр. Һабаҡтары йомро,...
УТЛЯКОВ Геннадий Николаевич
УТЛЯКОВ Геннадий Иванович (9.10. 1949, Өфө – 24.12.2010, шунда уҡ), инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (2000), проф. (2005). СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1971) шунда уҡ эшләй: 1975 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1994 й. — фәнни эштәр б‑са проректор урынбаҫары, 2003 й....
УТҠА СЫҘАМЛЫ МАТЕРИАЛДАР
УТҠА СЫҘАМЛЫ МАТЕРИАЛДАР, юғары т‑рала механик йөкләмәләрҙе оҙаҡ ваҡыт емерелмәйенсә күтәрә алған материалдар. У.с.м. тимер, кобальт, никель нигеҙендәге иретмәләр, ауыр иреүсән металдар һәм улар нигеҙендәге иретмәләр, ҡайһы бер керамик композицион материалдар инә. 20 б. 50‑се йй. башынан Башҡортостанда...
